Page 110 - KobiEfor_Nisan_2016
P. 110
UZMAN
Rekabetin fiiddeti ve
Basketbol ‹liflkisi
fi irket yöneticilerimizin he- tini ölçtükten sonra, sektörünüzün
tam rekabet, ideal rekabet veya oligo-
men hemen tamam›n›n, ar-
tan rekabet ortam›ndan gi- pol piyasas› olup olmad›¤›n› anlama-
derek daha fazla rahats›z ol- m›z mümkündür. Herhangi bir sek-
du¤una eminim. Gerçekten, arz-talep törde HHI de¤erinin 1000’in alt›nda ol-
Haluk Ünald›
dengesinin ac›mas›z bir flekilde talep mas›, o sektörün ‘tam rekabet’ içinde
haluk@paradigmam.com
lehine dönmesi, di¤er bir ifade ile ar- oldu¤unu gösterir. HHI de¤erinin 1000
z›n bütün sektörlerde talebin üzerine ila 1800 aras›nda olmas›, o sektörün
ç›kmas› ve talebin ayn› h›zla büyüme- ‘‹deal’ rekabet ortam›nda oldu¤unun
mesi ile rakiplerin müflteri bulmakta göstergesidir. Genelde iki, üç veya
Rekabetin giderek daha fazla zorlanmaya baflla- dört flirketin hakimiyetinde flekillenen
fliddetine ba¤l› d›¤› ve rekabetin de giderek artt›¤› piyasaya oligopol piyasas› denir ve bir
aç›k bir gerçektir. piyasan›n oligopol piyasas› oldu¤u
olarak flirketlerin
V‹K‹PED‹’deki tan›m› ile “Rekabet”; HHI de¤erinin 1800’ün üzerine ç›kma-
davran›fl biçimleri,
‘üstünlük sa¤lama amac› ile rakiplere s›ndan anlaflabilir. Örne¤in; ülkemiz-
basketboldaki karfl› yürütülen yar›flma etkinlikleri- de GSM sektörü tipik bir oligopol iken
savunma nin bütünü’ olup, Arapça ragabat kö- tekstil sektörü tam rekabet ortam›d›r.
sistemlerinden künden türemifltir. Arapça anlam›, Bunu ö¤rendikten sonra, yönetsel
esinlenmifltir. ‘denetim, kontrol, gözetmek, dikkat kararlar›n›z› vermek için yönetim ki-
Oligopol etmek, gözünü ay›rmamak’ olan re- taplar›ndan içinde bulundu¤unuz pa-
kabet, küreselleflmenin de artmas› ile zarlar›n özelliklerini bir kere daha
piyasalarda
birlikte daha yo¤un bir flekilde yöneti- okuman›z yeterli olacakt›r. Örne¤in;
‘Adam adama
cilerimizi meflgul etmeye bafllam›flt›r. tam rekabet ortam›nda pazar› tahrip
markaj’ yani fiirketlerimizin kriz ortam›nda bile ba- eden ‘aktörler’ oldu¤u halde, oligo-
rakipleri yak›ndan flar›l› olmas› için yöneticilerinin reka- pol piyasalarda benzer aktörlere, ge-
takip -k›saca, beti çok iyi anlamalar› ve onu çok iyi nelde, rastlanmaz. ‘Pazar› tahrip et-
rakip analizi- yönetmeleri gerekmektedir. Bütün bu mek’, bir firman›n hayatta kalabil-
nedenlerle yöneticilerimizin rekabetin mek üzere k›sa vadeli olarak üretim
öne ç›karken
fliddetini ölçmek isteyeceklerine emi- hatt›n› doldurabilmek ve buna ba¤l›
tam rekabet
nim. ‹çinde bulunulan sektörün reka- olarak sabit giderlerini biraz olsun
ortamlar›nda
bet ölçümünü bilmek ve ona göre yö- karfl›layabilmek üzere, bir süre zara-
‘saha savunmas›’ netsel kararlar› alabilmek son derece r›na sat›fl yapmas›d›r. Sektörde bir
yani detayl› pazar önemlidir. kez zarar›na sat›fllar bafllad›ktan
analizi anlay›fl› O halde, rekabetin fliddeti ölçülebilir sonra müflteri bu fiyatlara al›fl›r ve fi-
öne ç›kar. mi? Evet, ölçülebilir. Rekabetin flidde- yatlar›n yükselmesine imkan ver-
tini ölçen farkl› indeksler olsa da en mez. Buna ba¤l› olarak, sektör karl›-
Unutmamal›d›r ki
yayg›n kullan›lan› ‘Herfindahl-Hirsc- l›¤› s›f›ra, hatta eksiye düfler.
bir fleyi say›larla
hman Yo¤unlaflma ‹ndeksi (HHI)’ ola- Rekabetin fliddetine ba¤l› olarak flir-
ifade rak bilinir. ketlerin davran›fl biçimleri, basket-
edebiliyorsan›z, ‘Herfindahl-Hirschman Yo¤unlaflma boldaki savunma sistemlerinden
o fley hakk›nda ‹ndeksi’ veya k›saca HHI, bir sektör- esinlenmifltir. Oligopol piyasalarda
birfleyler deki her firman›n piyasa paylar›n›n ‘Adam adama markaj’ yani rakipleri
biliyorsunuz karelerinin toplam›na eflittir. fiirket yak›ndan takip -k›saca, rakip analizi-
birleflmelerine müsaade edip etme- öne ç›karken tam rekabet ortamla-
demektir.
yece¤ine, ülkelerin rekabet kurulla- r›nda ‘saha savunmas›’ yani detayl›
r›n›n, sektörün HHI indeksine baka- pazar analizi anlay›fl› öne ç›kar.
rak karar vermekte oldu¤u da bilin- Unutmamal›d›r ki bir fleyi say›larla ifa-
mektedir. de edebiliyorsan›z, o fley hakk›nda bir-
‹çinde bulundu¤unuz sektörün flidde- fleyler biliyorsunuz demektir.
110 KobiEfor Nisan 2016
