Page 58 - KobiEfor_Mart_2013

Avrupal›laflmak

MÜJGAN SUVER
Marmara Grubu Vakf› AB ve fiart m›?
‹nsan Haklar› Platformu
Baflkan›

Tarih boyunca Asya’dan bat›ya yürüyen milletimizin yolu
ça¤dafllaflmaktan geçer. Geçmifl ile gelecek aras›nda
süreklilik, özgürlük ve bar›fl istiyorsak yolumuz Avrupa’d›r.

Tanzimat’la bafllayan yenilikçili¤in yan›bafl›nda,
O rtaça¤ Avrupa’s›nda otorite ve güç, papa- gücünü gittikçe art›ran bir dinsel gelenekselleflme
l›¤›n ve imparatorluklar›n elindeydi. Zaman
içinde H›ristiyan dünyas›ndaki prens, lord,
süreci de bafllam›flt›r. Bat›da pozitif bilimler ve
baron gibi yerel güçler birleflerek krall›kla-
pozitif bilimlerden uzaklaflm›flt›r. Önceleri hüküm-
r›, ulus devletleri oluflturmufllard›r. Bu devletler ak›lc›l›k artarken medreselerdeki e¤itim gittikçe
güçlendikçe papal›k ve imparatorluklar›n otoritele- dar korumas›nda olan fleriat, sonralar› padiflahlara
rine karfl› mücadele vermifl, ba¤›ms›zl›klar›n› ka- bile hükmeder hale gelmifltir.
zanm›flt›r. Cumhuriyet’in kuruluflundan önceki y›llarda, bu
Evrensel ve yerel otoriteden kurtulan insan do- ak›m›n tümden bir din devleti kurma iste¤i aflama-
¤al sonuç olarak kendi akl›yla kendini yönlendir- s›na kadar geldi¤ini bile gördük.
meye bafllam›flt›r. Böylece ak›l ve insan odakl› yö- Cumhuriyet dönemi ve devrimler bu gidifli tersi-
netimlere, demokrasiye geçifl süreci bafllam›flt›r. ne çeviren bir eylemdir. Ülke do¤u yörüngesinden
Ortaça¤›n din merkezli düzeni “ayd›nlanma” de- ve düflünce tarz›ndan kurtar›lacak bat› yörüngesi-
di¤imiz bu de¤iflimden sonra rasyonel yönetimle- ne döndürülecektir. Cumhuriyet din ve dünya ayr›-
re geçerken din ve inanç özel yaflama çekilmifltir. m› ilkesinin uygulanmaya konmas›yla toplumun
Papal›¤›n din merkezli yöneticili¤i yerini “bilim ve bütün iliflkilerinin tutarl› bir hukuk sistemi içinde
ak›l”›n yol göstericili¤ine b›rakm›flt›r. bütünlefltirilmesi hedeflenmifltir. Cumhuriyet’in bu
Kefliflerin bafllamas›, sömürgecili¤in artmas› ile hedefi, ça¤dafl uygarl›¤a kat›lmaya karfl› olan güç-
bu ülkelerin yeralt› zenginlikleri Avrupa’ya akmaya lerle mücadele zorunlulu¤unu da getirmifl ve ken-
bafllam›flt›r. ‹ç ve d›fl ticarete bafllayan Avrupa çok dine muhalif hareketi gelifltirmifltir.
zenginleflmifltir. Bilimsel icatlar›n artmas›yla tekno- Yukar›da sözü edilen tarihsel süreç de¤iflimle
lojisini gelifltirmifl tar›m toplumundan endüstri geliflen olaylar›n, nas›l bir demokrasi rejimine ak-
toplumuna geçifl bafllam›flt›r. t›¤›n› bize göstermifltir. Günümüzde soyso-ekono-
Bat›da gördü¤ümüz bu modernleflme süreci, mik geliflmelerle din ve gelenek sorunlar› aras›n-
do¤uda ve bizde ayn› aflamalardan geçmeden ger- daki iliflkiler, gelenekçi ve yenilikçi siyasi görüfller
çeklefltirilmeye çal›fl›lm›flt›r. Dolay›s›yla bizim ken- aras›ndaki çat›flmalar, modernleflme sürecini gü-
di dinami¤imizden do¤mam›flt›r. Avrupa’n›n dün- nümüzde ve gelecekte zaman zaman kesintiye u¤-
yan›n merkezinde belirleyici güç olarak ortaya ç›k- ratabilmektedir. Ancak modernleflmedeki bu ilerle-
mas›, dolayl› dolays›z etkileri modernleflmeyi tetik- meyi durduramayacakt›r; hatta onu daha da ileri
lemifltir. götürecektir.
Askeri fetihlere dayanan mali gücünün etkisiyle Avrupal›laflmak flart m›?, diyebilirsiniz.
kendine çok güvenen Osmanl›, Avrupa’daki bu de- Avrupa’n›n sosyo-ekonomik, teknolojik ve kül-
¤iflimi ancak yüz y›l sonra askeri ve politik inifle türel de¤erlerine üstün de¤er yaratam›yorsak soru-
geçildi¤i zaman (Karlofça ve Pasarofça anlaflmala- nun cevab› gene “evet” olacakt›r.
r›) fark edebilmifltir. Bat› uygarl›¤› d›fl›nda geri kalan, bu geriliklerin-
19. yüzy›l, Osmanl› ‹mparatorlu¤u’nun devleti de direnen toplumlar›n üstün ekonomi ve teknolo-
kurtarmak amac› ile yüzünü bat›ya çevirdi¤i yüzy›l ji güçleri taraf›ndan nas›l sömürüldü¤ünü gördük-
olmufltur. çe sorunun cevab› “evet” olacakt›r.
Tanzimat ile birlikte bürokrasi ve askeriyede ba- Kald› ki; tarih boyunca Asya’dan bat›ya yürüyen
t› tarz› de¤iflimler yaflan›rken ayd›nlanman›n temel milletimizin yolu ça¤dafllaflmaktan geçer.
nedeni olan bat›n›n düflünce yap›s›na, kültürüne Geçmifl ile gelecek aras›nda süreklilik, özgürlük
ve ekonomisine uzak kal›nm›flt›r. ve bar›fl istiyorsak yolumuz Avrupa’d›r.

56 KobiEfor Mart 2013