Page 61 - KobiEfor Kasım 2023 Sayı 290

yönetmek gerektiğine işaret eden Çelebi, toplam
ihracat içindeki teknolojinin %1 olan payının mutla-
ka, %15’e çıkarılması gerektiğini ifade etti: “Durum,
sadece mali politikalarla düzelmez. İklim değişiyor.
Dicle ve Fırat sularının yaklaşık % 40’ı kurudu ve
suyun verimli kullanımını sağlayacak bir sisteminiz
yok. Oysa yeraltı sularını kullanacak teknolojin olsa
tarıma ve kalkınmaya katkı sağlar.”
Işın Çelebi’ye göre; maliye politikaları maalesef
parasal politikaların önünde cereyan ediyor. Bunu
bir sıkıntı olarak nitelendiren Işın Çelebi’nin çözüm
önerileri şöyle: “Dolaylı para toplamak, ekonomiyi
son zamanlardaki yükselişine de değindi: “Kurumla-
de sıkıntıya sokuyor. Ayrıca ciddi bir vergi reformu-
rın, firmaların değerini bulmaları desteklenecek bir
na ihtiyaç var. Para politikasıyla desteklenmeli.”
şey. Fakat bu, düşük faiz nedeniyle olduğunda doğru
olmuyor. Yani faizi düşük tuttuğun zaman başka gide-
“Büyüme duracak, çözüm; beklentileri
iyileştirmek” cek yer kalmıyor. Önemli olan faizi normale çektiği-
nizde acaba borsa böyle devam edecek mi?”
Dr. Mahfi Eğilmez, dünyanın büyüme ile enflasyon ara-
“İrrasyonelite, rasyonelize oluyor”: İsrail -Fi-
sına sıkıştığını söyledi: “Bü-
listin savaşının etkilerinden de söz eden Eğilmez’e
yümeyi yukarıda tutmak göre, eskiden bu tip olayların etkileri daha uzun sü-
isterseniz enflasyon yükse- rerdi. Eğilmez, aslında yaşanılan durumu tuhaf bul-
liyor. Çünkü büyümeyi yu-
duğunu kaydetti: “Savaş gibi durumlar artık daha
karıda tutmanın yolu kamu
kısa süreli etkili oluyor. İrrasyonelite, rasyonelize
harcamalarını artırmak,
oluyor. Ben bunu irrasyonelliğin rasyonelize olması
vergileri düşürmek, biraz
olarak tanımlıyorum. Bir süre insanlar bakıyorlar,
parayı bollaştırmak. Enf-
insani boyutunda tepkilerini sosyal medyada dile
lasyonu düşürmenin yolu
getiriyorlar. Sonra dönüp baktığınızda herkes kendi
Mahfi ise bunların tam tersi.” işine dönüyor. Mesela bana gelen soruların %90’ı;
Eğilmez Bir Kızılderili sözü ile
‘Hocam biz borsadayız. Nasıl etkileniriz?’ Herkes
“Çok hızlı yol aldık, ru-
humuz geride kaldı” diyerek dünyanın şimdiki du- bunu soruyor. Piyasa bağımlısı hale geldiğimiz için
rumunu özetleyen Eğilmez, “Bugüne kadar 100 olayların etkisi çabuk unutuluyor. Bu bir yandan çok
kötü bir şey. Bir yandan iyi bir şey.”
trilyonluk bir büyüme sağlanmış. Dünya, realite-
den kopuk bir hızla büyüdü. Bunu artık daha fazla
zorlayamayacağımız bir yerdeyiz. Bu dünyada da “Sorunlar envanteri çıkarılmalı,
Türkiye’de biraz duracak” dedi. Eğilmez, İngilizcesi çözüme en ciddilerinden başlanmalı”
‘trade off’ olan ‘ödünleştirme’ kavramının etkilerine Mahfi Eğilmez, piyasadaki harcamaların aslında
değinerek, dünyanın büyümeyle enflasyon arasın- bir refah göstergesi olmadığına işaret etti: “Mevdu-
daki tezatlık meselesini çözemediğini vurguladı. at faizi %40, enflasyon 60. Vatandaşın kafasındaki
Eğilmez, bununla birlikte Türkiye’nin 2003-2013 enflasyon ise %150. Vatandaş, ‘Faizi de koysam,
arasında bunu başardığını da hatırlattı: “Bunu, bek- enflasyonun yarısı kadar para kalmıyor elimde. Bari
lentileri iyileştirerek çözdü. İnsanlar, geleceğe dair arabamı değiştireyim, ya da borsaya gireyim’ diye
umutlu beklentiler taşırlarsa enflasyon düşer. O düşünüyor. Kafeler, restoranlar baktığınızda tıklım
zaman, AB’ye tam üyelik müzakereleri başlamıştı. tıklım. Çünkü insanlar paradan kaçıyor, tutmuyor.
Bankacılık Reformu yapılmıştı. Kamu maliyesi sağlan- Bu da bir talep yükselmesine neden oluyor.”
mış, borçlar azalmaya başlamıştı. Böyle olunca faizler Eğilmez’e göre tek sorun enflasyon da değil. Hu-
düştü, enflasyon da düştü. Ama bugün artık dünya da kuk, komşularla ilişkiler, demokrasi ve en önemlisi
bambaşka bir yerde. İkincisi de o güven ortamını yeni- eğitim. Sayının sürekli arttığını ancak eğitim kalite-
den yaratabilmemiz o kadar kolay değil.” sinin giderek düştüğünü aktaran Eğilmez, “Bakın
“Doğru faiz uygulaması da çok önemli”: Doğru 1980’de Türkiye’de kişi başına gelir 2.300 dolar-
faiz uygulamasının da çok önemli olduğunun altını çi- ken, Güney Kore’nin 1.800 dolar idi. Bugün Güney
zen Mahfi Eğilmez, yanlış politika faizinin tek başına Kore’de 35.000 dolar, Türkiye’de 10.000 dolar. Ne
her şeyi alt üst edebildiğini ifade etti: “Ancak düzelt- yaptılar, buraya nasıl geldiler? Bunların analizinin
mek için sadece faizi artırmak yetmez. Hukukun üs- yapılması ve ona göre bir plan hazırlanması lazım.
tünlüğü, sosyal adalet gibi ekonomiyle ilgili olmayan Bir sorunlar envanteri çıkarılarak, en ciddi olanlar-
düzenlemeler de yapmak gerekir.” Eğilmez, borsanın dan çözmeye başlanmalı” diye konuştu.
.DVÜP KobiEfor 61