Page 65 - KobiEfor Eylül 2024

durum, kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar tarına göre %41.5’lik artışa işaret ediyor. Buna karşılık,
içindeki payına da yansımış gözüküyor. 2021’in ardın- Ar-Ge harcamalarının üretimden satışlara oranı ise binde
dan 2022’de artışını sürdüren kısa vadeli mali borçların 4’ler ile son üç yıldır patinaj yapıyor. Teknolojiye dayalı nite-
toplam borçlar içindeki payı, 2023’te %59.1’e geriledi. likli ve katmadeğer üretebilen bir sanayi için firmalarımı-
Ancak yine de bu oran 2021 ve öncesine göre oldukça zın Ar-Ge’yi daha çok odaklarına almaları gerekiyor.
yüksek düzeyde kalmaya devam etti. İstihdam %9.1 arttı: Sanayi istihdamının nispeten du-
Devreden KDV alacakları sorununu enflasyondaki rağan seyrettiği 2023’te İSO İkinci 500’ün istihdamı %9.1
yüksek seyir derinleştiriyor: Sanayicilerin son yıllarda artışla 285 bin kişiye ulaştı. Aynı yılda ödenen maaş ve üc-
makul bir çözüm bulunmasını beklediği konulardan biri retlerdeki artış ise %131.4 gerçekleşti.
olan devreden KDV alacakları, gerek İSO 500 gerekse Halka açık kuruluş sayısı 30’a yükseldi: İSO İkinci
İSO İkinci 500 şirketleri için ciddi bir sorun olmaya devam 500’de halka açık kuruluşların sayısı 2017-2022 arasın-
ediyor. Bu yük, İSO 500 için 2023’te enflasyon düzeltme- da inişli çıkışlı bir seyir izledikten sonra 2023’te 4 adet
si sonrası verilerle %36.5 artışla 66.8 milyar TL’ye yak- artarak 30’a yükseldi. Halka açılmalar, sermayenin ta-
laşmıştı. İSO İkinci 500’de de devreden KDV, enflasyon bana yayılması ve özellikle sanayi kuruluşlarının kali-
düzeltmesi sonrası verilerle bir önceki yıla göre %58.3 teli finansal kaynağa erişimi açısından oldukça önemli.
artarak 14.1 milyar TL’ye yükseldi. Bu gelişmeler sana- İSO 1000 içinde halka açık kuruluşlar sayısında yaşanan
yi kuruluşlarının sıfır faiz ve sonsuz vade ile devlete borç artış, sanayide halka açılma eğiliminin kuvvetlenmeye
vermesi anlamına gelen devreden KDV sorununun azal- başladığını gösteriyor.
mak yerine daha da arttığını gösterirken enflasyondaki Yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı azalıyor:
yüksek seyrin de sorunu derinleştirdiği görülüyor. İSO İkinci 500’de yabancı sermaye paylı kuruluşların
İSO, uzun yıllardır indirilemeyen KDV’nin işletmeler sayısı, 2018-2021 arasında yaşanan yükselişin ardın-
üzerinde oluşturduğu finansman yükünün azaltılması dan 2022’de duraklamış, 2023’te ise 7 adet azalarak
ve şirketlerin nakit finansman ihtiyacının karşılanması 66’ya düştü. Yabancı sermaye paylı kuruluşların sayı-
amacıyla, devreden KDV tutarının, Avrupa ülkelerindeki sındaki gelişmeler, firmaların sermaye yapılarındaki
uygulamalara paralel bir şekilde mükellefe iade edilmesi değişimlerin yanı sıra İSO 500 ile İSO İkinci 500 arasın-
ve sürecin kolaylaştırılmasına yönelik düzenlemeler ya- daki geçişlerden de etkileniyor.
pılması gerektiğini savunuyor. Sanayide Anadolu ağırlığı artsa da en büyük paya İSO
sahip: İSO İkinci 500’de yer alan kuruluşlar bağlı olduğu
Orta-yüksek teknolojide artış oda bilgilerine göre sıralandığında, yıllar itibarıyla sanayi-
İSO İkinci 500’ün dikkat çeken bir başka göstergesi deki Anadolu ağırlığı-
de teknoloji yoğunluklarına göre yaratılan katmadeğer nın artmakta olduğu
dağılımı. Bu verilere bakıldığında; en yüksek payı %44.6 ve Türkiye’deki dağı-
ile yine düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin aldığı ve lımının daha dengeli
bu grubun geçen yıla göre 4.6 puanlık düşüşle tek ge- bir gelişim göster-
rileme yaşanan grup olduğu görülüyor. Buna karşılık meye başladığı dik-
orta-düşük teknolojili sanayilerin payı 0.9 puan artarak kat çekiyor. Son yıl-
%26.2’ye; orta-yüksek teknolojili sektörlerin payı 2.6 larda sayısal olarak
puan artışla %25.7’ye ve yüksek teknoloji grubunun payı düşüş göstermesine
ise 1.2 puan artışla %3.6’ya yükseliyor. karşın, İstanbul Sanayi Odası 134 şirketle halen İSO İkin-
Bu veriler, özellikle orta-yüksek ve yüksek teknolojili ci 500 içinde en büyük paya sahip. İSO’ya üye kuruluşların
sektörlerin payında kısmi bir iyileşmeyi işaret etse de ula- sayısı 2023’te 8 adet azaldı. İstanbul’u 44 şirketle Ege Böl-
şılan noktanın yeterli olmadığı açık. Dijitalleşme ve yeşil gesi Sanayi Odası izlerken, Kocaeli 35, Bursa ve Gaziantep
dönüşümün küresel rekabete damga vuracağı bir gelecek 34, Adana 19 şirketle üst sıralarda yer alıyor.
açısından bunun henüz bir başlangıç olduğu ve arttırılma- Gıda, kimya, tekstil, metal ve makine sektörleri ağır-
sı için daha çok çaba sarf etmemiz gerektiği açık. lıkta: İSO’nun oluşturduğu 10’lu sektör gruplandırmasına
Ar-Ge yapan kuruluş sayısı 1 adet azaldı; 227 oldu: göre dağılımına bakıldığında, İSO İkinci 500’deki firmaların
Sanayi kesiminin rekabetçiliği için Ar-Ge faaliyetleri ha- %65’e yakını 4 sektör grubunda toplanıyor. Bunlar sırasıy-
yati önem taşıyor. İSO İkinci 500’de Ar-Ge yapan kuruluş la 109 firmayla ‘gıda ürünleri sanayi’, 78 firmayla ‘kimya-
sayısı, 2021’de 235 ile en yüksek seviyesine ulaştıktan sal ürünler, plastik ve kauçuk ürünleri sanayi’, 71 firmayla
sonra son iki yılda durağanlaşmış gözüküyor. 2022’de ‘tekstil ürünleri sanayi’, 64 firmayla ‘ana metaller ve ma-
228’e gerileyen Ar-Ge yapan kuruluş sayısı 2023’te de 1 kine imalat sanayi’ sektörleri. Söz konusu dört sektör aynı
adet daha azalarak 227 oldu. zamanda 2023 yılı verilerine göre üretimden net satışla-
Ar-Ge harcamaları 3.9 milyar TL oldu: Ar-Ge yapan rın da %63’ünden fazlasını gerçekleştiriyor. Diğer taraftan
firma sayısındaki durağanlığa rağmen 2023’te İSO İkinci ilk ikideki sektörlerin üretimden net satışlar içindeki payı
500’ün Ar-Ge harcamaları anket verileriyle 3.9 milyar TL geçen yıla göre artarken takip eden iki sektörün payının
oldu. Bu rakam, 2022’deki 2.8 milyar TL’lik harcama tu- azalış göstermesi de dikkat çekiyor.
(\OÖO KobiEfor 65