Page 82 - KobiEfor_Aralik_2012

EKONOM‹ST

Prof.Dr. Zeyyat Hatipo¤lu: Türkiye’de iktisat bilinmiyor

Rakamlar fliflirme

Prof.Dr. Zeyyat Hatipo¤lu, al›fl›lm›fl›n d›fl›nda bir ekonomist.
Alman ekolüyle yetiflmifl Harvard’ta e¤itim alm›fl ve teorilere büyük önem veriyor.
Ancak Türkiye’nin kendi ekonomi teorisini yaratarak büyüyebilece¤ine inan›yor.
‹ktisat alan›nda 220 kitab› bulunan Hatipo¤lu ile
Türkiye ekonomisini ve Avrupa’y› konufltuk.

L iberal bir ekonomist olan Zeyyat Hatipo¤lu, lerin yaflad›¤› sorun ‘dutch disease’ dir (Hollanda
Türkiye’de iktisad›n bilinmedi¤i kan›s›nda. Do-
Hastal›¤›). Hollanda Hastal›¤›, 1960’l› y›llarda Hollan-
da’da do¤al gaz bulunmas› sonucu gerçekleflmifltir.
lay›s›yla yap›lan tüm hesaplamalar ya yanl›fl,
ya da eksik. Örne¤in milli gelir ve kifli bafl›na
düflen milli gelir hesaplamalar› ‘fliflirme’ ra- Ani zenginleflme kayna¤›na kavuflan bir ekonomide
mevcut üretim faktörlerinin di¤er üretim alanlar›n-
kamlardan olufluyor. Ekonomideki tüm sorunlara ra¤- dan çekilip yeni kayna¤a yönelmesi sonucunda top-
men ise Ak Parti iktidar› ‘rey ve din’ kavramlar› d›fl›n- lam üretimin azalmas› anlam›na gelir. Yunanistan’›n,
da iyi performans gösteriyor. Türkiye’deki ekonomiyi ‹spanya’n›n yaflad›¤› s›k›nt› budur. Bu s›k›nt›y›
de¤erlendirmeden Avrupa’ya bir göz at›yoruz. 1970’de ve 2000 y›llar›nda Türkiye de yaflam›flt›r.
Dolay›s›yla Avrupa’n›n toparlanmas› uzun vadeye
Türkiye’nin en büyük ihracat› Avrupa’ya özelinde yay›lacakt›r. Ve Avrupa’n›n eskisi gibi sosyal devlet
ise Almanya’yad›r. Ekonomisi iyi bir Avrupa, yap›s›n› sürdüremeyece¤i kan›s›nday›m. Bir gerçekli-
ihracat› iyi bir Türkiye anlam›na gelir. ¤i de unutmamak gerekiyor. Dünyan›n düzelmesi
Avrupa’n›n orta vadede durumu ne olur? Amerika’ya ba¤l›d›r.
Avrupa, ne olursa olsun çok büyük bir refah top-
lumudur. Yaflad›¤› s›k›nt›lar›n temelinde yine bu re- Türkiye’ye gelirsek rakamlar iyiye gitti¤imizi
fah toplumu olmas›ndan kaynakl› yapt›klar›d›r. Örne- gösteriyor. Ama siz büyümenin sürdürülemez
¤in Avrupa’da sosyal devlet kavram› o kadar çok ge- oldu¤unu söylüyorsunuz neden?
liflti ki yap›lan harcamalar› karfl›lamak zorlaflt›. Sa¤- Dolay›s›yla ekonomimin yabanc› sermayeden nas›l
l›k, yafll›l›k, geçim yard›mlar› buna örnektir. Dolay›- etkilendi¤i ise maalesef yeterince tart›fl›lm›yor. Dos-
s›yla artan maliyetler mevcut üretimlerle karfl›lana- toyevski 150 y›l önce, ‘insanlar bir gün ekmek mese-
maz hale gelmifltir. Ama Avrupa’n›n içinde ekonomi- lesini halledecekler ama kad›n meselesini halledeme-
yecekler. Çünkü ekmek meselesi konufluluyor ama
kad›n konuflmuyor’ derdi. Türkiye’nin durumu da bu-
na benziyor. Türkiye’de ekonomi konuflulmuyor. Çün-
kü bilmiyorlar. Türkiye’de okuttu¤umuz kitaplar Ame-
rika kitaplar›n›n tercümesi. O kitaplarda Türkiye’nin
bugünkü sorunlar›n› ayd›nlatacak bir teori yok. Mü-
him olan teoridir. Dolay›s›yla Türkiye nereye gidiyor?
Bugün Türkiye olabilece¤i durumun en iyisi olan du-
rumdad›r. Bunda hükümetin pay› büyüktür. Ama
önemli olan pazar-fiyat ekonomisinin ifllemesidir.
fiimdi Türkiye’nin milli geliri olarak 750 milyar TL di-
yorlar. Tabi bu fliflirme rakamlard›r. Biz milli geliri
500 milyar dolar dersek, Türkiye’nin geliflimi yabanc›
sermayeye ba¤l›d›r. Zira Türkiye’de tasarruf oranlar›
tarihin en düflük rakamlar›d›r. Demek ki borçlanarak
büyüyoruz. Zira yerli tasarruf yüzde 12, yat›r›m ise
yüzde 19-20 düzeyinde. Aradaki fark yabanc› serma-
yededir. Bir gerçekli¤i görmekte fayda var; do¤rudan
yabanc› sermaye ile s›cak para girifli aras›nda bir fark
yoktur. Avantajlar› bir yana yaratt›¤› problem de ay-
n›d›r: emek fiyatlar›n› art›r›r. Dolay›s›yla Türkiye için
emek fiyatlar› yüksektir. Teorik olarak bakarsak da
bu emek fiyatlar›yla büyümenin sürdürülebilir olmas›

82 KobiEfor Aral›k 2012