Page 51 - KobiEfor_Nisan_2020

lı eğitimsiz işgücünü sürekli kullanma durumunda nedeniyle çok ciddi bir tökezleme ve durgunluk ya-
kaldığı noktada önümüzdeki bir iki yıl boyunca yüz- şandığını kaydeden Yeldan, şunları anlatıyor:
de 5 büyümenin sürdürülemez olacağını, tekrardan “Özellikle OECD ve IMF araştırmacıları veya Robert
tökezleyeceğini görmek zor değil.” Gordon gibi yazarların ifadeleriyle; iklim krizi, sağ-
lık ve ekolojik dengesizlikler ekonomide önemli rol
“Ülkede büyüme stratejisi yeniden oynuyor. Thomas Piketty’nin Capital kitabında dile
tasarlanmalı” getirdiği gibi ‘Yaratıcı Yıkım-Düzeltici Savaş’ kavra-
Çözümün ekonomi yönetiminde strateji değişik- mı geçmişten günümüze yaşanıyor ama sadece yı-
liğinden geçtiğini belirten Yeldan, “Bunun için de kıcı olarak. Yugoslavya, Sahra Altı kabile savaşları,
doğalgaz ve petrole ihtiyacın azaldığı, yenilenebilir bölgemizdeki Irak ve Suriye’deki savaşları buna ör-
enerji kaynaklarının ön plana çıktığı, kamu işletme- nek. Evet; savaş var ama yaratıcılık yok. Savaşlar
ciliği önceliğinde olabilecek sabit maliyetleri gö- sonrası sosyal refah devletinin kurumlarını olası
ğüsleyici yeni bir enerji üretim stratejisi hamlesi kılan bir üretim artışı olmuyor. Onun yerine gelir
olmalı. Ekonomide ranta dayalı büyüme modeli de- dağılımındaki eşitsizlik, göç dalgaları yaşanıyor.”
ğiştirilmeli” diye konuşuyor. Gelişmişlikte ekono- Teknolojik gelişmelerde ise Google, Amazon, Ali-
minin dışa bağımlılığının önemli bir kıstas olduğu- baba gibi markaların muazzam üretkenlik pazarla-
na dikkat çeken Yeldan, milli geliri 800 milyar dola- ması yürüttüğünü ama üretkenliği kazanıma dönüş-
rı bulan 80 milyon nüfuslu bir ülkenin bahtının pet- türmediğini kaydeden Yeldan, ünlü İktisatçı Robert
rol fiyatlarındaki yüzde 20’lik ucuzlamaya bağlı ol- Gordon’a atıfta bulunarak; “İnovasyon tüketim ve
masının kabul edilemez olduğunu ifade ediyor. pazarlama ağında var ama refah arttırıcı bir üret-
kenlik teknolojisi bulunmuyor” görüşünü aktarıyor.
“Cari açık vermeden büyüme Sosyal dışlanmanın yarattığı tahribat, iklim krizi,
gerçekçi değil” istihdamdaki kayıplar dünya ekonomisine farkında
Türkiye’nin uzun yıllar yumuşak karnı olan cari olmasak da ciddi anlamda maliyetler yüklenmiş
açık konusuna değinen Erinç Yeldan, cari açıktan durumda. Yeldan, “Bu şartlar altında bakınca 21.yy.
ziyade cari açığın finansmanının önemli olduğunu kapitalizmi 1950 sonrasının getirdiği sosyal refah
vurgulayarak görüşlerini şöyle açıklıyor: ”Harcama devleti ve refah toplumunun kurumsal ilerlemesini
ve yatırımları dış açık vererek sürdürmenin tek ba- yaratmak zorunda. Teknoloji buna aracılık edebilir
şına tehlikeli olduğunu söylemek doğru değil.’ mi? Bunu kestirmek zor ama kapitalizmin kendi
Uzun yıllar bu cümle vurgulandı. Türkiye 2005 ve içinde evirilmesi veya kendisini demokratik sosya-
2007 döneminde cari açık veriyor ama uzun vadeli lizme evirmesi kaçınılmaz olarak karşımızda duru-
doğrudan dış sermaye yatırımı ile cari açığı finanse yor. Sürekli olarak gezegenin servetinin kabaca
ediyordu. AB’ye aday ülkeydik ve insanlar yarına 500 ailenin elinde, üretim yapısının en büyük 2000
daha büyük güvenle bakıyordu. Ancak görüyoruz ki ulus ötesi tekelci şirketin elinde bir dünya ticareti-
cari işlemler açığı değil finansmanı daha önemlidir. nin sergilenmesi, eşitsizliğin üretildiği dünyada hu-
AK Parti’nin devraldığı Türkiye’de dış borç stoku zur içinde sürdürülebilir kalkınma ve büyüme sağ-
130 milyar dolardı. Şimdi ise yüzde 90’ı özel sektör lanamaz. Dijital dönüşümün bir fırsata dönüşeceği-
olmak üzere 400 milyar dolar. En ufak döviz hare- ne inanmak istiyorum” görüşünü aktarıyor.
ketlenmesi özel sektörün borçlarını sarsıyor, şirket
iflasları peş peşe geliyor. Türkiye’de ne yazık ki ca- “Türkiye’nin kalkınması Marmara
ri açık; sıcak para girişleri, kısa vadeli finans giriş- Havzası’nın dışından gelir”
leri, imar rantlarıyla finanse ediliyor. Bu da dış borç Türkiye’de ise farklı bir yaklaşım olduğunu akta-
yaratan bir durum. Dolayısıyla şu anda petrol fiyat- ran Yeldan, şu noktalara değiniyor: “Türkiye’de
larındaki düşüş ve ulusal tasarruflardaki artış cari eşitsizliği giderecek adımlar atılmalı. İstanbul’un
işlemler açığını kapatıyor gibi gözükse de esas un- sürekli bir Urfa, Şırnak yaratması yoksullaştıran
sur yatırım talebindeki gerilemeden geliyor. Eko- bir büyüme sağlıyor. Eğitimi kamu öncülüğünde
nominin cari işlemler açığı vermeden büyüyormuş Karadeniz’de, Güneydoğu Anadolu’da yeni teknolo-
gibi gözükmesi uzun süreli olmayacak. Hatta son ji merkezleri oluşturulmalı. Mevcut üretim model-
derece tehlikeli bir görünüm arz ediyor.” leri yerine yeni üretim modelleri kurulmalı.” Eko-
nomide son 20 yılı ‘kayıp’ olarak nitelendiren Yel-
Teknolojinin kapitalizmin yok oluş dan, “Orta sınıfların kendini üretebildiği alanlar
sürecinde yeri nedir? sağlık ve eğitimdir. Ülkemizde iki alan da muazzam
Dünya için 1990’lı ve 2000’li yıllardan bu yana ticarileşti. Türkiye dünya ekonomisi içinde ucuz iş-
hem teknolojideki gelişim hem tüketim alışkanlık- gücü ve yüksek oranda getiri sağlayan imar rantı-
ları hem de gelir dağılımdaki şiddetli eşitsizlikler nın döndürüldüğü bir ekonomi haline geldi.”
Nisan 2020 KobiEfor 51