Page 68 - KobiEfor_Ekim_2013

EKONOM‹ST

Çin, Japonya, Almanya yap›s› gere¤i cari fazla veren
ülkelerdir. Cari fazla da sorundur ama k›sa sürelidir.
Fakat cari a盤›n kötü taraf›; sonunda dayak yiyor-
sun ve krizlere giriyorsun. Türkiye için yüzde 3 iyi-
dir. Yüzde s›f›r ise mümkün gözükmüyor, –ancak
hem ekonomik hem sosyal devrimle mümkün olur–.
Ya da petrol bulunursa cari aç›k s›f›r olur. Cari aç›k-
ta büyük azimle 3-4 y›lda yüzde 3’e kadar inilebilir.
Ama ‘döviz patlad›, vatandafl müflkül durumda kal-
d›’ yaklafl›m› ile olmaz. Yüzde 3’e gelir mi derseniz;
dayak yemeden gelmez.

Peki yüzde 3’e gelmek istese hangi politikalardan
vazgeçmeli? VARLIK VERG‹S‹’NE KADAR YOLU VAR
Ege Cansen: Asl›nda herkes konufluyor. Baflbakan
da söylüyor: aya¤› yorgana göre uzatal›m. Demek ki Yani milli gelir da¤›l›m›n›n de¤iflmesi mi
yorgan k›sa ayak uzun. Uzun bir yorgan olsa prob- gerekiyor?
lem de¤il ama ayaklar aç›kta. Ayaklar nas›l büzülür; Ege Cansen: fiimdi ben iktisatç› olarak bu tafl ner-
tüketimi k›sarak. Tüketim nas›l azal›r? Fiyatlar artar- den damaya ç›kar ona bak›yorum. Bu varl›k vergisi-
ken gelirin artmaz ise tüketim azal›r. Can al›c› nokta ne kadar gider mi? Gitmeli mi? Tart›fl›l›r. Varl›k vergi-
bu. Yani gelir art›fl›, yani ücret, fiyat art›fl›n›n arka- sine gitse; gayrimenkul vergilerini, otomobil kullan-
s›nda kalmal›d›r. Yani popüler ifadeyle; –anlafl›lmas› ma vergilerini, hisse senedi olanlardan her y›l hisse
için bu ifadeyi kullan›yorum– ‘enflasyonun halk› ez- senedi vergisi al›n›r; mevduat› bilmem ne kadardan
mesi gerekiyor.’ Çünkü enflasyon, fiyatlar›n ve ücret- fazla olandan bir defaya mahsus olmak üzere vergi
lerin birbirini kovalayarak artmas› sürecidir. Bir kez al›n›r. Fakat bu karar›n kararl›, ufak ufak, üst üs-
fiyat art›fl› enflasyon de¤ildir bu nispi bir de- te ve bir süre uygulanmas› gerekir. Yani üle-
¤iflimdir. “‹flçimizi ve memurumuzu ez- flim modeli milli gelir da¤›l›m›n› düzelt-
dirmeyece¤iz” diyerek bu ülkede cari Ege Cansen: melidir; bu da 15-20 y›ll›k politika sü-
aç›k kapanmaz. Çünkü tüketim de- “‹stanbul finans reci anlam›na gelir. Bafllang›çta dar
vam edecek demektir. fiunu da merkezi hayali bir gelirliler ezilecektir. Örnek Yunanis-
söyleyelim; ülke olarak tasarruf tan, ‹spanya, ‹talya vs. Cari aç›k
oran›m›z›n azl›¤›ndan bahsediliyor projedir. ‹stanbul Finans azaltma sürecine girdikleri için sa-
ama tasarruf oran›m›z az de¤ildir, Merkezi projesi asl›nda bahtan akflama kadar pankartlar
tüketimimiz fazlad›r. inflaat projesidir. aç›k. Orada diyorlar ki; ‘benden al-
Yani kule yapal›m, ma ondan al!’. Bu ifller kolay ifller
‘BENDEN ALMA ONDAN kiraya verelim de¤il. Ak Parti de böyle bir fley yapa-
AL!” DÖNEM‹ GELEB‹L‹R maz. Asl›nda yapamazlar demeyelim;
hikayesidir.”
bazen öyle flartlar olufluyor ki beklenil-
Peki tüketim nas›l k›s›lacak? meyen insandan beklenilmeyen kahramanl›k-
Ege Cansen: Tüketimi k›smak için fiyatlar ar- lar ç›kabiliyor.
tacak, gelirler artmayacak. ‘Aya¤›m›z› yorgan›m›za
göre uzatal›m’ ile ‘halk› enflasyona ezdirmeyece¤iz’ Peki katmade¤erli üretim, inovasyon, Ar-Ge
ifadeleri yan yana gelmemeli. Yani enflasyona ezdi- deniliyor. Bu söylemler hep hayal mi?
rece¤iz. Ege Cansen: Fiyat sabit kald›¤›, ücretin pay›n›n
fiimdi bir noktaya de¤inelim. Ekonomi üretimdir, düflmedi¤i zaman katma de¤er artmaz. Demek ki,
ekonomi politika ise üleflim. Yani üleflim konusunu katma de¤erde daha çok emek kullan›lacak ama fi-
irdelersek: vatandafl diyecek ki ‘sen aya¤›n› yorgan›- yat artmayacak. Japonya ve daha sonra Çin’in uygu-
na göre uzat, fiyat art›fl› kadar ücret art›fl› olmayacak lad›¤› sanayileflme ve katma de¤er art›rma olay›n›n
diyorsun ama milletin alt›nda 30 metre yatlar var. üç aflamas› vard›r: ‹lk aflama ucuz mal düflük fiyat,
Sen benim üç kuruflluk gelirime kafay› takma, git on- düflük kaliteli üretim. ‹kinci aflama otomasyona gidi-
lardan al’. lerek mühendislik geliflir, çok yap›ld›kça kalite artar.
Ancak zenginlerden al›nan para tasarrufu art›r- Orta kalite üretim orta kalite fiyat olur. Sonra ise sa-
maz. Çünkü zenginlerin paras› çoktur ama say›lar› az nayileflmede say›lar›n artmas› kalitenin artmas›, Ar-
oldu¤u için tasarruflar› mahduttur. ‹nsanlar›n do¤al Ge’nin devreye girmesi ve inovasyona geçilmesidir.
olarak tüketimlerinde bir doyma noktas› vard›r. Esas Bu da yüksek kaliteli üretimdir yüksek fiyat› getirir.
tüketimi art›ran dar gelirlilerdir. Dar gelirlinin doyum Dolay›s›yla küçücük firmada inovasyon olmaz. ‹no-
oran› daha yüksektir. Burada yeni bir üleflim denge- vasyon, sanayi büyüdükçe araflt›rma ve gelifltirmeye
si kurmak gerekiyor. Bunun ucu ise varl›k vergisine büyük fonlar›n tahsisi ile mümkün olur.
kadar gider. *Kapital ara bafll›klar dergimiz taraf›ndan konulmufltur.

68 KobiEfor Ekim 2013