Page 104 - KobiEfor_Agustos_2013

UZMAN Tepkilerimiz ve Biz
U yar› karfl›s›nda her canl›,
Prof. Dr.
TURGAY B‹ÇER
turgay@marmara.edu.tr
Tepki veremeyen
fley, varl›k; canl›
olmayan varl›kt›r.
Tepki vermek bir
“canl› olma”
göstergesidir.
Önemli olan kaliteli
ve bol seçenekli
tepkiler verebilme
yetisi
kazanabilmektir.
Her insano¤lu da
bu yetiye do¤ufltan
sahiptir. ‹nsanlar
baflar›l› olabilmek
için her türlü
yetiyle do¤arlar
veya o yetileri
ö¤renebilir;
gelifltirebilirler…
104 KobiEfor A¤ustos 2013
lifllere, paras›zl›¤a, itibars›zlaflt›r-
uyar›ya karfl› bir yan›t verir.
maya, her türlü yenilen veya at›-
Uyaran›n fliddeti, yo¤unlu¤u
ve uyar› biçimi uyar›ya verilen lan kaz›klara v.s. durumlar›nda
her zaman seçme ve farkl› davran-
tepkinin de yönünü belli eder. ma seçeneklerimiz var ve bu seçe-
Bu olaya etki-tepki ilkesi ad› da nekler de bizi zenginlefltiren,
verilir. ayakta tutan, farkl› zaferlere götü-
Fiziksel uyar›larda etki-tepki nes- ren, nefes ald›ran, onurland›ran
neye ve o nesneye uygulanan olgulard›r.
kuvvetle do¤ru orant›l›d›r. Örne- Önemli olan bize ne oldu¤u de¤il;
¤in bir topu bir duvara att›¤›n›zda bizim bu olanlar karfl›s›nda ald›¤›-
att›¤›n›z h›zla duvardan geri gelir. m›z tav›r ve bu tav›r sonras› orta-
Tabii topun ayn› h›zla at›lan yere ya koydu¤umuz davran›fllard›r.
gelmesi için duvar›n düzeyinin Burada önemli olan da davran›fl-
düzgün ve pürüzsüz olmas› koflu- lar›m›z›n kalitesi, yüceli¤i ve efl-
lu aran›r. sizli¤i; bizim bireysel kalitemizi
‹nsanlararas› iliflkilerde bu karma- ortaya koyacakt›r.
fl›kt›r. Bir insana istenmeyen bir “Daha da özetlersek asla “kurban
davran›fl yapal›m; örne¤in tokat de¤iliz.” Olaylar karfl›s›nda bazen
seçeneksiz kalsak da farkl› düflün-
att›¤›m›z› düflünelim. O insan ken-
disine at›lan tokat karfl›s›nda ne me, davranma ve hatta reddetme
yapabilir? Top örne¤inden yola ç›- seçeneklerimiz hep bulunmakta-
karsak insan›n bize karfl› tokat at- d›r. Bizim o seçenekleri görmeyifli-
mas› beklenir ama bu seçenek ol- miz veya fark›nda olmay›fl›m›z on-
mayabilir. Tokat at›lan kiflinin kifli- lar›n yokoldu¤u anlam›nda de¤il-
li¤i, içinde bulundu¤u durum, to- dir. Sadece o, ana kör noktalarda-
kad› atan kiflinin fiziksek özellikle- d›r veya düflüncemizin d›fl›ndad›r.
ri, statüsü veya ortam›, tokat at›- Bilgiyle, tecrübeyle, derin düflün-
lan kiflinin kendi seçenekleri dola- ceyle; farkl› düflünme ve davran-
ma yetileri kazanarak olaylara ver-
y›s›yla tepkisi çok çeflitlilik göste-
rebilir. Dolay›s›yla insan iliflkilerin- di¤imiz tepkileri seçme ve belirle-
de tepkiler çok seçmeli, karmafl›k- me yetene¤i kazanabiliriz. Bu da
t›r. Ayn› zamanda süreklilik gös- bizim zorluklara karfl› verdi¤imiz
termeyebilir. Bugün size yap›lan savafl›n bir ödülü olabilecektir.
bir fleye baflka zamanda farkl› bir Tepki veremeyen fley, varl›k; canl›
tepki veya tepkiler verebilirsiniz. olmayan varl›kt›r. Tepki vermek
Hatta tepkisiz kalarak da tepki bir “canl› olma” göstergesidir.
vermek yine bir seçenektir. Önemli olan kaliteli ve bol seçe-
Demek istedi¤im flu ki biz insan- nekli tepkiler verebilme yetisi ka-
lar, her durumda “seçme haklar›”
zanabilmektir. Her insano¤lu da
olan varl›klar›z. Bize yap›lan fley- bu yetiye do¤ufltan sahiptir. ‹n-
lerden çok biz o fleylere nas›l tep- sanlar baflar›l› olabilmek için her
ki verece¤imizi seçebiliriz. Hayat›n türlü yetiyle do¤arlar veya o yeti-
ac›mazs›zl›¤›na, krizlere, terk edi- leri ö¤renebilir; gelifltirebilirler…