Arnavutluk Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosu Ermal Muça, ülkesinde Türkiye’nin yatırımcı özelliğiyle öne çıktığını, dış yatırımlar içerisinde Türkiye’den gelen yatırımların ülkede üçüncülükten ikinciliğe yükseldiğini söylüyor. Muça, Türk yatırımlarının aynı ivmeyi sürdürmesi halinde Arnavutluk’ta yabancı sermayeli yatırımlar arasında yakın gelecekte birinciliğe yükselebileceğini de öngörüyor. Arnavutluk’ta 100’ü aşkın Türk yatırımcı bulunuyor. Ermal Muça, tarihte Osmanlı İmparatorluğu’na 28 sadrazam, 36 vezir ve bir çok önemli şahsiyet verdiklerini, Mehmet Akif gibi önemli şahsiyetlerin Arnavut orijinli olmasından da memnuniyet duyduklarını kaydediyor: “İki ülkemiz arasında çok köklü bağlarımız var.”
Türkiye ile Arnavutluk’un kafa yapısı, aile değerleri ve toplumun dinamiği ve gücü açısından benzer toplumsal özellikler gösterdiklerine dikkat çeken Ermal Muça bunun sağladığı imkanları özetliyor: “Genç ve dinamik bir nüfusumuz var. Ekonomimizin daha canlı ve daha iyi olabileceğini düşünüyoruz. Sizden esinleniyor, örnek alıyoruz. Komünist rejimden demokrasiye geçişimizin ardından Avrupa’nın, özellikle komşu ülkelerin çok ilgisini çektik. Hızlı bir şekilde Arnavutluk’taki dış yatırımlar içerisinde Türk yatırımcıları öne çıktı. Bu böyle devam ederse Arnavutluk’taki dış yatırımlarda Türk yatırımcıların birinciliğe yükselmesinin önünde hiçbir engel yoktur.”
Serbest Ticaret Anlaşması avantajı
Arnavutluk ve Türkiye arasında hem devletler hem de halk nezdinde çok yakın, dostane ilişkiler, hatta kardeşlik ilişkisi bulunduğuna değinen Ermal Muça, bu ilişkilerin sonucunda son yıllarda birçok anlaşma imzalandığını açıklıyor: “Arnavutluk ve Türkiye arasında eğitim, kültür, askeri, ticaret ve ekonomi alanları ağırlıklı olmak üzere birçok alanda 100’den fazla anlaşma imzalandı ve bu anlaşmalar yürürlükte. Bu anlaşmalardan biri de 2006 yılında imzaladığımız Serbest Ticaret Anlaşması. İki ülkemiz arasındaki ekonomik ilişkilerin güçlenerek daha da ilerilere taşınması için gerekli olan bütün hukuki yapı, altyapımız mevcut.”
Arnavutluk’ta Türk yatırımcılar
Arnavutluk’ta Türkiye’den ciddi yatırımcılar bulunduğunu vurgulayan Muça, bunların başında Çalık Holding’in geldiğini anlatıyor: “Türkiye ve dünyadaki iş potansiyeli, ciddiyeti ve saygınlığı nedeniyle Çalık Holding’i söylemek bizim için gurur vericidir. Çalık Holding, bugün Arnavutluk’ta bankacılık ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet göstermektedir. Bankacılık sektöründe faaliyet gösteren Çalık Holding kuruluşu BKT Arnavutluk’un en güvenilir bankalarının başında gelmektedir. BKT’nin Kosova’da da şubesi açıldı. Bağımsızlığının 5. yılında dünyanın en güçlü ülkeleri tarafından tanınan Kosova, ekonomik olarak güçleniyor ve hızla büyüyor. Arnavutluk’a gelen Türk yatırımcılar şunu bilmelidir ki Arnavutluk pazarının yanısıra komşu ülkelere de bu pazardan ulaşabilirler. Örneğin Kosova. Arnavutluk’ta başarılı olan bir yatırımcı, hemen yanıbaşımızda aynı toplum, millet ve dile sahip Kosova’ya da yatırım yapabilir, o pazara açılabilir ve yine komşularımız Makedonya ve Karadağ’a da ulaşabilir. Bu ülkelerdeki Arnavut toplumunu hesaba kattığınız takdirde Arnavutluk’ta başarılı giden bir yatırımın bu komşu ülkelere açılması çok mümkün.”
İstanbul Başkonsolosu Ermal Muça, kendi başkentleri Tiran, Kosova’nın başkenti Priştine ve Makedonya ve Arnavutluk’a sınır Prizren’i, dolayısıyla Kosova’yı Arnavutluk’a ve ülkenin en büyük liman kenti Durres’e bağlayan son derece modern bir otobanları olduğunu ifade ediyor. Bu otobanın devlet tarafından uluslararası saygınlığı ve tecrübesi nedeniyle Enka’ya yaptırıldığını aktaran Muça, liman ve deniz bağlantısı olmayan Kosova’nın bu bağlantısını Enka’nın yaptığı otobanın sağladığını, bu referansla Kosava’da da otoban yapmaya başladıklarını anlatıyor.
Bir Türk kuruluşu olan Kürüm Holding’in Arnavutluk’ta bulunan önemli bir şirket olduğunu da vurgulayan Muça, Elbasan’da Arnavutluk’un en büyük demir-çelik fabrikasının özelleştirmesi ile 4 hidroelektrik santralin özelleştirme ihalelerini Kürüm’ün kazandığını ifade ediyor.
Yatırımcının ilgisi çeken sektörler
Arnavutluk’ta Türk yatırımcıların ilgi gösterdiği sektörler ise şöyle: “Bankacılık, hem sabit hem de mobil alanda telekomünikasyon, madencilik, demir-çelik, liman işletmeciliği ve hizmet sektörü (mühendislik, restaurant, güzellik salonları, kuaför, hazır giyim, diş hekimliği, laboratuvar vs.)”
Türkiye-Arnavutluk ticareti
Ermal Muça’nın verdiği bilgiye göre iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2012 yılı sonu itibarıyla şöyle: Arnavutluk’tan Türkiye’ye yaklaşık 13 milyon lek ihracat oldu. Türkiye’den Arnavutluk‘a ihracat ise 31 milyon lek olarak gerçekleşti. İki ülkenin toplam ticaret hacmi ise 43.840 milyon leke ulaştı. Muça, Arnavutluk’un Türkiye’den yoğun olarak tekstil ithal ettiğini aktarıyor: “Arnavutluk’taki alışveriş merkezlerine gittiğiniz zaman Türkiye’deki birçok markayı görmek mümkün. Tekstilin yanısıra Türkiye’den yoğun olarak hammadde, inşaat malzemeleri, metal, makine, maden, yedek parça ithal ediyoruz.”
AB üyeliği hedefi
Arnavutluk, NATO’ya üye. İki yılı aşkın bir süredir Avrupa Birliği’nde (AB) serbest dolaşım hakkını kullandıklarını kaydeden Muça, AB ile Ortaklık İstikrar Anlaşması’nı imzaladıklarını ve aday statüsünü almak için gün saydıklarını dile getiriyor: “Sonbaharda adaylık statümüzü almak için bekliyoruz, Arnavutluk’ta toplum ve bütün siyasi partiler AB’ye entegrasyonu benimsedi, hatta dış politikamızın başlıca hedeflerinden biri AB üyesi olmak. Bölgedeki konumumuz, Avrupa’ya yakınlığımız ve bölgedeki Arnavut faktörü nedeniyle ve potansiyelimizle çekici bir ülke olduğumuzu iddia ediyoruz, istiyoruz ki özellikle turizmde de Türk yatırımcıları faaliyet gösterebilsin.”
Vize kolaylığı
İstanbul Başkonsolosu Ermal Muça, iki ülke arasındaki giriş-çıkışlardaki avantajlara da değiniyor: “Türk vatandaşları Arnavutluk’ta, Arnavutluk vatandaşları Türkiye’de, 180 gün içerisinde 90 gün kalmak şartıyla, vizesiz giriş-çıkış yapabiliyorlar. Onun haricinde iş yapmak, eğitim, aile birleşimi gibi nedenlerle oturum alanlar D tipi vize almak durumundalar. Prosedürlerimiz mümkün olduğu kadar kolay. Bütün bilgiler Türkçe olarak internet sayfamızda var, İstanbul Başkonsolosluğu ve Ankara’daki Büyükelçiliğimiz’den kolaylıkla vize alınabiliyor.”
Yatırımda kolaylıklar
Yatırım konusundaki avantajlardan da sözediyor Muça: “Yatırımcılar kolay bilgiye ulaşabiliyorlar. Arnavutluk’ta yatırım acentelerimiz var. Başkonsolosluğumuzun internet sayfasından Arnavutluk’ta yabancı yatırımlarla ilgili bilgiler veren kurumlara ulaşmak mümkün. Örneğin İş Kaydetme Merkezi çok kapsamlı bilgiler veriyor. İnternetten bütün bilgilere ulaşabilirsiniz; 3-4 gün içerisinde işinizi kurabilirsiniz; tek bir gişede bütün işlemlerinizi yapabilirsiniz. Bürokrasi oldukça az, yakın zamanda online işlem yapma imkanı da sunulacak. Arnavutluk’ta yatırım yapanlara teşvik veriliyor, belli sayıda istihdam olduğu takdirde bedava arsa temin edilebiliyor. En az 100 bin Avro yatırımı olanlara vatandaşlık hakkı sağlanıyor. Türkiye ile yatırımcıları çifte vergilendirmeden koruyan anlaşmamız var.”
Turizm yatırımlarına davet
Ermal Muça, Türk yatırımcıları Arnavutluk’ta turizm yatırımı yapmaya davet ediyor: “Bizim hem kayalık, hem kumsal sahillerimiz var. İşletmeler kurulup hizmet verilebilir. Arnavutluk’un kuzeyinde Adriyatik Denizi, güneyinde İyon Denizi var; Avrupa’dan, bölgeden ve komşu ülkelerden turist almaktayız. Avrupa ve bölge ülkelerinden çok turist geliyor. Hem deniz hem de dağ turizmi konusunda zenginliğimiz sözkonusu. Arnavutluk’un güneyinde dağda kayak yapıp aşağı inip denize girebiliyorsunuz. Arnavutluk’un kuzeyinde dağ turizmimiz çok gelişti. Özellikle bölgedeki evsahipleri evlerini butik otellere dönüştürdü; hem konaklama hizmeti, hem de yerel yemekler sunuyorlar. Bu da turistlerin oldukça ilgisini çekiyor. Türkiye ile ortak kültürümüzden esinlenmiş bir merak var; Türkiye’den turist geliyor, daha fazla da gelmesini bekliyoruz. Osmanlı’dan kalan birçok cami, köprü, tarihi eserler mevcut. Bizim de Türkiye’de akrabalarımız çok; bu nedenle Türkiye’ye geliyorlar; hem de turizm bölgelerini çok beğeniyorlar. Arnavutlar, Türkiye’de arsa, çiftlik, ev gibi gayrimenkul yatırımları yapıyor. Arnavutluk işadamları Türkiye’ye gelip hammadde alıyor.”
Enerji, maden, yol, liman,
Arnavutluk’un su kaynağı ve doğal kaynaklarının çok zengin olduğuna işaret eden Muça, turizmin yanısıra enerji alanında, özellikle hidroelektrik santralleri (HES) konusunda Türk yatırımcılarını Arnavutluk’a yatırım yapmaya davet ediyor: “Birçok yerde değişik seviyelerde hidroelektrik santralleri yapılmaktadır. Bu konuda Türk yatırımcıları ilgili olabilir. Son yılların en önemli gelişmesi ise geçtiğimiz Haziran ayında Azerbaycan’dan Avrupa’ya gidecek gazın geçişi olan TAP projesi dolayısıyla gerçekleşecek. Bu boru hattı, Türkiye’den sonra Yunanistan, Arnavutluk, İtalya üzerinden geçmektedir. Bu Arnavutluk için iyi bir fırsat, bu proje de Türk şirketlerinin dikkatini çekebilir. Krom, değişik metaller ve kömür bulunan Arnavutluk’un kuzeydoğusunda birçok şirket madencilikle uğraşıyor. Bugünlerde Tiran ile Elbasan’ı birleştiren çok güzel bir otoyolumuzun açılışı yapıldı; orada Bolu Tüneli’ne benzer zorlu bir yol ve tünel vardı, o yapıldı. Devamlı yeni yollar yapıyoruz. Arnavutluk’un güneyinde yeni limanların yapılması sözkonusu. Kentsel dönüşüm ve yeni alanlar açılmakta. Tiran başta olmak üzere 36 ilimizde kentsel dönüşüm çalışmalarımız var. Bizim cazibemiz, Avrupa’nın yanıbaşındayız, pek kısa sürede AB’ye üye olmayı bekliyoruz; genç ve eğitimli bir nüfusumuz var; gençlerimizin her biri en az 2-3 yabancı dili rahatlıkla konuşabilmekte ve AB’nin değişik kurumlarıyla iletişim kurabilmekte.”
Gıda konusunda özellikle süt ve süt ürünleri üreten yatırımcıların Arnavutluk’ta yatırım yapabileceklerini söyleyen Muça, “Hayvancılık ve tarım potansiyelimiz yüksek. Bu nedenle gıda konusunda yatırımlar yapılabilir” diyor.
Eğitim konusuna da değinen Muça, Türkiye’den Arnavutluk’a, Arnavutluk’tan Türkiye’ye gelen öğrenciler bulunduğunu ifade ediyor: “Türkiye ile sağlam ilişkilerimiz var, bugün olduğu gibi yarın da Arnavutluk ile Türkiye arasında köklü ve sağlam ilişkilerimizin devam edeceğini düşünüyoruz. Türkiye’den Arnavutluk’a ulaşım çok kolay. Türkiye’de İstanbul’dan İzmir’e uçakla gider gibi Arnavutluk’a ulaşılabiliyor. Tiran-İstanbul arası uçakla 1 saat 20 dakika. Gelecekte Türkiye ile Arnavutluk arasında yalnızca kimlik kartıyla insanların gidip gelebilmesini isteriz. Türk yatırımcılar kendilerini Arnavutluk’ta ülkelerinde gibi hissediyor, Türkiye’de de Arnavutlar kendilerini evlerinde gibi hissedebiliyor.”
Türk yatırımcılarını baş tacı eden ülke; Arnavutluk
Bunlar da ilginizi çekebilir