Page 44 - KobiEfor Aralık 2023

HABER

nispeten daha küçük ve orta ölçekli %32.2’ye geriledi. Finansman gider-
kuruluşların dış pazarlara açılma ba- lerinin karlılık üzerindeki baskısının
şarısını göstermesi açısından oldukça hafiflemesi olumlu bir gelişme olmak-
önemli. Bu gelişmeler sonucunda İSO la birlikte 2022’deki düşük faiz orta-
İkinci 500’ün Türkiye sanayi ihracatı mının yanı sıra kredi kullanımını sıkı
içindeki payı 2022’de 0.3 puan artarak şartlara bağlayan düzenlemelerin de
%6.2’den % 6.5’e yükseldi. burada etkili olduğu görülüyor. Ancak
2022’de satış performansının yanı günümüzde faiz ve krediye erişim ko-
sıra karlılıkta da başarılı bir yıl geçiren şullarının o döneme kıyasla belirgin bir
İSO İkinci 500’ün faaliyet karı %91 ar- şekilde sıkılaşmış olması, finansman
tarak 52.6 milyar liradan 100.4 milyar giderlerinin faaliyet karına oranındaki
liraya çıktı. Buna karşılık aynı dönem- göreceli iyileşmenin sürdürülebilirliği-
de faaliyet karlılığı oranı 1.1 puan dü- ni tartışmalı hale getiriyor.
şüşle %13.7’den %12.6’ya geriledi. Benzer şekilde faiz, İSO İkinci 500’ün bilançosu %68.2 büyüdü, aktif-
amortisman ve vergi öncesi kar büyüklüğü de %90.2’lik lerdeki büyüme özkaynak yoluyla finanse edildi: Fir-
artışla 63.7 milyar liradan 121.1 milyar liraya ulaştı. Bu maların varlık ve kaynak yapısındaki gelişmeler ince-
artışa rağmen FAVÖK karlılığı oranı 1.4 puan azalarak lendiğinde; 2022’de İSO İkinci 500’ün bilanço büyümesi
%16.6’dan %15.2’ye düştü. Vergi öncesi kar ve zarar top- %68.2 oldu. Bu büyümenin kaynağında %100.3 artan
lamı ise %98.2 artarak 37.7 milyar liradan 74.7 milyar li- özkaynaklar yer alırken, borçlardaki artış %48.9 ile daha
raya yükseldi. Ancak satış karlılığı oranı 0.4 puan düşüşle sınırlı gerçekleşti. Veriler, geçmiş yıllardan farklı olarak
%9.8’den %9.4’e indi. Tüm bu gelişmeler karlılık rasyola- aktiflerdeki büyümenin borçlanmadan ziyade özkaynak
rında bir önceki yıla göre kısmen daha düşük bir perfor- yoluyla finanse edildiğine işaret ediyor.
mansa işaret ediyor. Yine de yüksek enflasyon ortamı ve Borçlar azaldı, özkaynaklar arttı: Diğer taraftan du-
kurların etkisiyle maliyetlerin hızla arttığı bir yılda kar- ran varlıklar yeniden değerleme uygulamasının da kat-
zarar dengesinin başarılı olarak yönetilebildiği görülüyor. kısıyla %87.9 büyürken, dönen varlıklardaki artış %58.8
İSO İkinci 500, 6.5 milyar TL’lik üretim faaliyeti ile daha düşük gerçekleşti. İSO İkinci 500’ün borç/öz-
dışı gelir elde etti: 2022’de İSO İkinci 500’de diğer fa- kaynak ilişkisine bakıldığında, uzun bir aranın ardından
aliyetlerden olağan gelir ve karlar 70 milyar TL iken, firmaların kaynak yapısında göreli bir iyileşme söz ko-
diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar 63.5 nusu. 2022’de İSO İkinci 500’de borçların payı %62.5’ten
milyar TL olarak gerçekleşti. Bu iki kalem arasında- %55.3’e gerilerken; özkaynakların payı %37.5’ten
ki fark alındığında, İSO İkinci 500’ün 6.5 milyar TL’lik %44.7’ye çıktı. Bu iyileşmede, karlılığın sürdürülebilme-
üretim faaliyeti dışı gelir elde ettiği ve bu kalemin bir sinin yanı sıra sınırlanan borçlanma ve yeniden değer-
önceki yıla göre sadece binde 5 oranında arttığı görü- leme uygulamasının etkisi belirleyici olmuş gözüküyor.
lüyor. Özellikle net kambiyo gelirlerinin negatif ger- Reel sektörü en çok borç döngüsü zorluyor: 2022’de
çekleşmesi dikkat çekiyor. mali borçlar %38.2 artarken diğer borçlardaki artış
Sanayici işine daha fazla odaklandı, karını gerçek %61.6 ile daha yüksek gerçekleşti. Böylece mali borçla-
işinden elde etti: 2022’de üretim faaliyeti dışı gelirle- rın toplam borçlar içindeki payı %54.2’den %50.3’e iner-
rin karlılığa katkısı bir hayli azalmış gözüküyor. Üretim ken, diğer borçların payı %45.8’den %49.7’ye yükseldi.
faaliyeti dışı gelirlerin dönem kar ve zarar toplamı için- 2021’in ardından 2022’de de faaliyetlerin finansmanında
deki payı 2021’de %17.2 iken 2022’de %8.7’ye gerilemiş ticari borçlar mali borçlardan daha fazla kullanıldı. Ticari
durumda. Her ne kadar yılların kendine özgü koşulları borç kullanımının artması, firmaların kaynak ihtiyacını fi-
nedeniyle farklı eğilimler yaşansa da 2022’de sanayicinin nans kuruluşlarının dışında, kendi içlerinde borçlanarak
daha fazla esas faaliyetlerine odaklandığı ve karını ger- çözmeye çalıştıklarını gösteriyor. İSO açıklamasına göre;
çek işinden elde ettiği görülüyor. ekonominin yavaşladığı bir dönemde
Finansman giderlerinin karlılık bu borç döngüsüne girilmesi, reel sek-
üzerindeki baskısı hafifledi: Finans- törü en çok zorlayan konulardan biri
man giderleri, sanayi kuruluşlarının olabilir. Zira bu durum, önümüzdeki
karlılıklarında temel belirleyiciler- günlerde sektörler arasındaki değer
den biri olmayı 2022’de de sürdürdü. zincirlerinde kırılmaya neden olabi-
İSO İkinci 500’ün finansman giderleri lecek önemli bir risk. Borçların vade-
%60.8 artarak 32.3 milyar TL’ye yük- lerine göre gelişiminde ise kısa vadeli
seldi. Diğer taraftan, aynı yılda faaliyet mali borçlardaki artış %70.1 ile uzun
karı artışının daha yüksek gerçekleş- vadeli mali borçlardaki %6.3’lük artı-
mesinin de etkisiyle finansman gider- şın oldukça üzerinde gerçekleşti. Bu
lerinin faaliyet karına oranı, 2021’de sürecin en somut yansıması, kısa va-
%38.2 iken 2022’de 6 puan düşüşle deli mali borçların toplam mali borçlar

44 KobiEfor $UDOÜN