Page 69 - KobiEfor_Ekim_2018

Arzova, flöyle aç›kl›yor: “Özel sektör bankac›l›k nedeniyle iflletmelerin ifllerinin çok zor oldu¤unu
sektörü üzerinden ald›¤› kredileri e¤er geri ödeye- ve üretimden çekilecek birçok iflletme olabilece¤i
mezse ve iflaslar veya konkordatolarla süreç erte- uyar›s›nda bulunan Arzova, iflletmelerin bu dönem-
lenip ödenemez hale gelirse flirketler üzerindeki de kardan ziyade kendini koruma yoluna gitmesi,
riskin tamam› bankalar›n üzerine geçmifl olur. maliyet ortakl›¤› konusunu düflünmesi gerekti¤ini
Bankalar›n geri ödenmeyen kredileri artacak. O öneriyor. Arzova ihracatç› olmayan firmalar›n artan
nedenle piyasada endifle var. Tüm bunlar› toplay›n- maliyetleri karfl›lamas›n›n zor oldu¤unu aç›kl›yor.
ca; geçmifle göre çok daha fliddetli ve çok daha ha-
yat›n içinde olan ‘s›k›nt›’ ile karfl› karfl›yay›z. fiidde- “Öncelik yap›sal reformlard›r”
ti reel ekonomiden kaynakl› olmas›ndad›r.” Türkiye ekonomisinin bu ‘s›k›nt›l›’ süreci aflmak
Kura iliflkin ise yükselme endiflesi tafl›d›¤›n› söy- için IMF’ye gitmeyece¤i görüflünde olan Burak Ar-
leyen Arzova, “Finansta flöyle bir fley var. Kur gör- zova, geçmiflte yaflanan tecrübeleri örnek gösteri-
müfl oldu¤u seviyeyi türbülans durumunda tekrar yor. IMF’nin uygulad›¤› program›n baflar›s›z oldu-
görebilir. Oray› test etti. Burada tabi bir parça ülke ¤unu hat›rlat›yor. Bu süreçte Merkez Bankas›’n›n
içindeki söylemlere dikkat etmek gerekiyor. Yaban- çok geç kal›nm›fl olmakla birlikte üzerine düfleni
c›lar özellikle merkez bankas› söylemlerine çok yaparak ciddi faiz art›fl› gerçeklefltirdi¤ine dikkat
hassas. Ayr›ca yap›sal reformlar olmaz ise kurun çeken Arzova, “Kurun firmalar üzerine yarataca¤›
çok da afla¤›lara gelece¤ini düflünmüyorum. Ama tahribat› öngörerek zaman›nda müdahale edebilir-
seviye veremiyorum çünkü öngörülebilirlik yok. di. Ekonominin matemati¤i belli. Yap›lmas› gerekti-
Dolar endeksinin artmaya bafllad›¤› bir dönemde, ¤i zaman yap›lmal›yd›” diyor.
faiz art›fllar›n›n seri halinde yurtd›fl›ndan gelmeye Bundan sonraki sürece iliflkin reçete veren Arzo-
bafllad›¤› dönemde kurun bu halinde durmas› va, flu noktalara de¤iniyor: “Yap›sal reformlar›n bi-
mümkün de¤il” bilgisini veriyor. ran önce yap›lmas› gerekiyor. Bunlar nedir derse-
niz? Ciddi bir hukuk reformu gerekli. Sadece de-
Peki bu ‘s›k›nt›’ daha derinleflebilir mi? mokratik anlamda hukuk için söylemiyorum ticare-
Burak Arzova bu konuda yabanc› de¤erlendirme tin iflleyifli hakk›nda ciddi s›k›nt›lar var. Vergi usul
kurulufllar›n›n ‘derinleflme’ olacak ifadelerini ha- kanunu, mülkiyet hakk› alanlar› gibi. Tar›mda enteg-
t›rlat›yor ve buna kat›ld›¤›n› belirtiyor. Ama önlem- re ve planl› yap›lanmaya ihtiyaç var. E¤itim reformu
ler al›nmaya çal›fl›lmas›n›n da önemli oldu¤unu ak- yap›lmal›. Sanayi 4.0 diyoruz, sanayi 2.5'tay›z. Büyük
tar›yor. Kredi Garanti Fonu’nun ekonomide devreye teknolojiyi üretecek yap›ya sahip olsak da bunu kul-
al›nmas›n›n do¤ru bir karar oldu¤unu ama yan et- lanacak insan yok. Nitelikli gençler yurtd›fl›na ç›k›-
kilerinin karar vericiler taraf›ndan çok da öngörü- yor. Sanayi reformu flart. Bu kadar yurtd›fl›na ba¤l›
lemedi¤ini savunuyor. Ve ekliyor: “fiöyle bir etki ya- bir sanayi yap›s› sürdürülebilir de¤il. Ayr›ca özel
ratmaya bafllad›. Piyasaya kredi vermeye bafllay›n- sektörün olmad›¤› alanlarda devlet bu alana yönele-
ca firmalar›n kredi ifltah› ortaya ç›kt›. Firmalar kre- bilir. En basiti bir ka¤›t fabrikam›z yok. Vard› kapat-
di talep etmeye bafllay›nca bankalar da bu mevduat t›k. Tekrar fabrika ve fabrika üzerinden üretim eko-
kredi oranlar› düflük oldu¤u için d›flar›dan mevduat nomisine dönüflün de ancak sanayi reformu ile ola-
bulmaya çal›flt›. Ya da içeriden de olsa yüksek faiz bilece¤ini düflünüyorum.”
yoluyla krediyi temin etmeye çal›flt›lar. Dolay›s›yla
KGF flirketleri ayakta tutarken di¤er taraftan içerde “AB ç›karlar› için Türkiye’nin yan›nda”
mevduat faizlerini çok yukar› çekti. Mevduat faizle- Geçmiflte Türkiye’nin iki f›rsat› kaç›rd›¤›n› ifade
ri yukar› çekilince bu kez kredi faizleri otomatik- eden Arzova buna örnek olarak AB müzakere süre-
man artmaya bafllad›. Her yenilemeye gitti¤imizde ci ve serbest dolafl›m hakk›n› gösteriyor. Mülteciler
maliyetler artmaya bafllad›. Bu kaynak belki daha konusunu da Türkiye’nin iyi kullanamad›¤›n› ve pa-
nitelikli sektörlere kullan›labilirdi. raya endeksledi¤ini hat›rlatan Arzova, “Oysa AB’ye
Bence sistemi kullan›rken en büyük yanl›fl bura- entegre olmak için kullanabilirdik. fiu anda AB için-
da oldu. Daha seçici olup daha ihracata dönük flir- de özellikle Almanya’n›n bize destek veriyor olma-
ketlere kulland›rmak gerekiyordu. Belki de o dö- s›n›n iki nedeni var. Birincisi ABD’ye karfl› politika-
nemde s›k›nt›l› olan-yaflayamayacak olan firmala- d›r. ‹kincisi ise Türkiye ekonomisi zay›flarsa Türki-
r›n hayat›na devam etmemesi yolu tercih edilebilir- ye’deki Suriyelilerin kendisine gelmesinden korku-
di.” Bu dönemde ekonomi olarak herkesi kurtar- yor. Almanya bunlardan çekindi¤i için ekonominin
man›n da mümkün olmayaca¤›na dikkat çeken Ar- dibe vurmas›n› istemiyor. Ama ben hep flunu söylü-
zova, iyi yönetilemeyen, y›llardan bu yana iflini ba- yorum. AB’yi bir kulüp olarak düflünürsek biz gir-
flaramam›fl baz› flirketlerin bu dönem feda edilebi- mek istiyoruz. Onun gereklerini de bizim yerine ge-
lece¤ini dile getirdi. Kredi maliyetlerinin artmas› tirmemiz gerekiyor” de¤erlendirmesini yap›yor.
Ekim 2018 KobiEfor 69