Page 31 - KobiEfor Temmuz 2024

Karlılıklarda reel olarak gerileme yaşandı ϮϬϮϮ ϮϬϮϯ mƌĞƚŝŵĚĞŶ
Kar eden şirket sayısı 404’e indi: Erdal Bahçıvan, ^ŦƌĂ ^ŦƌĂ <ƵƌƵůƵƔ ^ĂƚŦƔůĂƌ ;EĞƚͿ
2023’te İSO 500’ün satışlarının yanı sıra karlılıklarının da EŽ EŽ ;d>Ϳ
zayıf kaldığını söyledi: “2023’te İSO 500’ün faaliyet karı 1 1 TüpraƔ 484.188.208.633
%39.7 artarak; 671 milyar liradan 937 milyar liraya çık- 3 2 Ford Otomotiv 238.014.338.237
tı. Buna karşılık faaliyet karlılığı oranı, 0.3 puan düşüşle 2 3 Star Rafineri 226.774.747.074
%12.8’den %12.5’e geriledi. İSO 500 kuruluşlarının bir di-
4 4 7stanbul AltŦn Rafinerisi 142.530.681.427
ğer karlılık göstergesi olan faiz, amortisman ve vergi önce-
si karı %45.5 artışla 808 milyar liradan 1 trilyon 175 milyar 7 5 Toyota Otomotiv 127.450.181.339
liraya yükseldi. Aynı yılda FAVÖK karlılığı oranı 0.3 puan 9 6 OyakͲRenault 107.208.501.270
artışla %15.4’ten %15.7’ye çıktı. Son olarak, İSO 500’deki 8 7 Arçelik 99.861.023.084
vergi öncesi kar ve zarar toplamının %32.9 artarak 485 mil- 15 8 MercedesͲBenz 94.255.319.762
yar liradan 645 milyar liraya yükseldiğini görüyoruz. Ancak 44 9 GramaltŦn KŦymetli Madenler 89.948.387.207
satış karlılığı oranının 0.7 puan düşüşle %9.3’ten %8.6’ya
5 10 EreŒli Demir ve Çelik 79.521.373.857
inmesi dikkat çekiyor. Tüm kar büyüklüklerindeki artışlar,
2023 yılı enflasyonunun altında kalırken, bu da reel olarak trilyon liradan 4.7 trilyon liraya ulaştı. Bu artışın 2.7 trilyon-
gerilemeye işaret etti. İSO 500’de vergi öncesi dönem kar luk kısmı enflasyon düzeltmesine bağlı olarak gerçekleşti.
ve zarar büyüklüğüne göre 2022’de kar eden kuruluş sayısı Dönen varlıklardaki artış ise %63 ile çok daha düşük kaldı
442 iken, bu sayı 2023’te 404’e indi. Zarar eden kuruluş sa- ve enflasyon düzeltmesi bu kalemde sadece 173 milyar li-
yısı da 58’den 96’ya yükseldi. Bu sayı, 2018 sonrasındaki en ralık katkı yaptı. Özkaynaklar 2023’te enflasyon düzeltmesi
yüksek değer olarak tespit edildi.” sonrası verilerle %245 artarak 1.4 trilyon liradan 4.8 trilyon
liraya çıktı. Bu kalemde enflasyon düzeltmesinin etkisi 2.8
Finansman giderleri 2023’te %92.5 arttı trilyon ile oldukça yüksek. Toplam borçlardaki etki ise dü-
Erdal Bahçıvan, 2023’ün en çarpıcı zeltmenin parasal olmayan kıymetlere uy-
gelişmelerinden birinin de uzun yıllardır gulanmış olması nedeniyle çok daha düşük
ilk kez ortaya çıkan net kambiyo zararı düzeyde gerçekleşti. Düzeltme sonrası ve-
olduğunu ifade etti: “Buna karşılık kam- rilerle toplam borçlar yaklaşık %60 artarak
biyo işlemleri haricindeki diğer gelirler- 2.5 trilyon liradan 4 trilyon liraya çıkarken,
den elde edilen net kar, 282 milyar liraya düzeltmenin etkisi 31 milyar lira ile sınırlı
çıkarak kur zararını fazlasıyla telafi etti. kaldı. Enflasyon düzeltmesinin etkisiyle İSO
Bu sayede toplam faaliyet dışı gelirlerin 500’ün kaynak yapısında özkaynaklar lehine
net satışlara oranının %2.1’den %3.6’ya önemli bir gelişme sağlandı. 2022’de %35.7
çıktığı anlaşılıyor. Bu noktada, söz konu- olan özkaynak payı, 2023’te düzeltme yapıl-
su gelirler içerisinde faiz, temettü, işti- maması halinde %33.2’ye düşecek iken dü-
rak, menkul kıymet, duran varlık satışı, zeltme sonrası %54.5’e yükseldi. Enflasyon
komisyon vb. gibi kalemlerin yer aldığını Erdal düzeltmesi İSO 500’ün bilançosunda özkay-
hatırlatmak isterim. Sanayinin son 10 Bahçıvan nak payını 21.3 puan artırarak toplam borç-
yıldaki üretim faaliyeti dışı gelirlerinin ların üzerine çıkardı.”
dönem kar ve zarar toplamı içindeki paylarına da dik-
kat çekmek istiyorum. Bu pay, üst üste dört yıl düşüş- Mali borçlar 1.3 trilyon liradan
le 2022’de %22.9’a kadar geriledikten sonra 2023’te 2 trilyon liraya çıktı
%41.3’e çıkmış ve geçmiş yıllardaki ortalamasına yak- Bahçıvan, İSO 500’de mali borçların %54 artışla 1.3
laşmış gözüküyor. İSO 500’ün finansman giderleri de trilyon liradan 2 trilyon liraya çıktığını bildirdi: “Diğer
2023’te %92.5 artarak 277 milyar liradan 533 milyar borçlarda ise %66’ya yakın bir artışla 1.2 trilyon liradan
liraya yükseldi. Böylece finansman giderlerinin faaliyet yine 2 trilyon liraya yükseliş söz konusu. Enflasyon dü-
karına oranı 15.6 puan artışla %41.3’ten %56.9’a çıkmış zeltmesinin yalnızca parasal olmayan kıymetlere uygu-
durumda. Son 12 yıllık ortalamanın %57 olduğu düşü- lanması nedeniyle mali borçlar hiç etkilenmezken diğer
nüldüğünde; yıllardan beri hep işaret ettiğimiz üzere borçlardaki etki ise %1.6 ile oldukça sınırlı kaldı. 2021 ve
sanayicinin elde ettiği karın yarısından fazlasını finans-
2022’ye benzer şekilde 2023’te de diğer borçların mali
man giderlerine ayırmaya devam ediyor.” borçlardan daha hızlı arttığını görüyoruz. Bu durum
Enflasyon düzeltmesi bilançoda özkaynak payı- muhtemelen geçtiğimiz yılın ikinci yarısında finansmana
nı artırdı : 2023’te enflasyon düzeltmesi sonrası verilere
erişim koşullarında yaşanan sıkılaşmanın etkilerini ta-
bakıldığında, İSO 500’ün aktif toplamının %126 artarak 3.9 şıyor. Diğer taraftan vade yapıları incelendiğinde ise kısa
trilyon liradan 8.8 trilyon liraya yükseldiğinin altını çizen
Bahçıvan, bu artışın 2.9 trilyona yakın kısmının enflasyon vadeli mali borçlardaki artışın %53 ile uzun vadeli mali
düzeltmesinden kaynaklandığını anlattı: “Aktiflerin alt ka- borçlardaki %56’lık artışın hafif altında kaldığı dikkat çe-
lemlerine inildiğinde, enflasyon düzeltmesi esas olarak kiyor. Kısa vadeli mali borçların toplam borçlar içerisin-
duran varlıkları etkiledi. Duran varlıklar %242 artarak 1.4 deki payı %51.7 ile uzun vadeli borçların üzerinde kaldı
Temmuz 2024 KobiEfor 31