Page 80 - KobiEfor_Aralik_2013

EKONOM‹ST

Türkiye ekonomisi için
2015’te f›rsat var

Vizyon

yorgunlu¤u

Reel ekonomi ile finansman›n
birbirinden koptu¤u, beklenti, kazanç
ve ç›karlar›n birbiriyle z›t hale geldi¤i
sürdürülemez k›r›lgan bir dünyaya
geldik.

E konomist Erinç Yeldan’a göre ABD Merkez
Bankas›’n›n (FED) parasal genifllemeye son
verebilece¤i sinyalleri vermesinden bu yana
Türkiye dahil dünya piyasalar› için yeni bir
dönem bafll›yor. ‘‹ktisat kuramlar› aç›s›ndan
ilginç bir döneme girdik’ diyen Yeldan, yaflan›lan›,
‘Alis Harikalar Diyar›’nda metaforuna benzetti.
Erinç Yeldan ile söyleflimizi özetleyerek veriyoruz.

Art›k dünya ekonomisinin 2008 öncesi mali,
finansal ve mal ticareti dengelerine dönmesi
mümkün de¤il midir? den 2000 öncesine getirmesini bekliyoruz. Özetle
Erinç Yeldan: fiimdi büyük durgunluk diye adlan- bunun yap›sal koflullar›, teknolojik ve kurumsal alt-
d›r›lan kriz süreci art›k 6. senesine girmifl durumda. yap›s› mümkün de¤ildir.
Gerek Türkiye’de gerek küresel para piyasalar›nda
hareketlilik getiren bu ‘miktar kolaylaflt›rmas›’ diye Yüksek likitide bekleneni vermiyor diyorsunuz,
adland›r›lan parasal genifllemede dünya ekonomi- sizce bu devam eder mi?
sine 2 trilyon dolara yak›n taze likitide enjekte edil- Erinç Yeldan: Evet ikinci bir paradoks var. Miktar
di. Türkiye ekonomisinin krizden göreceli olarak h›z- kolaylaflt›rmadan kaynaklanan yüksek likitide bollu-
l› ç›k›fl›, 2011’de bunu devam ettirifli, 2012’de ise ca- ¤u reel yat›r›mlara, yeni teknolojilere ve durgunlu¤u
ri ifllemler a盤›yla karfl› karfl›ya kalmas›n›n ard›nda aflarak büyüme ve istihdam hamlesine dönüflmedi.
bu likitidenin Türkiye ve benzeri limanlara kaç›fl› yat- Krediye dönüflmedi. Krediye dönüflmedi¤i için de fi-
maktad›r. Bu ‘miktar kolaylaflt›rmas›’ paketlerinin nans piyasalar›na gidiyor. Tersten ifade edersek;
ana amac› ise reel ekonomileri canland›rmak, krizi spekülatif piyasalar›n coflkusu ve kazanc› reel eko-
sonland›rmak, yeniden sürdürülebilir büyüme ham- nomiye göre o kadar yüksek ki krediye, ticarete ve-
lesini sa¤lamak ve istihdam› art›rmakt›r. Ancak bu ya yat›r›ma dönüflecek fonlar küresel kapitalizmin
hedefler tutmam›flt›r. Çünkü, ABD verdi¤i çok yüksek kumarhane masalar›nda çarçur ediliyor. Ve ilginç pa-
d›fl a盤› para basarak, hazine ka¤›d› ihraç ederek radoks; enflasyona yol açm›yor. Oysa bu kadar yo-
kapat›yordu. O finansal varl›klar da Türkiye benzeri ¤un parasal büyümenin bir yerde enflasyon bask›s›
ekonomilere kaymaktayd›. ABD’nin ihraç etti¤i finan- yaratmas› gerekiyor. Ve yine ilginç ki, bu enflasyon
sal varl›klar ‘eflit alt›’, ‘vas›fs›z’ hatta ‘toksit’ adlar›y- beklentileri hareketlenmedi¤i için reel borç maliyet-
la an›ld›, kalitesiz finansmana yol açt›. Çünkü regüle leri düflmüyor. Karlar› yükseltmiyor. Giriflimci reel
edilmifl kaliteli finansman biçimleri daha düflük risk- maliyetlerin düflmedi¤ini görünce de finans piyasa-
li oldu¤u için daha düflük getiri sa¤lamaktayd›. Da- lar›na gidiyor. Finans piyasalar› da karfl›l›¤›nda ken-
ha düflük getirili finansal varl›klar›n böyle bir ticaret dili¤inden gelen kötü haberlere; iflsizli¤in halen da-
hacmini çevirmesi böyle cari ifllemler a盤› veya faz- ha yüksek, yat›r›mlar›n düflük, büyümenin yavafl ol-
las› dengesini sürdürmesi mümkün de¤ildi. mas›n› kendi aç›s›ndan olumlu haber olarak de¤er-
Paradoksal olarak geriye dönüyoruz ve canland›r- lendiriyor. Çünkü bu kötü haberler geldikçe ABD’de
ma paketleriyle, ABD ekonomisinden dünyay› yeni- FED para basmaya devam edecek. Veya para mus-
80 KobiEfor Aral›k 2013