Page 67 - KobiEfor_Ekim_2013

panse edecek kadar para yaratt›. Toplamda bu ra- te olan bizim gibi ülkelere biraz daha gaz verdi. Ama
kam da 2 trilyon dolar› buldu. Böylece ABD’nin top- ABD ekonomisi aç›s›ndan karar de¤iflmifl de¤il. Sa-
lam para arz› artmad›. dece ertelendi. Uygun zaman beklenecek. Ama bili-
yoruz ki ABD ekonomisinde al›nan kararlar uygula-
TÜRK‹YE EKONOM‹STLER‹N‹N nacak. Çünkü aksi halde hem ABD bankalar› para
GÖREMED‹⁄‹ YÖNTEM yarat›r, hem FED para yarat›rsa enflasyon patlar. Bu
yap› 10 y›l daha devam etmez.
Bu pek bildi¤imiz bir yöntem de¤il?
Ege Cansen: Evet herkesin bildi¤i bir konu de¤il. 2014 KIYAMET YILI MI?
Zaten 2008’den bu yana FED, 2 trilyon para yaratt›-
¤› halde enflasyon k›p›rdamad›. Bir sürü ekonomist, FED’in bu karar›n›n bu kadar yank› bulmas›
‘Allah Allah bu nas›l oluyor?’ diye soruyordu. Çünkü normal mi?
ABD’de para miktar› ço¤almad›. Metodu da ABD’li Ege Cansen: En büyük tepkilerden birini Türkiye
profesör yakalad›. Profesör bu yeni kavrama; “Divi- verdi. Geliflmekte olan bir dizi ülke piyasas› s›k›nt›-
sia M4.” ad›n› koydu. Bir para miktar› ölçülürken lar yaflad›. Bernanke de ald›¤› bu karar›n dünyada,
m1- m2 ve m3 vard›r, buna da m4 denildi. ‹spatlad› özellikle de geliflmekte olan ülkelerde bu kadar yan-
ki; ABD’de para miktar› artm›yor. Asl›nda yöntem k› bulmas›n› beklemiyordu. Kötü sonuç verece¤ini
çok bilinmeyen bir fley de¤il ama cesaret isteyen bir öngörmedi. Çünkü ekonominin içinde insan var. ‹n-
yöntem. Bilgine çok güvenmen gerekiyor. Teorik bil- san olunca da tepkiler kolay kolay kestirilemez. Ber-
gine çok güveniyorsan bu yöntem uygulanabiliyor. nanke tepkiyi gördü ve erteledi. Erteleme kabaca
Türkiye’deki hiçbir ekonomist bunu görmedi. Avru- Ocak veya Aral›k ay›na ertelenmedir. S›rf dünya eko-
pa’da da göremeyen birçok uzman var. Ben kiflisel nomisi rahatlas›n diye ABD’de s›k›nt›ya izin vermez.
olarak bir fleyler sezinliyordum, profesörün makale-
sini gördüm. Yani dünyada yeni bir dönem bafllam›yor mu?
Ege Cansen: Bu dünya ekonomisi eski mimari
FED geri ad›m› neden att›? üzerine gidecek. Oransal olarak az geliflmifl ülkeler
Ege Cansen: Sonuca bakarsak 29 krizine gidilme- daha fazla kalk›nacak, geliflmifl ülkeler oransal ola-
sine engel olmufl oldu. fiimdi ise Bernanke iki gös- rak daha az büyüyecek. Yeni dönem bafllam›fl de¤il.
tergeye bak›yor; bankalar tekrar kredi vermeye bafl- E¤er yeni dönem demek istiyorsak; bol para döne-
lad› m›, iflsizlik azalmaya bafllad› m›? Bu iki veride mi bitti o kadar.
geliflme olunca da FED eski tutumuna geri dönecek;
para yaratma ifline son verecek, bunu da aç›klad›. Türkiye’nin afl›r› tepki vermesinin alt›nda
Ama 22 May›s’ta al›nan kararlara geliflmekte olan ül- cari aç›k m› yat›yor?
keler daha fazla tepki verdi. Buralarda büyük çal- Ege Cansen: Türkiye’nin haz›rl›ks›z oldu¤u nokta
kant› oldu. Dünya ekonomisi dünya ticareti üzerine d›fl borç ba¤›ml›l›¤›d›r. Yaklafl›k 1.5 y›l önce Baflba-
kuruludur. Bernanke bakt› ki ald›¤› karar geliflmekte kan Yard›mc›s› Ali Babacan ile görüfltüm. Cari aç›kta
olan ülkeleri, dolay›s›yla ticaret ortaklar›n› müflkül sürdürülebilir ifadesini kulland› ve yüzde 3 yan›t›n›
duruma düflürüyor, dünya ticareti olumsuz etkilene- verdi. fiimdi bu oran yüzde 6.8 civar›nda. fiunu söy-
cek düflüncesiyle geri ad›m att›. Bu süratle, titremek- leyelim; dünyada cari fazla olmadan cari aç›k olmaz.

‹ZLENEN DIfi POL‹T‹KA FELAKETT‹R

Ekonomiden ayr› düflünülemez, d›fl politikay› ‹flleri Bakanl›¤›’n› yapm›fl olan Yaflar Yak›fl’a sorun.
nas›l buluyorsunuz? O on kat daha fazlas›n› söylüyor.
Ege Cansen: ‹zlenen d›fl politika felakettir. Bu ifl-
ler cingözlük/köylü kurnazl›¤› kald›rmaz. Kolay de- D›fl konjonktüre gelirsek Almanya’da Merkel’in
¤il, Türkiye Cumhuriyeti, ondan önce Osmanl› ‹m- yeniden seçilmesi Avrupa’n›n toparlanmas›
paratorlu¤u bir d›fl politika ortaya koymufl. Yurtta anlam›na gelir mi?
sulh, cihanda sulh demifl. Kimsenin iç ifllerine ka- Ege Cansen: Alman milleti sofistike bir millettir. Al-
r›flma ki onlar da senin iç ifllerine kar›flmas›n. Kim- manya çok derin üretim kültüründen gelir. Tepeden
senin bir kar›fl topra¤›nda gözün olmas›n ki onla- bak›l›nca tafl gibi toplumdur. Günümüze gelirsek, Al-
r›n da senin topra¤›nda gözü olmas›n. Bütün bun- manya Avrupa’n›n motorudur. Angela Merkel bu kriz
lar palavra m›? Bir adam ç›k›yor. Kitap yazd›m di- sürecinde ne yapm›flt›r: kimsenin batmas›na izin ver-
yor, “derinlik” diyor. Bunlar› alt üst ediyor. ‹yi bir memifltir ama istediklerini de yapmam›flt›r. Hem sev-
ö¤renci ama ötesi yok. Bu, profesör olmakla stra- mifltir hem dövmüfltür. Güney K›br›s’› iflastan kurtar-
tejik kitap yazmakla olmuyor. Bu arada bunlar› sa- m›flt›r. Almanya flu anda Avrupa’y› terbiye etmekle
dece ben söylemiyorum, Ak Parti’nin ilk dönem D›fl meflgul. Almanya’da Almanlaflt›rma politikas› var.

Ekim 2013 KobiEfor 67