Page 104 - KobiEfor-Aralık-2020

UZMAN

Corona Tedbirleri ve Oyunlar Teorisi

angi yıl biteceğini henüz bil- toplum olarak ne yazık ki en düşük
miyoruz ama seneler sonra seviyelerde yer alıyoruz. Kısaca, biz
H 2020 yılını bütün dünyada birbirimize güvenmiyoruz ve yuka-
corona salgınının başladığı ve gün- rıda adı geçen oyuna göre en kötü
demimizde hep birinci sırayı işgal duruma düşmemek için corona ted-
ettiği yıl olarak hatırlayacağız. birlerini ihmal ediyoruz. Bizim gibi
Bu salgın ile mücadele kapsamında toplumlara ‘Düşük Güven Toplumla-
+DOXN hQDOGÖ bütün dünyada ve Türkiye’de değişik rı (low trust societies)’ denmektedir.
seviyelerde birçok tedbir alınmakta Benzer problemle korkarım su ko-
haluk@paradigmam.com ve toplumun bu tedbirlere uyması nusunda da karşılaşacağız. Uzun
istenmektedir. dönemde küresel ısınma, kısa dö-
Sağlık Bakanlığı başta olmak üzere nemde ise kurak bir kış geçirmemiz
Unutulmamalıdır ki, ilgili bütün kurumlar tarafından en ve corona tedbirleri ile su kullanımı-
birbirine önemli tedbirlerin maske, mesafe mızın göreceli olarak artması nede-
güvenmeyen ve temizlik olduğunu söylenmekte ni ile yakında su sıkıntısı problemi ile
arkadaşlar, ancak toplumumuzun bu tedbirlere de karşılaşma olasılığımız yüksektir.
aile üyeleri, yeteri kadar uymadığı görülmekte- Burada da hepimiz için en iyi durum,
dir. Bu davranış biçiminin kök ne- bütün toplumun su tasarrufuna has-
şirket personeli
denini oyunlar teorisi ve onun en sasiyetle dikkat etmesidir. Bizim için
veya popüler oyunu olan ‘Mahkumların en kötü durum ise bizim su tasarru-
ülke halkları Açmazı (Prisoner’s Dilemma)’ ile funa aşırı dikkat etmemiz, başka-
beraberce açıklayabiliz. larının ise dikkat etmemesidir. Su
kaybetmeye Bütün toplum için en iyi davranış bi- tasarrufunda başarılı olabilmemiz
mahkumdur. çimi hepimizin bu kurallara eksiksiz için hepimizin tasarruf tedbirlerini
uymasıdır. En kötü davranış biçimi dikkatle uyguladığından emin olma-
Bu genel prensip,
ise toplum üyelerinin hiç birisinin bu mız gerekir. Ancak, hatırlatırım ki,
corona tehditi kurallara uymaması gibi görünse de biz düşük güven toplumuyuz. Baş-
için de geçerlidir her bir toplum üyesi için daha kötü kalarına yeteri kadar güvenmediği-
ve birbirimizle belli bir durum vardır. Bu durum, bizim mizden, bizim için en kötü duruma
bir seviyenin kurallara eksiksiz uymamız, müm- düşmemek için biz de su tasarrufu
üzerinde kün olduğunca evden çıkmamamız tedbirlerimizi hafifletiriz.
ve sosyal hayata mecbur kalmadıkça Oyunlar teorisinin bu en popüler
güven
dahil olmamamız iken, başkalarının oyununu, arkadaşlar arasından, şir-
oluşturamadığımız bu kurallara dikkat etmeyerek, bi- ketlere, kurumlardan devletlere ka-
durumda biz de zim bütün gayretimize rağmen sal- dar bilgi paylaşımına da uygulamak
beraberce gının yayılmasına neden olmalarıdır. mümkündür. Birbirimize yüzde yüz
kaybetmeye ve Bunu önlemenin bir yolu var mıdır? güvenmeden, birbirimizle bilgi pay-
corona salgınından Evet. laşmayız. Karşılıklı olarak yeteri
Bu covid salgınını savuşturabilme- kadar güvenmeden “biz birbirimize
en fazla
miz için toplumun bütün üyelerinin ‘kazan-kazan’ esasına göre davranı-
zarar görmeye tedbirleri eksiksiz uyguladığı ile ilgili yoruz” demek koca bir aldatmacadır.
mahkumuz. olarak birbirlerine yüzde yüz güven- Unutulmamalıdır ki, birbirine gü-
melidir. Başkalarının davranışları ile venmeyen arkadaşlar, aile üyeleri,
ilgili olarak bizde en ufak bir tereddüt şirket personeli veya ülke halkları
oluştuğunda, kendimizi kötü hisset- beraberce kaybetmeye mahkum-
memek için biz de aldığımız tedbirle- dur. Bu genel prensip, corona teh-
ri hafifletiriz. diti için de geçerlidir ve birbirimizle
Toplumda bu konuda birbirimizle il- belli bir seviyenin üzerinde güven
gili olarak yüksek bir güven oluştu- oluşturamadığımız durumda biz de
rabilir miyiz? Korkarım, hayır. Çünkü beraberce kaybetmeye ve corona
dünyada toplum bireylerinin birbir- salgınından en fazla zarar görmeye
lerine güvenini ölçen anketlerde biz mahkumuz.

100 KobiEfor $UDOÜN