Page 83 - KobiEfor Ekim 2023 Sayı 289

Bu noktada sanayicinin ekonomik gerçeklerini yansıtan olduğunu unutmamak gerekiyor. O günkü finansal koşul-
asıl enflasyonun ÜFE olduğunu hatırlatarak, ÜFE’nin çok lar, bugünkü faiz ve krediye erişim koşullarıyla karşılaş-
daha hızlı arttığını ve üreticiyle tüketici enflasyonu ara- tırıldığında aradaki makasın ne kadar yüksek olduğu bi-
sındaki makasın oldukça geniş olduğunu vurgulamak liniyor. Dolayısıyla finansman giderlerinin faaliyet karına
istiyorum. Nitekim yıl sonu ÜFE enflasyonu kullanıldığın- oranındaki görece iyileşmenin, ne kadar sürdürülebilir
da, üretimden satışlardaki reel artış %10.8’e iniyor.” olduğunu gelecek yıl açıklayacağımız 2023 yılı İSO 500
Karlılık rasyoları geçen yıla göre düşük: Erdal Bah- verilerinde daha net bir şekilde göreceğiz.”
çıvan, İSO 500’ün satışlarının yanı sıra kaynaklarını ve- Aktiflerdeki büyüme borçlanma yerine özkaynak-
rimli kullanarak karlarını da yüksek oranlarda artırdığı- lardan: Bahçıvan’ın verdiği bilgilere göre; 2022’de İSO
nı ve bu alanlarda genel olarak başarılı bir performans 500’ün aktif toplamı %83 artarak 2.1 trilyon liradan 3.9
sergilediğini aktardı: “İSO 500’ün 2022’de trilyon liraya yükseldi. Aktifler içerisinde
faaliyet karı %96 artarak, 342 milyar lira- ana kalemler incelendiğinde, dönen var-
dan 671 milyar liraya çıktı. Buna karşılık lıklar %78 artışla 1.4 trilyon liradan 2.5
faaliyet karlılığı oranı, %14.8’den 2 puan trilyon liraya; duran varlıklar %95 artışla
düşerek %12.8’e geriledi. Benzer şekilde 706 milyar liradan 1.4 trilyon liraya yük-
faiz, amortisman ve vergi öncesi karın seldi ve aktiflerdeki büyüme geçmiş yıl-
%100’e yakın bir artışla 405 milyar lira- lardan farklı olarak borçlanmadan ziyade
dan 808 milyar liraya yükseldiğini görü- özkaynak yoluyla finanse edildi. 2022’de
yoruz. Aynı yılda FAVÖK karlılığı oranı, özkaynaklar 624 milyar liradan 1.4 tril-
aynen faaliyet karlılığında olduğu gibi 2.1 yon liraya yükselerek %124 arttı, toplam
puan düşüşle %17.5’ten %15.4’e geriledi. borçlar 1.5 trilyon liradan 2.5 trilyon lira-
Vergi öncesi kar ve zarar toplamı %121 ya çıkarak %67 büyüdü. Yüksek karların
artarak 219 milyar liradan 485 milyar li- desteğinin yanı sıra borçlanma imkan ve
raya yükseldi. Ancak satış karlılığı oranı eğilimindeki düşüşün etkisiyle, İSO 500
0.2 puan düşüşle %9.3’e indi. Bu da bize tüm karlılık kuruluşlarında borçların payı %70.7’den %64.3’e gerile-
rasyolarında geçen yıla göre daha düşük bir kar yılı ge- di, özkaynakların payı da %29.3’ten %35.7’ye çıktı.
çirildiğini gösteriyor.” Finansmanda ticari borçlar ön plana çıktı: Bahçıvan,
İSO 500’de mali borçların %64 artışla 796 milyar lira-
Sanayici esas faaliyetlerine odaklandı dan 1.3 trilyon liraya çıktığını duyurdu: “Diğer borçlar da
Bahçıvan, 2022’de net kambiyo karlarındaki ivme %70’e yakın artışla 711 milyar liradan 1.2 trilyon liraya
kaybının etkisiyle üretim faaliyeti dışı gelirlerin sınırlı yükseldi. 2021’e benzer şekilde 2022’de de diğer borçlar
artış gösterdiğini anlattı: “Başka bir deyişle 2022’de üre- mali borçların üzerinde bir büyüme sergiliyor. Başka bir
tim faaliyeti dışı gelirlerin karlılığa katkısı bir hayli azal- deyişle faaliyetlerin finansmanında ticari borçlar daha
mış bulunuyor. 2022’de İSO 500’ün diğer faaliyetlerden fazla kullanılmış. Ticari borç kullanımının artmasından,
olağan gelir ve karları 683 milyar lira iken, gider ve za- firmaların kaynak ihtiyacını finans kuruluşları dışında,
rarları 572 milyar lira olarak gerçekleşmiş. Bu iki rakam kendi içlerinde borçlanarak çözmeye çalıştıklarını anlı-
arasındaki fark alındığında, İSO 500’ün üretim faaliyeti yoruz. Ekonominin küçülmeye başladığı bir dönemde bu
dışı net geliri 111 milyar lira artmış ve bir önceki yıla borç döngüsüne girilmesi, reel sektörü en çok zorlayan
göre artışı da %14.6 ile sınırlı düzeyde gerçekleşmiş. Sa- konulardan biri olacaktır. Bu durumun önümüzdeki gün-
nayinin üretim faaliyeti dışı gelirlerinin dönem kar ve za- lerde sektörler arasındaki değer zincirlerinde bir kırılma-
rar toplam içindeki payının son 5 yılda %88’den %23’lere ya neden olabileceğine dikkatinizi çekmek istiyorum. İSO
kadar gerilediğini görüyoruz. Bu da bize sanayicinin son 500 kuruluşlarında borçların vadelerine göre gelişimine
yıllarda giderek daha fazla esas faaliyetlerine odaklan- baktığımızda; kısa vadeli mali borçlardaki artışın %99
dığını ve karını gerçek işinden elde ettiğini gösteriyor.” ile uzun vadeli mali borçlardaki %37’lik artışın üzerinde
2022’de düşük faiz ortamı finansman giderlerine gerçekleştiğini görüyoruz. Kısa vadeli mali borçların top-
yansıdı: Bahçıvan, uzun yıllardan beri İSO 500’ün en dik- lam mali borçlar içindeki payı 2022’de ilk kez %50 bandı-
kat edilen unsurlarından biri olan finansman giderlerinin nı aşarak %42.8’den %52.1’e yükseldi. Bu artışta, negatif
2022’de %32.6 artarak 209 milyar liradan 277 milyar li- faiz ortamının yanı sıra yeni kredi uygulamalarının kısa
raya yükseldiğini, böylece finansman giderlerinin faaliyet vadeli kredi kullanımını özendirmede etkili olduğu anla-
karına oranının belirgin bir düşüş göstererek %61.1’den şılıyor. Yüksek faiz ortamında firmalar bu durumdan çok
%41.3’e indiğini paylaştı: “Yıllardan beri hep işaret ettiği- daha olumsuz etkilenecek.”
miz ve 2018’de %89’lara kadar çıkan bu oranın %40’lara “Devreden KDV alacakları banka teminatı olsun”:
gerilemiş olması dikkat çekiyor. Görüldüğü üzere 2022’de Erdal Bahçıvan, devreden KDV sorununun çözümü için
finansman giderleri işletmelere çok daha az yük olmuş. öneriler sundu: “İSO olarak her fırsatta dile getirdiğimiz
Ancak burada 2022’nin düşük faiz ortamı ve kredi kul- devreden KDV sorunu 2022’de çok daha belirgin bir hale
lanımını sıkı şartlara bağlayan düzenlemelerin de etkili geldi. İSO 500’ün devreden KDV yükü %107 artarak 49
Ekim 2023 KobiEfor 81