Page 120 - KobiEfor_Temmuz_2013

Sa¤l›k

Ergenlik

Sa¤l›k Dan›flman›m›z ve Yazar›m›z Gülsemin Gülo¤lu,
Vehbi Koç Vakf› Amerikan Hastanesi’nden Çocuk ve Ergen
Ruh Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Uzman› Dr. Ali Sarper Taflk›ran ile Dr. Gülsemin Gülo¤lu
ergenlik sorunlar› ve onlara nas›l yaklafl›lmas› gerekti¤ini guloglu_g@yahoo.com
konufltu.

Ergenlik derken tam Bu yüzden al›nan önlemler sadece cezaland›rma ve yapt›-
Dr. Ali
Sarper anlam›yla neden r›mlar olmamal›; onlar›n olumlu ve destekleyici ortamlarda
Taflk›ran bahsediyoruz? ve kendilerini rahat hissettikleri kiflilerle (heyecan verici
Ergenlik k›zlarda 11-12, er- spor tak›mlar›, destekleyici arkadafl gruplar›, özendikleri ve
keklerde 13 yafllar›nda baflla- olumlu örnek olabilecek a¤abey ve ablalar) zaman geçirme-
yan ve yirmili yafllar›n bafl›na leri sa¤lanmal›d›r. Onlar›n de¤iflimlerinin aileler taraf›ndan
kadar devam eden büyüme kabul edilmesi, “uzaktan korumac›” flekilde büyümelerinin
dönemine verdi¤imiz isimdir. desteklenmesi gerekir.
Bu dönemi hem bedensel
hem de ruhsal olarak tam bir Ergenlerde h›rç›nl›¤›n, duygusal patlamalar›n
arada kalm›fll›k olarak tan›m- belli bir ölçüde normal karfl›lanabilece¤ini söylediniz.
layabiliriz. Ergenler puberteyle Peki ne zaman bir psikiyatriste yönlendirmek gerekir?
birlikte bir anda salg›lanmaya Sürekli ve fliddetli bunalt›, afl›r› h›rç›nl›k veya kavgac›-
bafllayan cinsel geliflim hor- l›k, afl›r› kayg›, birden bozulan okul performans›, bozulmufl
monlar›n›n etkisinde kal›rlar. akran iliflkileri, çeflitli ba¤›ml›l›klar (alkol, madde, televiz-
Çocuk bedenlerini gençk›zl›¤a yon, bilgisayar), kendine zarar verici davran›fllar gibi uyar›
ve delikanl›l›¤a tafl›yan bu iflaretleri görüldü¤ünde mutlaka bir çocuk ve ergen psiki-
hormonlar›n beyindeki etkile- yatristine yönlendirmek gerekir.
rine haz›rl›ks›z yakalanan çocuklar, ergenlikte bu yüzden
psikolojik bir ayars›zl›k dönemine girerler. Ergenleri en iyi flekilde gelece¤e nas›l haz›rlayabiliriz?
Ergenlik, f›rt›nalarla oldu¤u kadar f›rsatlarla da dolu bir
Ergenlik döneminin zorlu geçmesi normal midir? dönemdir. Güvenli bir ortamda, uygun ve heyecan verici
Bu süreçte ara ara zorlanmalar›n, duygusal patlamala- uyaranlarla büyüyen ergen, topluma özgüven ve sa¤lam bir
r›n yaflanmas› tamamen normaldir. Ergenlerde beyin gelifli- kiflilik altyap›s›yla girer. Ebeveynler, e¤itmenler ve hekimler
mi nedeniyle daha çabuk öfkelenme, al›nganl›k, riskli dav- bu dönemin daha rahat atlat›labilmesi için ergenlere yar-
ran›fllara yatk›nl›k, heyecan yaflama ihtiyac›nda art›fl, uyku d›mc› olabilirler. Öncelikle hormonal ve nörokimyasal geli-
bozukluklar›, romantik ilgilerde art›fl, akran iliflkilerine ve flimini sürdüren, anne ve babalar›n ördükleri kozay› y›rt›p
yarg›lar›na afl›r› önem verme s›k gördü¤ümüz de¤ifliklikler- kendi kimliklerini oluflturmaya çal›flan ergenlerde belli ölçü-
dir. Daha önce uyumlu ve uslu diye nitelendirilen çocuklar lerde öfke ve çeliflkinin, duygusal patlamalar›n, risk al›c›
bir anda aileleri ve çevrelerini flafl›rtacak flekilde davran›m davran›fllar›n ve dürtüselli¤in normal oldu¤unu kabul etme-
de¤iflimleri yaflayabilirler. Bazen malesef aileler de bu bek- miz gerekir. Onlar›n karar verme yetilerini beslememiz, ye-
lenmedik duruma afl›r› tepki gösterip, ergenleriyle iliflkileri- ni yeteneklerini gelifltirmelerini sa¤lamam›z, heyecan ara-
ni bozabilmektedir. y›fllar›na olumlu ve zevkli aktivitelerle karfl›lamam›z, akran
ve arkadafl iliflkilerini mesafeli flekilde desteklememiz, alkol
Peki ailelerin ergenlere nas›l yaklaflmalar› gerekir? ve uyuflturucu maddelerden korumam›z, stresleri ile bafl et-
Ergenler nasihat ve telkinle veya sadece azarlama ve melerinde yard›mc› olmam›z gerekir. Bütün bu stratejiler er-
yasaklarla ikna olmazlar. Ergenlik bir “kendilik” dönemidir. genlerin sa¤lam ve güçlü beyin geliflimine katk›da buluna-
Onlar›n içinde kendi do¤rular›n› belirleme ve kendi kimlik- cak, onlar› koruyup desteklemenin yan›nda topluma sorum-
lerini oluflturma için kendi hatalar›n› yapma dürtüleri vard›r. luk sahibi ve sa¤l›kl› bireyler yetifltirmemizi sa¤layacakt›r.

120 KobiEfor Temmuz 2013