Page 89 - KobiEfor_Agustos_2020

yıtsız şartsız çekebilme hakkına sahip olmalıdır. Bi- sıyla Merkez Bankası’nın doları kontrol altına alma
reysel Emeklilik Hesabında bulunan kıdem tazmina- fetişizminden kurtulması lazım. Eken, doların ken-
tı işçinin kendi risk tercihleriyle belirleyeceği fonla- di haline kalmasıyla Merkez Bankası rezervlerinin
ra yatırılacak ve böylece zaman içerisinde katlana- erimeyeceğinin altını çiziyor: “Tamamen aldatmaca
rak büyüyecektir. Buna yüzde 25 devlet katkısı da olan swap gibi uygulamalarla Merkez Bankası’nın
eklendiğinde büyümenin etkisi daha da artacaktır. bilançosunu makyajlamanın bir anlamı yok. Zaten
İşveren doğal olarak maliyetsiz sermaye kullanımın- işe de yaramıyor. Ama bir yol haritası var. Kuru dü-
dan mahrum kalacaktır. Bunu telafi etmek için işve- şük tutarsanız yurtdışından ithal edeceğiniz ham-
renlere ‘Bireysel Emeklilik Hesabı’na ödedikleri kı- madde ucuz olur ve içeride üretim yapamazsınız.
dem tazminatının iki katı kadar vergi matrahından Doları serbest bırakırsanız dolar yükselecek, ithal
indirim yapmak olanağı getirilmelidir. edilen hammadde fiyatı artacak ve maliyetler arta-
Öte yandan işverenler Bireysel Emeklilik Hesabı- caktır. İçeride bunu ikame edecek üretim sektörü
na kıdem tazminatı ödemesi yükümlülüğünü yerine de kendiliğinden teşvik edilecektir.
getirmiş olacakları için birikmiş tazminatlar sorun Faizde de benzer bir fetişist yaklaşım var. Oysa
olmaktan çıkacaktır. Ayrıca işveren tazminatlara ge-
dolar da faiz de finansal araçlar. Ülke olarak kon-
len zamlardan etkilenmeyecektir.”
santre olacağımız konu ise üretim olmalı. Ülkenin
Mehmet Hasan Eken, yeni modelde sermaye piya-
kurtuluşu buradadır.”
saları için de büyük avantaj sağlanacağını kaydediyor: Türkiye’nin enflasyonunu da dolara
“Fonların artmasıyla sigorta şirketleri- endekslediğini savunan Eken, bu yak-
nin kurumsallaşması ve niteliği arta-
laşımın hiçbir ülke tarafından kabul
cak, SPK’da derinleşme sağlanacak.
edilemeyeceğini belirterek enflasyo-
Ayrıca kıdem tazminatı biriktiğinde iş-
nun ancak üretim ile düşürülmesi ge-
verenin işçiyi çıkarmak yerine mevcut
ile devam etme eğilimi oluyor. Bu işçi rektiğini dile getiriyor: “Doları serbest
için garanti subabı olarak algılanıyor. bırakın, enflasyona neden olacaktır.
Ama realite böyle değil. İki yapı içindeki Belirli seviyede dengeleyince de içeri-
birliktelik mecburiyete dönüşüyor. Yeni de üretimin artışıyla bu yavaş yavaş
modelde ise işverenin doğru kişiyle ça- aşağıya inecektir. Mutlaka kararlı
lışma isteği kolaylaşıyor.” olup yerel kaynaklara dayalı üretim
Yeni modeli tüm siyasi partilerin li- öncelikli olmalı. Ülkenin geleceği bu
derleri ve sendika ve işçi temsilcileriy- politikadadır.”
le paylaştığını kaydeden Mehmet Ha-
san Eken, henüz bir eleştiri almadığı- “Para basma sürecini
nı açıklıyor. kaçırdık”
Mehmet Hasan Eken, 2007 ve 2008
“Yerel kaynaklara dayalı arasında krizden çıkışın yol haritası
üretim şart” olarak para basmayı önerdiğini hatır-
“Ekonominin mevcut halini tahlil et- latıyor: “Yaşanılan bir likidite kriziydi
tiğimizde üç seçenek karşımıza çıkıyor: iç problem- ve Merkez Bankası’nın döviz rezervi çoktu. Evet do-
ler, dış faktörler ve küresel salgın. Mevcut iç prob- lar yükselecek ve Merkez Bankası inanılmaz kar el-
lemin kökeni; 2001 yılında getirilen Kemal Derviş’in de edecekti. Kabul görmedi. Şimdi yine krizden çık-
dizayn ettiği, yüksek faiz, düşük kur politikasıdır. Bu mak için para basma yöntemleri konuşuluyor. Oysa
politika ile yerel kaynaklara dayalı üretim modeli bü- şimdi rezervimiz yok. Doların ve Euro’nun yüksel-
yük darbe almıştır” diyen Eken, geçtiğimiz ay yakla- mesini komplense edecek kaynak yok. Şu anda bu
şık 400 üründe yapılan gümrük vergisini artırma ka- yaklaşımı doğru bulmuyorum.”
rarının da yerinde bir hareket olmadığını savunuyor: Ülkenin pandemi sürecine kırılgan ekonomi ile
“Dünya Ticaret Örgütü üyesi olarak tek taraflı güm- girdiğini ve kırılganlığın temellerinin de 2007 ve
rük vergisini yükseltemezsiniz. Yükseltirseniz diğer 2008 yıllarına dayandığını aktaran Eken, o dönem
ülkelerin başka bir politikası olur. Yerli üretim ‘şak’ para basılsaydı faizlerin düşeceğini, üretim politi-
diye yapılacak bir gelişme değildir. En az 5 yıla ihti- kasının da dengeleneceğini, Türkiye’nin yerel kay-
yaç vardır. Bu süre içerisinde korkarım ki daha yük- naklara dayalı üretim modeline geçiş yapabileceği-
sek fiyatla ithal etmeye devam edeceğiz.” ni savunuyor. Eken, iç piyasada V tipi toparlanma
için turizm, tekstil gibi sektörlerin sezonu kaçırma-
“Doları düşürme fetişizminden ması gerektiğini de vurguluyor: “Sektörler bekle-
kurtulmak lazım” nen çıkışı sağlayamadı. Dolayısıyla V yerine L tipi
Mehmet Hasan Eken’e göre hükümet ve dolayı- bir çıkış bekliyorum.”
A€ustos 2020 KobiEfor 89