Page 73 - KobiEfor_Eylul_2011

EKONOM‹ST

para basar hatta birçok ülke ile dalga geçer. Bu ey-
lemiyle de yükselen y›ld›z olarak nitelendirilen bir-
çok ülkeyi de bat›r›r. Ama bunlar olmaz. ABD’nin
gerçekçi olarak yapaca¤›, politik olarak Demokratlar
ile Cumhuriyetçilerin oturup birlikte karar vermek; ya
vergileri artt›rmak ya da tasarruf sa¤lamak veya da
ikisini birlikte yapmakt›r. Aksi halde bana kal›rsa
ABD’nin notunun ikinci kez düflürülmesi gerekiyor.
Ama buna cesaret edecek de¤erlendirme kuruluflu
olur mu, onu bilmiyorum.
ABD’nin kredi notunun düflürülmesi neden dünya
borsalar› içinde en fazla ‹MKB’yi etkilemifltir?
Avrupa’n›n krizinde Türkiye’de Avro’nun de¤eri
yükseliyor. Asl›nda böyle bir durumda Avro’nun de-
¤er kaybetmesi gerekiyor. Ayr›ca ABD’nin kredi notu
düfltü¤ünde de yine en fazla tepkiyi Türkiye ‹MKB’si
veriyor. ‹ki sorunun temel nedeni Türkiye’nin cari
aç›k sorunudur. Döviz a盤› problemidir. Ama temel
nedeni de¤il bahanesidir. Çünkü bu bir oyundur. Fi-
yatlar›n› düflürüp flirketleri ucuza kapatmak iste¤idir.
Reformlar yap›lsayd› ‹MKB böyle düflmeyecekti. Bor-
sadaki küçük oyunculara tavsiyem de bir haftal›k-ay- TÜRK‹YE’N‹N ENGELLER‹
l›k yat›r›m yapmay›n. Borsay› uzun vadeli görün. POL‹T‹KT‹R

Türkiye’nin krizden etkilenmesi daha ne kadar Nas›l bir Türkiye hayal ediyorsunuz?
devam eder, sonucu ne olur? 5-10 y›ll›k tahmin yapay›m:
Yak›n dönemde ABD ve AB’deki problemin Tür- l Türkiye hayalimde; reel faizin aynen bu ka-
kiye etkisine bakarsak: ABD’de ki problem Türki- dar küçük oldu¤u ve bu kadar küçük kald›¤›,
ye’yi para ç›k›fl›yla etkiler. AB’deki problem ise l Giriflimcili¤in, istihdam yaratan yat›r›mlar›n
hem para ç›k›fl›yla, hem de ihracat›m›za yapaca¤› daha fazla gelir sa¤lad›¤›
olumsuzlukla etkiler. Daha fazla etkilenmemek için l Cari a盤›n› çözerek ticaret fazlas› veren bir
ihracatta çeflitlendirme gerekiyor. fiu andaki farkl› ülke olundu¤u...
Pazar aray›fllar› da bunun bir sonucudur. Dünyada- Türkiye’nin hayallerine ulaflmas›n›n önündeki
ki 100 liral›k ihracat›n 80 kuruflunu Türkiye yap›yor. engeller ise ekonomiden ziyade politiktir.
Bu oran›n da en az yüzde 1’e, 2’ye ç›kmas› gereki-
yor. fiunu da unutmamak gerekiyor. Türkiye’de flir- s›nda bu ad›m at›lmad›. Ama flimdi Türkiye’nin maze-
ketler hacim olarak küçük. Ayr›ca Türkiye’de ‹MKB reti kalmad›. 2020’lere gelindi¤inde halen daha yap›-
yüzde 60 oran›nda yabanc›lar›n a¤›rl›¤›nda diyoruz. sal reformlar› hayata geçirmemifl bir Türkiye olursa ifl-
Dolay›s›yla can› yanan varsa bu yüzde 60 oran›nda te o felaket olur.
yabanc›lard›r. fiunu da unutmamak gerekiyor, bu
dönem kimse dövizle borçlanmayacak. Borçlan›rsa Sand›k korkusuna düflmeden cari aç›k
kumar oynad›¤›n› bilecek. Türk liras› geliri varsa p problemi çözülebilir mi?
Türk liras› ile borçlanacak. 2011 itibar›yla daha inançl›y›m. O dönemin koflul-
lar›n› iyi görmek gerekiyor. Birincisi 2001’de yeni si-
Türkiye’de ekonomistlerdde gördü¤ümüz yasi iktidar›n siyasi istikrar› sa¤lama dönemi vard›.
yo¤un endifle ve kötümserli¤in kayna¤› nedir? Ayr›ca Merkez Bankas›’n›n flimdiki gibi 95 milyar do-
Bir ekonomist, bir fleyi tamamen iyi veya kötü gör- lar rezervi yoktu. Merkez Bankas› o y›llarda munzam
memeli. Ben a¤›rl›kl› iyimser yanlar› paylaflt›m ama bir karfl›l›k oran› kullanmam›flt›. fiimdi ise yüksek oran-
de bunun kötümser yanlar› var. Türkiye’nin en önem- da munzam karfl›l›¤› kullan›labiliyor. Yani TL’nin de-
li s›k›nt›s› cari aç›kt›r. Türkiye’nin döviz a盤› vard›r, ¤eriyle kontrollü oynanabiliyor. Güçlü bir Merkez
bunun nedeni Türkiye’nin ara mal ithal emesi ve ener- Barkas› var. fiimdi cari aç›k sorununun çözülmesi
jisinin olmamas›d›r. Ayn› zamanda ara mal› üretecek için güçlü bir para politikas›, ithalat› k›sacak siyasi
teknik altyap›s›n›n olmamas›d›r. 2001’de yoktu, istikrar ve yap›sal reformlar›n hayata geçirilmesi ge-
2010’da da yok. Türkiye’nin ithalat›n› engellemesi için rekiyor. Zaten yap›sal reformlar bu dönem hayata
TL’sini de¤ersiz k›lmas› gerekiyor. Ama hükümetler bu- geçti geçti, aksi halde tren kaçacak. Çünkü; Bat›dan
na cesaret edemez. Ak Parti iktidar› da ilk dönem bu- Do¤u’ya kayan güç var. ‹hracat yap›s›n› de¤ifltirmek
na cesaret edememifltir. Dünyadaki hiçbir ülke lideri zorunda olan bir Türkiye var. Dolay›s›yla; dünyan›n
de buna cesaret edemezdi. Zira o eylemin sonucu san- en büyük 16. ekonomisiyiz, 11. ekonomisi olaca¤›z
d›¤a kadar gider. Dolay›s›yla 2001 ve 2010 y›llar› ara- deniliyor. Baflka çare yok.

74 KobiEfor Eylül 2011