Page 64 - KobiEfor-Aralık-2020

(1'h675à<(/ 0(752/2-à 9( .$/à%5$6<21

seçilen 18 kişilik uzmanların oluşturduğu bir organ. ruz kalmışsa, hasar görmüşse, kalibrasyon süresi
CGPM’de alınan genel kararların pratik uygulama kri- geçmişse kalibrasyonu geçersiz olur.
terlerini tayin ederler. En az iki yılda bir kez toplanırlar. 9) Kalibrasyon sertifikaları nerede muhafaza
BIPM: Merkezi Sevre-Paris’te bulunan Ulusla- edilmelidir?: Kalibrasyon sertifikaları cihazın kulla-
rarası Metroloji Enstitüsü’dür. Yaklaşık 50 çalışanı nıldığı yerlerde muhafaza edilmelidir.
olan bu kuruluşun başlangıçtaki amacı fiziksel bi- 10) Kalibrasyon yaptırmazsam ne olur?: Doğru
rimlerin realizasyonu için prototip geliştirmek ve kararlar ancak güvenilir verilere bağlı olarak verile-
üye ülkelere hizmet sunmaktı. Ancak günümüzde bilir. Hatalı ölçümlere bağlı alınan kararlar ve uygu-
bu kuruluş, üye ülkelerin metroloji enstitülerinde lamalar prestij, işgücü ve para kaybına neden olur.
Kaynak: TSE
elde edilen fiziksel birimlere ait etalonların döngülü
karşılaştırılma (intercomparison) faaliyetlerini or- Kalibrasyon nedir, ne işe yarar? TÜBİTAK Ulusal
ganize eden idari bir kuruluş halini aldı. Metroloji Enstitüsü kalibrasyon kavramını şöyle tanım-
lıyor: “Bir ölçümün izle-
NMI: Ulusal Metroloji Enstitüleri, CGPM tarafından
karara bağlanmış fiziksel birimleri realize etmek ve nebilirliğini sağlamanın
temel aracı, ölçüm ciha-
bunları BIPM’nin kapsamındaki uluslararası karşılaş- zının veya ölçüm siste-
tırmalara (Intercomparision) dahil ederek elde edilen minin kalibrasyonu veya
etalonunun (standardın) primer seviye bir standard referans malzemedir.
olmasının ve dolayısıyla izlenebilirliğin sağlanabilme- Kalibrasyon, bir cihazın,
si için kurulmuş ulusal seviyede kuruluşlardır. sistemin veya referans malzemenin performans özel-
liklerini belirler. Bu, genellikle ölçüm standartları veya
On soruda Kalibrasyon sertifikalı referans malzemeleri ile doğrudan karşılaş-
1) Kalibrasyon nedir?: Kalibrasyon doğruluğun- tırma ile sağlanır. Bir kalibrasyon sertifikası düzenle-
dan emin olunan (izlenebilirliği sağlanmış) referans nir ve cihaz için çoğu zaman bir etiket hazırlanır. Bir
ölçüm cihazı ile doğruluğundan emin olunamayan cihazın kalibre edilmesini gerektiren dört ana neden:
bir ölçüm cihazını mukayese ederek ölçüm sonuç- 1) İzlenebilirliği oluşturmak ve göstermek, 2) Cihaz-
larını raporlama işlemidir. dan alınan değerlerin diğer ölçümlerle tutarlı olmasını
2) Kalibrasyon ne değildir?: Kalibrasyon bir güvence altına almak 3) Cihazdan alınan değerlerin
ayarlama işlemi, bakım veya tamir değildir. doğruluğunu belirlemek ve 4) Cihazın güvenilirliğini
3) Hangi cihazlar kalibre edilmelidir?: Karar belirlemektir.”
verme aşamalarında kullanılan (deney, muayene,
tasarım, Ar-Ge, teşhis, tedavi, izleme vb.) cihazlar Metroloji kaç bölümde incelenir?
kalibre edilmelidir. Metrolojinin faaliyet alanları: Metroloji ölçüm
4) Kalibrasyon yaptırmak niçin gereklidir?: Öl- bilimidir ve metroloji üç ana faaliyeti kapsar: 1)
çüm cihazının gösterdiği değerlerin gerçek değer- Uluslararası düzeyde kabul edilmiş ölçüm birimle-
lere ne kadar yakın olduğunun tespiti için gereklidir. rinin tanımı, örneğin; metre.
5) Kalibrasyon yaptır- 2) Ölçüm birimlerinin bilimsel yöntemlerle ger-
çekleştirilmesi, örneğin; metrenin lazerler kullanı-
mak zorunlu mudur?: En-
düstriyel alanda kalibras- larak elde edilmesi.
yon tercihe bağlıdır. (Ancak 3) İzlenebilirlik zincirinin, bir ölçümün değeri ve
ISO 9000 veya benzer stan- kesinliğinin belirlenmesi, belgelenmesi ve bu bil-
ginin yayılması ile kurulması. Örneğin; hassas mü-
dardlara göre belge alına- hendislik atölyesindeki mikrometre vida ile birincil
caksa standardın gereği
seviye optik uzunluk metrolojisi labaratuvarı ara-
izleme ve ölçme cihazları sındaki belgelenmiş ilişki.
zorunlu olarak kalibrasyo-
Metrolojinin sınıflandırılması: Metroloji, karma-
na tabi tutulmaktadır). şıklık ve doğruluk derecesine göre üç kategoride
6) Kalibrasyon ne za-
ele alınır: 1) Bilimsel metroloji, ölçüm standartla-
man yaptırılmalıdır?: Cihaz ilk alındığında, tamir, rının düzenlenmesi, geliştirilmesi ve muhafazası ile
ayar, bakım sonrası, cihazın ölçüm sonuçları ile ilgili ilgilenir (en üst seviyede). 2) Endüstriyel metroloji,
herhangi bir şüphe oluştuğunda ve belirlenen peri- sanayide, üretimde ve testlerde kullanılan ölçüm
yotlarda kalibrasyon yapılmalı veya yaptırılmalıdır. cihazlarının, insanların hayat kalitesini korumak ve
7) Kalibrasyonu yapılan cihaz hatası sıfır olan akademik araştırmalarda kullanılmak için yeterli
cihaz mıdır?: Kalibrasyon bir ayar veya hata düzelt- seviyede çalışmalarını güvence altına almaya yöne-
me işlemi değildir, dolayısıyla kalibrasyonu yapılan liktir. 3) Yasal metroloji, ekonomik işlemlerin şeffaf-
cihaz hatası sıfır olan cihaz anlamına gelmez. lığını etkileyen, özellikle ölçüm cihazlarının yasal
8) Hangi durumlarda kalibrasyon geçersiz olur?: olarak doğrulanma zorunluluğunun bulunduğu du-
Cihaz kalibrasyondan sonra çarpmaya, düşmeye ma- rumlardaki ölçümlerle ilgilenir.

KobiEfor $UDOÜN