Kalkınma Yolu Projesi ile Türkiye transit taşımacılıkta hub olacak

8 MART DÜNYA KADINLAR GÜNÜ

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Azerbaycan ve Özbekistan başta olmak üzere bölge ülkeleriyle multimodal taşımacılık noktasında işbirliklerinin artırılması gerektiğini söyledi. Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat, “Bölgesel bağlantı projeleri Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan’ın ekonomik kalkınmasına katkı sağlayacak” dedi.
Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği’nin (UTİKAD), lojistik sektörünün 2024 yılı değerlendirmelerini ve 2025 yılı öngörülerini paylaştığı basın toplantısına UTİKAD Yönetim Kurulu Başkanı Bilgehan Engin, Başkan Yardımcıları; Ayşem Ulusoy ve Barış Dillioğlu, Yönetim Kurulu Üyeleri; Arkın Obdan, Serkan Eren, Serdar Ayırtman, Murat Gümüşlüol, Yüksel Kahraman, İbrahim Halil Delgezenli, Ayfer Vurgun ve Özgecan Er Çevlik, UTİKAD Genel Müdürü Alperen Güler, UTİKAD İcra Kurulu Üyeleri ve basın mensupları katıldı.

“Kalkınma Yolu Projesi Türkiye’nin transit taşımacılıkta hub olmasına katkı sağlayacak”
UTİKAD Başkanı Bilgehan Engin, Türkiye’nin transit taşımacılıkta bir hub olma potansiyeline vurgu yaparak stratejik konumunun sağladığı avantajları anlattı. Devam eden Kalkınma Yolu Projesi’nin Türkiye’ye büyük katkı sağlayacağını vurgulayan Engin, “Kalkınma Yolu Projesi heyecan verici bir proje. 2029 sonunda hayata geçmesi planlanıyor. Fav Limanı’nı Irak ile yapılan iş birliğiyle karayolu ve demiryoluyla Avrupa’ya bağlamak istiyoruz. Kalkınma Yolu Projesi demiryolu taşımacılığının ülkemizin dış ticaretindeki payının arttırılması ve Türkiye’nin taşımacılık gelirlerinin artması adına önemli” dedi.
“Suriye’deki rejim değişikliği Türkiye’nin ticaret hacmini artıracak”: 2024’ün sonlarında Suriye’de yaşanan rejim değişikliğinin Türkiye’nin bölgedeki stratejik önemini bir kez daha ortaya çıkardığını kaydeden Engin, ticaret hacminde artış olacağını, siyasal gelişmenin lojistik sektörü açısından pozitif yönde olduğunu, inşaat ve yapı malzemelerinde lojistik ihtiyacın artacağını ve taşımacılığın da hareketleneceğini ifade etti.
“Küresel iklim krizi lojistik sektörünü etkiliyor”: Küresel iklim krizinin etkisiyle Panama Kanalı’nda yaşanan tarihin en büyük kuraklığı olarak nitelendirilen 170’e yakın ülkenin etkilendiği kuraklığın 2024’te denizyolu taşımacılığında domino etkisine neden olduğunu aktaran Engin, günlük gemi geçiş sayısının azaldığına, kargo gemilerinin taşıdıkları yüklemelere sınır getirildiğine ve spot navlun fiyatlarında yükselişe dikkat çekti.

“Lojistik sektörü hizmet ihracatında önemli bir paya sahip"
Hizmet ihracatında lojistik ve taşımacılık sektörünün önemli bir paya sahip olduğunu bildiren Engin en güncel verileri açıkladı. TÜİK verilerine göre; Ocak-Ekim 2024 döneminde ihracatın değer bazında %59.52’sinin denizyolu, %27.18’inin karayolu, %12.48'inin havayoluyla yapıldığını, ağırlık bazında ise %87.07’sinin denizyolu, %11.89’unun karayolu, %0.7’sinin demiryolu, %0.45’inin havayolu ile taşındığını aktaran Engin, 112.5 milyar dolarlık hizmet ihracatının yaklaşık 15 milyar dolarının yük gelirlerinden oluştuğunu, yıl sonunda hizmet ihracatının 117 milyar dolara ulaşmasının beklendiğini söyledi. UTİKAD’ın marka etkinliği Türkiye Logistics Summit’in Türkiye’yi lojistikte merkez haline getirme hedefiyle gerçekleştirildiğini, 100 milyar dolarlık lojistik sektörünü buluşturan bir etkinlik olarak geleneksel hale getirileceğini açıkladı.

Lojistik ve taşımacılık sektörünün 2025 yılı beklentileri
Bilgehan Engin, UTİKAD’ın sektöre yönelik 2025 yılı beklentilerini şöyle sıraladı:
• Ülkemiz Üzerinden Geçen Transit Taşımacılığın Geliştirilmesi
• Demiryolu Yük Taşımacılığında Altyapı Yatırımlarının Artırılması
• Vize Alım Süreçlerinin İyileştirilmesi
• Geçiş Belgesi Kotalarının Artırılması
• Sürücü Eksikliğinin Giderilmesi İçin Çalışmalar Yapılması
• Denizyolu Konteyner Taşımacılığında Rekabetin Canlandırılması
• Orta Koridor’un Rekabetçi Hale Getirilmesi Yönünde Çalışmalar Yapılması
• Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği Başta Olmak Üzere Uluslararası Yük Taşımacılığı Kurallarını Belirleyen Mevzuatın Sektörle Uyumlu Hale Gelmesi
• Avrupa Yeşil Mutabakatına Uyum Çerçevesinde Kamu İdaresi Tarafından Taşımacılık Sektörüne Destek ve Teşviklerin Sağlanması
• Yeşil Lojistik Belgesi Başvuru Süreçlerinin Kolaylaştırılması
• E-Ticaretin Gelişimi İçin Vergilerde Düzenleme Yapılması
• Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü Alım Süreçlerinin Kolaylaştırılması
• NCTS-Faz 5 Süreçlerinin İyileştirilmesi
• Transit Kargolar İçin Antrepo Süreçlerinin Kolaylaştırılması.

“Bölge ülkeleriyle multimodal taşımacılık noktasında işbirlikleri artırılmalı”
Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Dışişleri, Ticaret, Ekonomi ve Ulaştırma Bakanları Üçlü Toplantısı'nın açılışında konuşan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Azerbaycan ve Özbekistan başta olmak üzere bölge ülkeleriyle multimodal taşımacılık noktasında işbirliklerinin artırılması gerektiğini söyledi. Dünyadaki ticaretin %85’inin deniz yoluyla gerçekleştirildiğini, bu alanda oluşan risklerin, bunun yönetilebilir olmadığını ortaya koyduğunu, diğer alternatif güzergahların da geliştirilmesi gerektiğini aktaran Bakan Uraloğlu, özellikle Orta Koridor’un öneminin çok net şekilde ortaya çıktığının görüldüğünü kaydetti: “Gerek bölge ülkeleriyle gerekse de Azerbaycan ve Özbekistan ile bu anlamda birçok çalışmamız var. Bu çalışmaları, birincil olarak hayata geçirmeye uğraşıyoruz. Multimodal taşımacılık noktasında işbirliklerimizi artırmamız gerekir. Burada yaklaşımımız, taşınan malın başka koridora çekilmesi değil, sadece artan malı bile koridorlarda taşısak ciddi fayda sağlayacak.” Orta Koridor yanında Kalkınma Yolu için de belli adımlar attıklarını anlatan Uraloğlu, bu bölgedeki ülkelerle de işbirliğinin söz konusu olduğunu bildirdi.

“Bölgesel bağlantı projeleri Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan’ın ekonomik kalkınmasına katkı sağlayacak”
Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat, son yıllarda Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan arasındaki ekonomik, ticaret ve yatırım ilişkilerinde çok büyük ilerlemeler kaydedildiğini, her üç ülke toplamda 1.5 trilyon dolara yaklaşan gayrisafi milli hasılaları, 132 milyonu aşan nüfuslarıyla dünya ve bölge ekonomisi için çok önemli potansiyeller taşıdığını vurguladı. Bakan Bolat, son yıllarda küresel ticaret ve ulaştırma ağlarının değişen dinamiklerinin üç ülkeyi birleştiren bölgenin, stratejik önemini gözler önüne serdiğine işaret etti: “Başta Hazar geçişli Orta Koridor ve Zengezur Koridoru olmak üzere, bölgesel bağlantı projelerimiz hem bu üç değerli ülkenin ekonomik kalkınmasına hem de Asya ile Avrupa arasındaki ticaret entegrasyonuna büyük katkılar sağlayacak. Bu kapsamda bu projeleri daha ileri taşıyacak somut adımları tartışmak; ticaret, yatırım ve müteahhitlik alanlarındaki işbirliğimizi derinleştirmek adına bu toplantının bitiminde inşallah bir ortak bildiri imzalayacağız.”

Orta Koridor en güvenilir ve en ekonomik güzergah
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, küresel salgın sonrası tedarik zincirlerinde yaşanan kırılmalar ve bölgede patlak veren çatışmaların, küresel sistemin temel sütunlarını sarstığını kaydetti: “Tüm bu sınamalar, Asya ile Avrupa arasındaki ticarette Orta Asya’nın, Hazar Denizi’nin, Kafkasya’nın ve Türkiye’nin, yani Orta Koridor’un en güvenilir ve en ekonomik güzergahı sunduğunu ortaya koymuştur.”

1 yılda 279.4 milyon kişi demiryollarını kullandı
TCDD Taşımacılık tarafından açıklanan 2024 yılı yolcu verilerini değerlendiren Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 2024’te yüksek hızlı, anahat ve bölgesel trenler ile kent içi raylı sistem projelerinden 279 milyon 426 bin 382 vatandaşın yararlandığını açıkladı: “2024’te YHT’ler ile seyahat eden yolcu sayısı 12 milyon 463 bin 297’ye ulaştı. Bu yıl bölgesel ve anahat trenlerimizi ise toplam 10 milyon 721 bin 613 yolcu kullandı. Kentiçi raylı sistemlerde bir yılda 256 milyon 241 bin 472 vatandaş raylı sistem hatlarından faydalandı. İstanbul’un iki yakasını demiryoluyla birbirine bağlayan asrın projesi Marmaray, Gebze-Halkalı arasında, yılın tamamında 218 milyon 886 bin 16 vatandaşımıza hizmet verdi. Sirkeci-Kazlıçeşme Hattı’nı 3 milyon 159 bin 496, Gayrettepe-İstanbul Havalimanı-Arnavutköy Hattı’nı da 9 milyon 659 bin 688 vatandaşımız kullandı. Halkalı-Bahçeşehir Hattı ile beraber İstanbul’daki hatlarımızı 231 milyon 808 bin 773 kişi kullandı.”
Bakan Uraloğlu, Ankara’da ise şehrin merkezinden geçen Başkentray’ın yolcu verilerini aktardı: “YHT ile entegre olarak hizmet veren Sincan-Kayaş hattımızda yolcu sayısı da sürekli artıyor. Başkentray ile yıl boyunca 24 milyon 432 bin 699 yolcuya hizmet verdik.”

İntermodal Taşımacılık nedir?
İntermodal Taşımacılık, “Taşıma aracı değişmeden en az iki farklı taşımacılık modu kullanılarak yapılan taşıma operasyonları. İntermodal taşımacılık yapılırken yüklerin yer aldığı taşıma araçları veya konyteyner çeşitleri değişikliğe uğramaz. Yükün birden fazla noktaya ulaşmasını da sağlamaktadır” diye tanımlanıyor.
Bir diğer tanıma göre; “İntermodal (modlararası) yük taşımacılığı; mod değiştirirken yükün kendisinin herhangi bir şekilde elleçlenmeden, birden fazla taşıma modu (örneğin; demiryolu, gemi, uçak ve kamyon) kullanılarak intermodal bir konteyner veya araç içinde taşınmasını içerir” diye tanımlanıyor. İntermodal taşımacılık, kargo elleçlemeyi azaltıyor ve böylece güvenliği artırıyor, hasar ve kayıpları azaltıyor, yükün daha hızlı taşınmasını, maliyetlerin azaltılmasını sağlıyor. Bir başka tanımsa şöyle: “İntermodal taşıma yönteminde herhangi bir ürün veya hammadde aynı taşıma kabı içinde, hiç açılmadan ve yüke hiç dokunulmadan farklı lojistik servis türleri arasında transfer olmaktadır. Ağırlıklı olarak karayolu-denizyolu ve demiryolu servisleri arasında geçiş sağlanmakta, kombinasyonlar geliştirilmektedir.”
İntermodal taşımacılık; şöyle de tanımlanıyor: “Taşıma şekilleri değiştirilirken yük üzerinde herhangi bir işlem yapmadan birden fazla noktaya yükün birden fazla taşıma modeliyle taşınması yöntemidir. İntermodal taşımacılık kapsamında, ürünlerin treylerden çıkarılmasına gerek olmadan doğrudan bir taşıma modelinden diğerine geçmesini sağlayan özel treylerler kullanılmaktadır.”

Sürdürülebilirliğin artan önemi demiryolu taşımacılığının gelişmesini gerektiriyor
UTİKAD (Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı Bilgehan Engin, ağır tonajlı ve hacimli yüklerin yüksek maliyetler gerektirmeden taşınmasında tercih edilen demiryolu taşımacılığının çevresel sürdürülebilirliğe yönelik küresel farkındalığın ve bu doğrultuda getirilen düzenlemelerin etkisiyle daha çok tercih edilmek zorunda olduğunu söylüyor: “Demiryolu taşımacılığı, Türkiye’nin dış ticaretinde en düşük paya sahip taşıma türü olarak yer almaktadır. Demiryolu taşımacılığı, Koronavirüs Pandemisi ve Ukrayna’da devam eden savaş sürecinde dış ticaretteki payını daha yukarı çekerken 2021’de ithalattaki payının %1.23, ihracattaki payınınsa %0.74 olarak gerçekleştiği kaydedilmiştir. Bu etkiyle; demiryolu taşımacılığının ithalattaki payı 2020, 2021 ve 2022 yıllarında %1’in üzerinde seyretmiştir.  Demiryolu taşımacılığında 2023’te bir düşüş yaşandığı, ithalattaki payının %0.63, ihracattaki değer bazında payının da %0.77 gerçekleştiği gözlemlenmiştir.”
Türkiye, Asya ile Avrupa arasında köprü: Bilgehan Engin, demiryolu taşımacılığının hem hız hem de kapasite açısından 2024’te potansiyelinin arttığının, T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın açıkladığı verilerle gözlemlendiğini belirtiyor: “2024’ün 7 aylık döneminde 1.2 milyon ton ihracat taşıması gerçekleştirildiği ve geçen yılın aynı dönemine göre %13.2 artışla rekor kırıldığı açıklandı. Bu verilerle; Türkiye’nin demiryolu taşımacılığının gelişen kapasitesiyle önümüzdeki yıllarda ihracat hacmini daha da artıracağı öngürülmektedir. Diğer taşıma modlarında olduğu gibi demiryolu ile gerçekleştirilen ihracat, ülkemizin ekonomik büyümesinin önemli bir unsurudur. Demiryolu taşımacılığında İstanbul ve çevre illeri önemli bir rol oynamaktadır. Taşımaların %86’sına denk gelen 1 milyon 32 bin tondan fazla yükün, İstanbul ve çevre illerinden taşındığı kaydedilmektedir. Bakü-Tiflis-Kars (BTK) demiryolu hattının faaliyete geçmesiyle Türkiye’nin Asya ve Avrupa arasındaki ticaret köprüsü olma rolü de güçlenmiştir.”
UTİKAD’ın Demiryolu ve İntermodal Çalışma Grubu’nun  demiryolu taşımacılığının geliştirilmesi adına önemli çalışmaları takip ettiğini ve sektöre katkılar sağladığını aktaran Engin, 2024’te gerçekleştirilen çalışma grubu toplantılarında Türk Demiryolu Sektöründe İntermodal Taşımacılık Hizmetlerinin Güçlendirilmesi Projesi hakkında üyelerine bilgi verildiğini kaydediyor: “Demiryolu İşletmeciliği Yetkilendirme Yönetmeliği’nde yapılan değişiklik, yine sektörde dijitalleşme konusunda yaşanan aksaklıkların ve hangi konularda iyileşmeye ihtiyaç olduğunun değerlendirmesi ve demiryolu taşımacılığında maliyeti artıran unsurların tespit edilmesi gibi gündem maddeleri kapsamlı bir şekilde çalışma grubu toplantılarında ele alınmıştır. Çalışma grubu toplantılarında tespit edilen sorunlar Ankara’da gerçekleştirilen toplantılarda dile getirilmiştir. Türk Demiryolu Sektöründe İntermodal Taşımacılık Hizmetlerinin Güçlendirilmesi Projesi’nin 5. Proje Yönlendirme Komitesi toplantısında UTİKAD’ın önerileri sunulmuştur.”
“Türkiye’nin 2053 net sıfır emisyon hedeflerine ulaşmak için demiryolu taşımacılığı kilit rol oynayacak”: Çevre dostu bir seçenek olarak demiryoluyla taşımacılığın önümüzdeki yıllarda daha fazla tercih edileceğinin öngörüldüğünü aktaran Engin, “Sera gazı azaltımını ve rekabetçiliği hedefleyen Avrupa Yeşil Mutabakatı’na uyum sağlamak ve Türkiye’nin 2053 net sıfır emisyon hedeflerine ulaşmak için demiryolu taşımacılığı kilit bir rol oynayacaktır. UTİKAD gerek ulusal gerek uluslararası düzenlenen etkinliklerde yer alarak güncel konular hakkında önerilerini, sorunlar hakkkında da çözüme yönelik fikirlerini paylaşmaktadır” diye konuşuyor.
Çevreye duyarlı taşımacılık yöntemleri yaygınlaştırılarak destekleniyor: 2025 yılı Ocak ayında Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından hazırlanan ‘Kombine Taşımacılık Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’ Resmi Gazete’de yayınlandı. Bilgehan Engin, kombine yük taşımacılığının içerisine demiryoluyla intermodal taşımacılığın da dahil edildiği bu düzenlemeyle çevreye duyarlı taşımacılık yöntemlerinin yaygınlaştırılması ve desteklenmesinin hedeflendiğini anlatıyor: “Bu kapsamda sektörde Yeşil Lojistik Belgesi de önem kazanmaktadır. UTİKAD, sektörde yürütülen çalışmaları yakından takip ederek çalışma grupları ve odak grupları toplantılarında sektör temsilcilerinin bilgilenmelerine katkı sağlamaktadır. Yeşil Lojistik Odak Grubu tarafından düzenlenen lojistik sektörü yeşil lojistik belgesi ve kombine taşımacılık yönetmeliği bilgilendirmeleri toplantısı, T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Ulaştırma Hizmetleri Genel Müdürlüğü Lojistik ve Kombine Taşımacılık Daire Başkanı Sinan Oğuz’un katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Toplantıda, düzenlemeye ilişkin esaslar hakkında katılımcılar bilgilendirilmiş ve soruları cevaplandırılmıştır. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, ‘Demiryolları memleketin tüfekten, toptan daha mühim bir emniyet silahıdır’ sözü doğrultusunda hedefimiz; anayurda demir ağlar örerek bu ağları genişletmek ve Avrupa’nın ticaret hatlarında Türkiye'nin stratejik rolünü daha da pekiştirmek olmalıdır.”