Page 85 - KobiEfor_Haziran_2020

lar oldu. Bireyler ve bankaların pozisyonları ile birlik-
te toplam döviz pozisyonu 25.2 milyar dolarlık açık ile
2010 yılından beri en düşük seviyesine geriledi. Tabii
bu borcun kapatılması ve düşüşü esnasında firmala-
rın dolara yönelmesi de doların TL karşısındaki de-
ğerlenmesinin arkasındaki nedenlerden birisi. Yine
de 170 milyar dolar çok düşük bir rakam değil firma-
ların döviz pozisyonları konusunda çok daha dikkatli
olmaları gereken bir süreçten geçtiğimiz de açık.”
Prof.Dr. Elgin, kriz ortamlarında ödeme güçlükle-
rinin yaşanabileceğini ancak bunun bankaların duru-
munu sarsacak bir noktaya gelmeyeceğini savundu. “IMF’ye yaklaşımda sıkıntı var”
Enflasyon ya da dolar kuru konusunda, en azından
Ekonominin s›k›nt›l› oldu¤u dönemlerde IMF’den
salgın bitene kadar yüksek beklentilerin olmaması
destek al›nmas› hususunda bu kadar çekingen
gerektiğine değinen Elgin, normal şartlarda çift ha- davran›lmas›n› anlamakta güçlük çekti¤ini dile ge-
neli enflasyon ya da TL’nin değer kaybının kimsenin
tiren Ceyhun Elgin, görüfllerini flöyle aktard›: “Tabii
arzu ettiği gelişmeler olmadığını ancak içinde bulu-
nulan durumun olağanüstülüğünün bu göstergeleri ki IMF ile bir stand-by anlaflmas› vs. imzalanmas›
söz konusu olsa bunda çekingen davran›lmas› ka-
şu an için ikincil sırada önemli kıldığı aktardı: “İçinde
bul edilebilir, zira bu tür anlaflmalar IMF taraf›ndan
bulunduğumuz halk sağlığı krizi bittiğinde ise yapıla- empoze edilen ciddi koflullar›n uygulanmas›n› ge-
bilecek şeyler onlarca yıldır iktisat yazınında konuşu-
rektiriyor ve bu ortamda siyasi iktidar hakl› olarak
lan şeyler, o açıdan Amerika’yı yeniden keşfetmeye
gerek yok. Öncelikli olarak ekonomiye yön veren ku- bu koflullara ba¤l› kalmak istemeyebilir. Ama ku-
ruluflundan beri üyesi oldu¤umuz IMF’de ortak
rumların bağımsızlığı, özellikle de para politikası oto-
bütçeye sundu¤umuz katk›n›n bir fonksiyonu ola-
ritesi olan TCMB’nin bağımsızlığı oldukça kritik.”
rak, belirli bir miktar (ki al›nabilecek kredi miktar›
Nisan ay›nda tüm ülkeler için bir miktar art›r›ld›)
“Türkiye’nin alabileceği tedbirler var”
koflulsuz flarts›z (tabii baz› teknik flartlar olabilir,
Yüzyılda bir yaşanan olağanüstü bir dönemden ge-
her fleyden önce IMF ile biraraya gelmeyi gerekti-
çildiğini dolayısıyla dünyanın nereye gideceği konu-
sunda tahmin yapmanın doğru olmayacağını savunan rir) kredi kullan›m hakk›m›z mevcut. Bu do¤rultuda
Ceyhun Elgin, “Tabii ki diyalektik her zaman baskın Türkiye’nin neredeyse 10 milyar dolarl›k bir kredi
çıkar zira dünya devamlı değişiyor. Ancak ben koru- kullan›m hakk› mevcut.”
Türkiye’de flu anda kamu borcu vs. aç›s›ndan
macı politikaların, ticaret bariyerlerinin bu krizden
böyle bir kayna¤a ihtiyac› olmamas› yaklafl›m› ola-
zaferle çıkacağına inanmıyorum ve hala daha çevre-
ci, daha eşit, daha barışçıl bir dünya hayalimi ve umu- bilece¤ini dile getiren Elgin, ancak kayna¤›n olum-
dumu koruyorum” diye konuştu. lu yanlar›n›n da görülmesi gerekti¤ini flöyle dillen-
Halk sağlığı krizi sona ermeden ekonomik krizin dirdi: “Kayna¤›n iki türlü olumlu etkisi var. 1) Mik-
sona ermesinin mümkün olmayacağının altını çizen tardan ba¤›ms›z bu kayna¤›n uluslararas› kurulufl-
Elgin, sektörlerde etkileri farklı olsa da hem bir arz larla koordinasyonun ve etkileflimin devam etti¤ini
hem de bir talep krizi yaşandığını, halk sağlığı krizi göstermesi aç›s›ndan bir yarar sa¤lar. 2) 10 milyar
bittikten sonra da talep krizinin etkisini çok daha sert dolar (ya da 70 milyar TL) kriz ortam›nda etkili bir
göstermeye başlayacağını öngördü: “Mevcut işsizlik teflvik ve destek program› ile de¤erlendirilirse Tür-
oranı, özellikle genç nüfus yoğunluğu ve genç nüfus kiye’nin kendi bafl›na aç›klad›¤› 100 milyar TL’lik
işsizliği ve tüketime dönük ekonomik yapıyla üretim paket kadar etki gösterebilir.”
ve yatırım ikliminin yaratılması kolay değil. Bu nokta-
da düşünülmesi gerekiyor. (ABD’de uygulanan pay-
da doğru kamu politikalarının dizaynı ve uygulaması
oldukça önemli. Tüketime değil üretime yönelik bir roll protection program gibi).
• Her ne kadar gelirin ve istihdamın düşüşü engel-
anlayışı benimsemek gerekiyor.”
lense de insanların dışarıya çıkmadığı ve bu geliri har-
Elgin; yürütülmesi gereken politikaları ise şöyle
sıraladı: camadıkları bir ortamda yine de talebi canlandırmak
• Kayıt dışı istihdam edilenlere yönelik gelir deste- için yeterli olmayabilir. Bu durumda da merkez banka-
ği uygulamalarının artırılması gerekiyor. larına atfedilen son kredi mercii (lender of the last re-
• Farklı sektörlerin krizden farklı oranlarda etki- sort) örneğinde olduğu gibi, University of California at
lendiği gerçeğinden hareketle sektör bazlı des- Berkeley’den Gabriel Zuchman ve Emmanuel Saez’in
tek/teşvik politikaları uygulamak oldukça elzem. önerdiği geçici bir süre için devletin son alıcı mercii
• Düşük faizli kredi şeklindeki destek politikala- (buyer of the last resort) olarak bu sektörlerde bizzat
rından ziyade, istihdam koruyucu hibe politikalarının talebi kendisinin yaratması uygulaması başlatılabilir.
Haziran 2020 KobiEfor 85