Page 85 - KobiEfor_Aralik_2014

ç›km›fllard›r. Gagavuzlar’›n sayg›yla and›klar› bü-
yük atalar› Mihael Çak›r’a göre, Gagavuzlar’›n dili
O¤uz dilidir. M.S. 756-1055 y›llar›nda O¤uz devlet-
lerinde göç bafllay›nca Balkanlar’a yerleflirler. Mi-
hael Çak›r, Gagavuzlar’›n tarihini, kültürünü de
Gagavuz dilinde ve O¤uz dilinde yazm›flt›r. 1931 y›-
l›nda Hamdullah Suphi Tanr›över ve Atatürk’e Ga-
gavuz Yeri varl›¤›n› da bildiren yine Gagavuzlar’›n
Ay-Dedesi Mihael Çak›r’d›r. Ay-Dede Mihail Çak›r
ad›na, tiyatrolar, kültür merkezleri vard›r, üstelik
O’nun ad›na bilimsel kongreler de düzenlenmifltir.
1802 y›llar›nda, Rus ‹mparatoru Alexsander I. bu
topraklar› onlara ba¤›fllam›fl ama Beserebya’ya,
Gagavuz Yeri’ne gelene kadar ve hatta geldikten
sonra her savaflta ezilip azalm›fllar. Savafl›n azg›n,
bast›¤› yerleri, ezip geçmeden duramayan dikta-
törleri, Gagavuzlar›’da ezmifl silindir gibi. Gaga-
vuzlar’›n açl›ktan ve susuzluktan yüzde 35’inin k›-
r›ld›¤› y›llar olmufl. Uzun y›llar suya hasret yaflayan Yalç›n Mihail Nurdan Akkan
Gagavuz Yeri’nde p›narlar›n ayr› bir yeri bir kutsal- Sönmez Formuzal Sönmez Suver
l›¤› vard›r. “S›z›nt›” diyorlar p›nara. Di¤er yandan
her Kas›m’›n 7’sinde canavar (kurt) yortular› da So¤uk Savafl sonras›, Sovyet Sosyalist Birli¤i’nin
var. Bu dönemde obalardan, yaylalardan hayvanla- da¤›lmas›ndan sonra Gagavuz Yeri’nde Özerk
r›n› getirirler k›fll›klara. Di¤eri her Mart’›n 7’sinde cumhuriyetlerini kurmufllar. Bu cumhuriyetleri 4
H›d›rellez kutlamalar›d›r. Bu günlerini, kumlama, y›l sürmesine karfl›n tan›nmam›fl. 1994 y›l›nda,
bazlama, lavanga, ak›tmalarla kutlarlar. Folklör toprak haklar› kabul edilmifl. 1848 km topraklar›
kültürleri güçlü. Örne¤in; bir folklor türküsü; “Gü- var. Türkiye’nin de yard›m›yla Moldovya içinde oto-
lüm kurutmam seni, suda çürütmem seni, yedi y›l- nom bir devletleri olmufl. 26 köyleri, 180 bin nüfu-
da görmesem unutmam seni.” su, 3 dilleri var. Birisi Gagavuzca (O¤uz Türkçesi)
At tutkular› atalar› O¤uzlar gibi. Bu tutkunun biri Rusça, di¤eri Moldovya dili. Dördüncü dilleri
canl› örne¤ini de gördük, Gagavuz Yeri steplerinde. ‹ngilizce. Okullarda gençler için ‹ngilizce e¤itim
Büyük atalar›ndan o¤ula geçen bir tutku bu. At Ye- veriliyor.
tifltiricisi… Sadece at yetifltiricisi de¤il, tutkusunun Okullar›, hastaneleri, kolejleri, üniversiteleri,
flairi, ressam›, resimleri sergileniyor, güzellik kra- güvenlik güçleri, kendilerine ait halk topluluklar›,
liçesi atlar› var. Atlar milletvekilleri, yasalar› var. Baflkentleri var; Kom-
onun herfleyi, o da atla- rat. Toplad›klar› vergilerin hepsi Gagavuzya içinde
r›n›n. Onu öperek sev- kal›yormufl ancak s›n›r vergileri Moldovya’ya gidi-
gilerini ve minnettarl›k- yormufl. T‹KA’n›n da buralara çok yard›m› olmufl,
lar›n› gösteriyorlar onun projelerini kullan›yorlarm›fl. Mesela; T‹KA,
zaten. Atlar› dünyaca emekliler için baflkent Komrat’ta huzurevi, kimse-
meflhur. Ülke baflkan- sizler için bar›nma evi, Vulkaneflti’de hastane, Ça-
lar›na kadar bir çok ün- d›r kasabas›nda su projeleri, kanalizasyon projele-
lü onun atlar›n› görme- ri, okullarda yemekhaneler yapm›fl. T‹KA’n›n proje
ye gelmifl. O da atlar› ve yard›mlar› devam ediyormufl.
gibi gibi kendi alanla- Türkiye’de e¤itim alan Gagavuz gençleri de var.
r›nda ve kendince hür. Türkiye’den giden gençler ise Komrat Üniversite-
Yar›fl› da kendisiyle. si’nden burslu e¤itim al›yor. Bu gençler e¤itim
Gagavuzlar, 1991’de al›rken Rusça’y› da ö¤reniyor. E¤itim dili ‹ngilizce

Aral›k 2014 KobiEfor 85