Page 77 - KobiEfor_Kasim_2011

Bugün de hepimiz hemen her gün kalk›nmadan
söz ediyoruz. Bu nas›l oluyor? KALKINMA VE ÇEVRE
Kalk›nma kavram› 1990’larda yeniden popülerlefl-
ti. Devleti ve kalk›nmay› yeniden ça¤›ran bir dil olufl- Kalk›nma ile çevre sorunlar› aras›nda
tu. Kapitalizm için bu önemlidir. Kalk›nma kavram› diyalektik bir etkileflim var m›?
yan›lt›c› yap›s›na ra¤men taraflar kendilerini meflru Elbette. Bugün en çok konufltu¤umuz fludur:
göstermek için kalk›nmay› kullan›yor. 10 y›ld›r Türki- Enerjiye ihtiyac›m›z var. Endüstriyel üretim için
ye’yi yöneten parti de Adalet ve Kalk›nma Partisi’dir. enerjiye ihtiyaç var. Kapitalizmin anarflik do¤as›
Çünkü insanlar bu kavram› içsellefltirdi. gere¤ince bir dizi yap›lanma var. Kyoto protoko-
Süreci iyi anlamak için kalk›nman›n efliti olan ‘ser- lü ile ozon deli¤i dahi paraya dönüfltü. Kapitalist
maye birikimi’ kavram›na bakal›m. Kalk›nma yerine iflleyiflin do¤aya etkisine bak›nca görülüyor; Dilo-
bu ifade, kavram›n çeliflkilerini daha net ortaya ko- vas› örne¤inde. Yeni do¤mufl çocu¤u dahi tahrip
yar. Kalk›nma gibi ortak iyiye iflaret eden bir yap› ediyor. Tunceli’ye gittim gördüm. ‹nan›lmaz katli-
de¤ildir. Sermaye denildi¤inde birbiriyle çeliflen bir am var. Enerji yat›r›mlar› en fazla 50 y›ll›k. Türki-
dizi yap› ortaya ç›kar. ‹flçi s›n›f› kendi içinde katman- ye’de 1200 HES projesi var. Gelece¤e dair en
laflm›flt›r; Beyaz veya Mavi yakal›lar gibi. Dolay›s›yla önemli ve en iç karart›c› mesele bu. Bu da yeni
çeliflki ve çat›flmalar› görmek ad›na sermaye birikimi bir toplumsal sorun olarak da karfl›m›za ç›kacak.
kavram›n› kullanmak daha aç›klay›c›d›r. Çünkü gelece¤e bir fley b›rakma kayg›s› kapita-
lizmde yoktur.
“Planl› kalk›nma” denildi y›llarca,
anlams›z m›yd›? emek cephesi tasviye oldu. Bu anlam›yla bak›nca;
Devletin planlamada en fazla teflvik bölümü çal›- devletin içinde olmad›¤› bir birikim süreci yoktur.
fl›r. Türkiye’de sermaye birikimi koflullar›na bak›nca Böyle bir dönem yoktur. Zaten topluma müdahale
planl› veya plans›z sermaye yaratman›n bir fark› yok- olarak Devlet oluflur. Dolay›s›yla ‘devletçi ekonomi’
tur. Erdo¤an Soral bir araflt›rmas›nda; 1930’dan kavram› diye bir fley hiçbir fleyi aç›klamaz. Türki-
1970’e kadar Türkiye’de özel sektörün tarihini dok- ye’de halen daha böyle termilojiyi kullanan ‘cahiller’
tora tezi yapm›flt›. Türkiye’de en fazla özel sektörün var. Çünkü devlet kendi ad›na bu ifllemleri yapm›yor.
oransal olarak artt›¤› dönem 1930’lu y›llar. K‹T’ler Devlet sistemin ifllemesi için çal›fl›r.
ise 1950’li y›llarda artm›fl. Demek ki özel ve devlet
ayr›m› yok. Her dönem birikimin koflullar› sa¤lan›r. ‘Serbest rekabet mi korumac›l›k m›?’ Hangisi?
Bunun en kötüsü de 12 Eylül Darbesidir. Çünkü dar- Tüm tarihe bak›nca rekabet edebilmek için kendi-
be 24 Ocak kararlar›n› sa¤lam›flt›r. fiu anda içinde nizi koruman›z gerekiyor. Bu iki kavram birbirini d›fl-
bulundu¤umuz koflullar da 12 Eylül’ün sonuçlar›d›r. lamaz. Rekabet ederken bile korunursunuz. Ekono-
Ve son 10 y›lda yarat›lm›flt›r. mi korumaya dönüktür. Uzun vadeli bak›nca devlet
müdahaleci olur. Üç hizmet alan›, e¤itim, sa¤l›k ve
“Liberal kalk›nma” için sözünüz nedir? sosyal güvenlik ücretsizdi. Bunlar›n ücretsiz olmas›,
Türkiye’nin geçmiflinde muhafazakarl›k ve libera- ücretleri reel olarak artt›r›yordu. 1970’lerden sonraki
lizm beraber olmufltur. Muhafazakarl›¤› konsolide krizde bu alanlar ücretli hale geldi. O dönemde K‹T
eden ilk parti ANAP’t›r. AKP muhafazakarl›¤› geri dö- yap›s› vard›. K‹T’ler devletin müdahil oldu¤u ifllerde
nüflü olmayacak flekilde konsolide etti. AKP, Tayyip görev zarar› olmas› fleklinde tan›mlanm›flt›. Sonra
Erdo¤an’›n kendi beceresinin yan› s›ra iyi bir kon- görev zarar› vard› denilerek özellefltirildi. Sermaye
jonktür yakalam›flt›r. Toplumdaki gerilim ise bu dö- birikimi belli bir olgunlu¤a eriflti ve devlet yerine
nemde artt›. Her alanda sorun var. Sermaye el de- kendisi müdahil olmak istedi. Bütün kriz süreçlerine
¤ifltirmeye bafllad›. TÜS‹AD’›n kendi içindeki serma- ra¤men, Türkiye ekonomisi belli aflamaya geldi. Ta-
ye gruplar› bu el de¤ifltirmeye tepki koydu ama ser- bi bunun bir maliyeti var. Sermayenin en korktu¤u
maye durmaz. fiimdi oldu MÜS‹AD, oldu TUSKON. fley; elindeki sermayenin de¤ersizleflmesidir. Sürekli
Art›k sermeye küçük de¤il ve sürece müdahil olabi- yeni de¤erlendirme alanlar› ortaya ç›kar. Bunlardan
liyor. Sermaye kendi içinde rekabet edecek. ‹smi biri son dönemlerde HES’lerdir.
fark etmez. Bu haliyle bak›nca sermaye kendi içinde
dengesini de kuracakt›r. “Kalk›nm›fl” ama krizde AB için ne dersiniz?
AB’nin çekim merkezi olma iddias› çok zay›flad›.
Devlet batan ekonomiyi kurtarmak K›ta Avrupa’da sosyal devlet vard›r. Bunun nedeni de
ad›na batanlar› kurtarmas›n m›? uzun y›llar yaflanan s›n›f çat›flmas›d›r. Sosyal demok-
Süreçler hiçbir zaman devletin kerameti kendin- rasi 20 yy. sibobudur. Bu birçok baflka ülkenin zara-
den menkul bir varolufl olarak görülmemesini gerek- r›na oldu¤u bir süreçtir. ABD en büyük, en zengin ül-
tirir. Devlet s›n›flar aras› veya s›n›flar için çat›flmala- ke diyoruz ama 50 milyon da evsiz insan var. Kifli ba-
r›n biçimlendirdi¤i aland›r. Son 30 y›la bak›nca s›n›f- fl›na gelir performans ölçüsü olabilir ama o toplumun
lar aras› çat›flmalar›n de¤il, sermayenin kendi içinde- yaflama standartlar›n› anlam›m›za yetmez. Türkiye’de
ki çat›flmas›n›n flekillendirdi¤i devlet vard›r. Yani, Kocaeli’nde kifli bafl› gelir ile Ardahan ayn› de¤ildir.
Kas›m 2011 KobiEfor 77