Page 64 - KobiEfor_Nisan_2012

STRATEJ‹

GÜZERGAH DA PETROL KADAR ÖNEML‹

“Uzmanlara göre, Hazar havza- garantisinin en önemli ögelerin-
s›nda Azerbaycan ve onun ortak- den biri haline getirmektedir.
lar› taraf›ndan boru kemerleri ve Uzmanlar enerji kaynaklar›n›n
güzergâhlar konusunda yürütülen ihracat› ve güzergâhlar konusun-
politikay› do¤rudan etkileyen da Hazar havzas›nda yürütülen Hazar do¤algaz›n›n Avrupa’ya
dördüncü etken, havzan›n 21. politikaya etki eden beflinci te- tafl›nmas› için NABUCCO ve AGRI
Projeleri çerçevesinde planlanan
yüzy›lda bölge ve dünya ülkeleri- mel faktörü, Hazar havzas›n›n ve güzergahlar
nin enerji güvenli¤inin sa¤lanma- Orta Asya’n›n zengin petrol ve
s›nda, onlar›n ekonomik, politik do¤algaz rezervlerini elinde bu- uluslararas› piyasalara tafl›mak
ve jeopolitik ç›karlar›n› do¤rudan lunduran ülkelerin stratejik enerji ve mevcut uluslararas› piyasa fi-
ve dolayl› olarak etkilemede oy- kaynaklar›n›, genel olarak, ya- yatlar›ndan satmak istiyorlard›.
nayabilece¤i alternatif rolle ilinti- banc› ülkelere satmak üzere üret- Öte yandan, bölgenin petrol ve
lidir. Zira Hazar bölgesi ve Orta meleri ile iliflkilendiriyorlar. Zira do¤algaz rezervlerinden yararla-
Asya’n›n petrol ve do¤algaz re- ç›kar›lan petrolün ve do¤algaz›n nan yabanc› devletler ve di¤er
zervlerinin Bat›’n›n giderek artan uluslararas› piyasalara ulaflt›r›l- müflteriler bu ürünleri ortaya ara-
enerji gereksinimlerinin karfl›lan- mas›, ihracat›n yap›lmas› için gü- c› sokmadan direkt birinci elden
mas›na kanalize edilmesine yö- venli ve verimli tafl›ma araçlar›n›n ve sabit fiyat garantisi ile sat›n
nelik politika ve tüm dünyada kü- ve boru hatlar›n›n seçilmesi, gü- almak istiyorlard›. Ayn› zamanda
resel enerji güvenli¤inin sa¤lan- venli güzergâhlar›n tercih edilme- her iki taraf bu hedeflerine her-
mas› aç›s›ndan Ortado¤u ve Rus- si ve benzeri konular gerek ener- hangi d›fl aktörlerin ve de kendi
ya’ya bir alternatif olarak kullan›l- ji kaynaklar›n› üreten, gerekse özel ç›karlar› ile öne ç›kan ülkele-
mas› plan› son on y›lda kesin ola- transit ülkeler, gerekse de kendi rin etkisinde kalmadan ulaflmaya
rak küresel jeopolitikan›n ve je- enerji güvenli¤ini bölgenin petrol çal›fl›yorlard›. Bu anlamda Orta
oekonominin uluslarüstü konula- ve do¤algaz kaynaklar›na ba¤la- Asya, Hazar havzas› ve Güney
r›ndan biri haline gelmifltir. Hazar yan tüketiciler aç›s›ndan stratejik Kafkasya’da fiilen çok say›da pet-
havzas›n›n zengin petrol ve do- önem arz etmekte, hayati ve kü- rol ve do¤algaz boru hatlar›n›n
¤algaz rezervlerine sahip olmas› resel bir anlam tafl›maktad›r. Zen- ve güzergâhlar›n mevcut olmas›
günümüzün küresel dünyas›nda gin enerji kaynaklar› rezervlerine ve bunlar›n çok alternatifli¤i, ko-
bu bölgenin jeoekonomik ve je- sahip ülkeler kendi ürünlerini nunun güncelli¤i itibar›yla petrol
opolitik önemini artt›rmakta, ge- kimseye ba¤›ml› olmadan, en el- ve do¤algaz rezervlerine sahip ol-
zegenin enerji güvenli¤inin ve veriflli güzergâhlar› kullanarak, en maktan hiç de daha az önemli
stratejik yak›t gereksinimlerinin güvenli boru hatlar› üzerinden de¤ildi.”

Rusya’n›n bask› ve tehditleri ile Ukrayna, Türkmenistan ve Belarus aras›nda yafla-
Hat›rlatmak gerekir ki Rusya son y›llarda bir kaç nan son enerji krizi bunun apaç›k bir kan›t›d›r. Yafla-
defa, bir taraftan petrol ve do¤algaz ihracat› yapan nan son kriz s›ras›nda so¤uk havalarda gazs›z kalan
bölge ülkeleri ile transit ülkeleri, di¤er taraftan ise Avrupa ülkelerinin u¤rad›¤› zarar yaklafl›k 2 ila 3 mil-
enerji kaynaklar›n›n tüketicisi konumundaki Avrupa yar dolar olarak hesaplanm›flt›r. Bu nedenle bir ta-
devletlerine çeflitli bask› ve tehditler uygulam›fl, raftan Rusya’n›n hem bölgede, hem de dünya gene-
uluslararas› piyasalarda kendisi ile ilgili “güvenilmez linde enerji kaynaklar›n› giderek daha çok jeopolitik
ortak” imaj› oluflturmaktan dahi çekinmeden, petro- bask› arac› olarak kullanmas›, di¤er taraftan son y›l-
lü ve do¤algaz› d›fl dünyaya bask› için jeopolitik bir larda Avrupa ülkelerinin temel enerji kaynaklar›ndan
araç olarak kullanm›fl ve kendi jeopolitik niyetlerini olan do¤algaza taleplerinin artmas›, Hazar bölgesin-
gerçeklefltirmifltir. Rusya, bu ad›mlar›n› enerji kay- deki alternatif petrol ve do¤algaz kaynaklar›na ve
naklar›n› sat›fl fiyat- onlar›n tafl›nmas› için boru hatlar›na ve güzergâhla-
lar›n›n yükseltilme- ra olan gereksinimleri de artt›rmaktad›r. Ayn› zaman-
sinden tutun, nakle- da bu yöndeki çabalar›n artmas› sadece Avrupa’n›n
dilen miktar›n düflü- yaflad›¤› son do¤algaz krizi ile ilgili de¤il. Keza, önü-
rülmesine kadar müzdeki 20 y›l içinde sadece Avrupa’n›n do¤algaza
çok de¤iflik yön- olan y›ll›k talebinin 450 milyar metreküpten 600 mil-
temler ve araçlar yar metreküpe ç›kaca¤› tahmin ediliyor.
kullanarak gerçek-
lefltirmifltir. Rusya (*) Prof. Dr. Ali Hasanov Hazar havzas›nda enerji ko-
nulu stratejik geliflmeleri de¤erlendirdi¤i makalesini Ko-
NABUCCO ve biEfor’a, Türkiye’den Bölge’ye bakanlar›n sa¤l›kl› görüfl
“Mavi Ak›m” do¤algaz
ihracat› güzergahlar› oluflturmas›na katk›da bulunmak amac›yla göndermifltir.

64 KobiEfor Nisan 2012