Page 168 - KobiEfor_Temmuz_2011

Sa¤l›k

Tükenmifllik Sendromu

(Burn Out Syndrome)

Dan›flman›m›z ve Yazar›m›z Dr. Gülsemin Gülo¤lu, Vehbi Koç
Vakf› Amerikan Hastanesi Psikiyatri Uzman› Dr. Gülçin Ar›
Sar›lgan ile Tükenmifllik Sendromu (Burn Out Syndrome),
Dr. Gülsemin Gülo¤lu
belirtileri ve önlemleri üzerine konufltu. guloglu_g@yahoo.com

Tükenmifllik Sendromu nedir? noktas›nda bu durumla karfl› karfl›ya kalabilmektedir. Ancak
Tükenmifllik durumu, pekçok insan›n yaflamlar›n›n veya bu durum birdenbire de¤il genellikle yavafl yavafl geliflmek-
kariyerlerinin bir döneminde karfl›laflt›klar› bir sorundur. tedir. En çok do¤rudan insana hizmet verilen meslek kol-
E¤er yapt›¤›n›z ifl veya verdi¤iniz bir söz fiziksel veya ruhsal lar›nda özellikle t›p doktoru, hemflire ve difl hekimi gibi
olarak sizi tamamen esir alm›flsa ve bu durum y›llar, aylar sa¤l›k çal›flanlar›nda; ö¤retmenler, psikologlar ve çocuk
ve bazen haftalarca sürüyorsa Tükenmifllik Sendromu’na bak›c›lar›nda ayr›ca idarecilerde, sosyal çal›flmac›larda ve
girmifl olabilirsiniz. atletlerde görülmektedir. Ayr›ca kronik bir hastal›¤a sahip
kiflilere bak›m veren hastabak›c›lar› da risk alt›ndad›r.
Tükenmifllik Sendromu bir hastal›k m›d›r?
‹lk kez 1974 y›l›nda Herbert Freudenberger taraf›ndan Kiflisel yatk›nl›k var m›d›r?
tan›mlanm›fl olan “Tükenmifllik” kavram›, “uzun dönemli Yüksek derecede sorumluluk sahibi, iflini hayat›n›n
karfl›lanmam›fl ifl stresi sonucu oluflan duygusal ve fiziksel merkezi haline getirmifl, kendisini ifline adam›fl, kendisinden
enerji tükenmesiyle karakterize patolojik durum” olarak beklentileri fazla olan mükemmelliyetçi kiflilik yap›s›na sahip
tan›mlanmaktad›r. Ruhsal bir bozukluk de¤ildir ancak Dünya kifliler özellikle dikkatli olmal›lar.
Sa¤l›k Örgütü taraf›ndan tan›mlanm›fl “Hastal›klar ve Sa¤l›k
Problemlerinin Uluslararas› ‹statiksel S›n›fland›rmas› (ICD- Tükenmifllik Sendromu’nu tetikleyen durumlar nelerdir?
10)”na göre Tükenmifllik Sendromu, “Yaflam Yönetimi ile Afl›r› ifl yükü, zaman idaresinde zorluk, plans›z-pro-
‹liflkili Zorluklar” kapsam›nda yer almaktad›r. grams›z çal›flma koflullar›, net hedefler olmadan afl›r›
çal›flma, yeterli kaynak olmadan sorunlar› çözmeye çal›flma
Belirtileri nelerdir? (imkans›z› gerçeklefltirme iste¤i), kiflisel de¤erler ile çal›flt›¤›
Bireylerde tükenmenin en önemli üç belirtisi; afl›r› kurumun de¤erlerinin örtüflmemesi (kendinden ödün
yorgunluk-bitkinlik, duyars›zlaflma ve yetersizlik duy- verme), görünmez tavana çarpma (ne kadar çal›fl›rsa çal›fls›n
gusudur. Kiflinin mesle¤i taraf›ndan tüketilmifl ya da afl›r› bir türlü yükselememe). Ancak tüm bu sayd›¤›m›z etmenler
yüklenilmifl olma duygusu kiflide bir duyars›zlaflma hali içinde en önemlisi kiflinin bu zorluklar› nas›l alg›lad›¤› ve
yaratabilir.Yani kifli hizmet verdi¤i kiflilere karfl› bir umur- nas›l bafletti¤idir. Her yo¤un ifl stresi yaflayan Tükenmifllik
samazl›k sergiler, bununla ilgili suçluluk duygular› efllik ede- Sendromu yaflamamaktad›r.
bilir. Kifli çal›flmaya devam ederse iflinde
hiçbir ilerleme gösteremez. Kiflinin ruhsal Önlemler ne olabilir?
durumunu giderek kötülefltirerek, ifl-aile- Genellikle bireysel, kurumsal ve hatta
sosyal yaflant›s›na uyumunu bozabilmekte- sistemden kaynaklanan etmenlerin birarada
dir. Uyku bozukluklar›, bafl ve s›rt a¤r›lar›, rol oynamas› ile ortaya ç›kan tükenmifllik,
ba¤›fl›kl›k sisteminde zay›flamaya ba¤l› s›k bir sendrom ve sistem sorunu olarak ele
enfeksiyonlar, gastroentetinal bozukluklar, al›nmal›d›r. Etkili müdahale, hem bireysel
kilo kayb›, depresif bozukluk ve koroner kalp hem de örgütsel zeminde olmal›d›r. En
hastal›k s›kl›¤›nda artmalar görülür. önemlisi bafltan ortaya ç›kar›c› etmenlerin
giderilmesi, bu olmuyorsa erken dönemde
Tükenmifllik Sendromu’nun tan›narak h›zla müdahale edilmesidir.
görülme s›kl›¤› nedir? Tükenmeyi önlemek ve onunla bafla ç›kmak
T.S oldukça yayg›n görülen bir durumdur. Dr. Gülçin Ar› için yap›labilecekler organizasyonel ve
Sar›lgan
Çal›flan kiflilerin yüzde 80’i ifl yaflamlar›n›n bir bireysel düzeyde ele al›nmal›d›r.
168 KobiEfor Temmuz 2011