Page 88 - KobiEfor_Agustos_2020

EKONOM‹ST

“K›dem tazminat› siyasete kurban edilmesin”

Türkiye Ekonomik ve Mali Araştırmalar
Vakfı Başkanı Prof.Dr. Mehmet Hasan
Eken, son dönemin güncel konusu
kıdem tazminatına alternatif bir
bakış sergiliyor.
Hem işçi, hem işveren hem de
kamu tarafının çıkarına bir çözüm
sunduğunu aktaran Eken,
“Yeni modeli tüm siyasi partilerin
liderleri ve sendika ve işçi
temsilcileriyle paylaştım.
Henüz bir eleştiri almadım.
Kamuoyu bunu tartışmalı” diyor. Mehmet
Hasan
Eken
n Röportaj: Kader Karaçay YILMAZ
E konomide son dönemin en güncel konuların- ise kıdem tazminatı işletmenin iç kaynaklarıyla ya-
rattığı ‘maliyetsiz’ bir sermayedir. Bu ‘sermaye’ işçi-
dan birini ‘kıdem tazminatı’ oluşturuyor. İş
dünyası ve emek dünyasını yakından ilgilendi-
risinde katlanarak büyümektedir. Unutulmamalıdır
ren konuya ilişkin işveren, işçi kesimi ve hükümet lerin sayısı ve çalışma yıllarının artmasıyla yıllar içe-
kanadından farklı açıklamalar yapılıyor. Cumhur- ki ‘bedava sermaye’ işçiler için ayrılmış kıdem taz-
başkanı Recep Tayyip Erdoğan bu gelişmeler sonra- minatı olduğundan, her ne kadar işletmelerin tasar-
sı yaptığı açıklamada; “Kıdem tazminatı hususunda rufunda bulunsa da emanet bir paradır ve işletme-
adil bir konuma bu işi getirmeden bu şekliyle bu adı- nin işçilere olan yükümlülüğüdür.
mı atmak adil değil, doğru değil” dedi. Kıdem tazminatı fonundaki para işçiye kıdem taz-
Konuyla yakından ilgilenen Türkiye Ekonomik ve minatı olarak ödendiği zaman ise işletmeden nakit
Mali Araştırmalar Vakfı (TEMAR) Başkanı Prof.Dr. çıkışına neden olmaktadır. Mevcut tartışmalar ise
Mehmet Hasan Eken, değerlendirmelerini ve öneri- işverenin tasarrufunda olan kıdem tazminatı fonunu
lerini KobiEfor’la paylaştı. İş ve emek dünyasında kı- (ki şu anda bu fon var ama bütün işverenlerde parça
dem tazminatının kanayan bir yara haline getirilme- parça halinde duruyor) devasa bir fona dönüştürül-
sinin doğru olmadığını kaydeden Eken, bir finans ik- mek isteniyor.”
tisatçısı olarak konu üzerinde ciddi araştırmalar Son dönem tartışmalarda işçi sendikalarının ar-
yaptığını, tüm kesimlerin onayını alacak bir formü- gümanı olan ‘kıdem tazminatı fona devredilemez’
lün zor olmadığını söylüyor. görüşünün de rasyonel olmadığını kaydeden Eken,
Eken, ilk aşamada mevcut durumun finansal açı- “Günaydın! Şu anda kıdem tazminatı zaten fonda” di-
dan bir röntgenini çekiyor: “Emek ve sermaye iki yerek sendikaların ‘fon’dan ziyade ‘şart’ kısmına
üretim kaynağıdır. Üretim için ikisinin de kullanılma- odaklanması gerektiğine dikkat çekiyor.
sı şarttır. Emeği ve sermayeyi üretimde kullandığınız Mehmet Hasan Eken, önerisini şöyle açıklıyor:
zaman bir katmadeğer yaratıyorsunuz. Katmadeğer “Kıdem tazminatı mevcut usulde ayrılmaya devam
sermayeye eklendiği için sermaye bu üretim süre- edilmelidir. Ancak ayrılan kıdem tazminatı karşılığı
cinde katlanarak büyürken emek ise (20 yaşında ça- işletmede değil işçinin adına açılmış olan ‘Bireysel
lışmaya başlayan kişi 50-60 yaşında tükeniyor) ara- Emeklilik Hesabı’na aktarmalıdır. Bu aktarım her ay
dan geçen yıllar içinde gücünü kaybediyor. Dolayısıy- maaş ödemeleri ile aynı zamanda yapılmalıdır. Bi-
la kıdem tazminatı insani bir kavramdır, emeğin kar- rikmiş kıdem tazminatları da işveren tarafından bir
şılığı olacak şekilde işçiye şartlı hak olarak veriliyor. ödeme planı çerçevesinde işçinin hesabına aktarıl-
Kıdem tazminatı muhasebe açısından; işletmeler malı, bu süre işçinin zararına olmayacak bir süreç
için nakit çıkışına neden olmayan bir işletme gideri- içinde gerçekleşmelidir.
dir. Ancak maliye açısından karşılığı vergi matrahın- Böylece kıdem tazminatı fonu işletmelerin bilan-
dan indirilebilen bir gider kalemidir. Dolayısıyla iş- çolarından ve tasarruflarından çıkarılıp işçilerin
letmeler kıdem tazminatı için karşılık ayırdıklarında kendi tasarruflarına verilmiş olacaktır.
kendi tasarruflarında olan ve istedikleri gibi kullana- Bireysel Emeklilik Sistemi’nde 10 yılını doldurup
bildikleri bir fon yaratmaktadırlar. Finansal açıdan işinden ayrılan veya emekli olan işçi tazminatını ka-

88 KobiEfor A€ustos 2020