Page 88 - KobiEfor Haziran 2024

UZMAN

Açmazların Açmazı

nsan bazen iki seçenek ara- zorlayabilir. Kişinin yaşı geç, yetenek-
sında sıkışır ve hangi seçene- leri sınırlı, bilgisi az ise hayat gerçek-
İ ğin daha doğru karar olacağını ten pahalı olacaktır. Aynı durumda kişi
içinde bulunduğu belirsiz ve bir o tüm çabasına rağmen yeterli olanak-
kadar karmaşık duygular nedeniyle lara sahip olamıyorsa artık gücü kal-
zorlanır. Balıksırtı denilen bu durum mamış ve durumlar karşısında zor-
Prof.Dr.Turgay Biçer her iki tarafa da keskin virajlıdır; “Yu- lanmaya ve hatta ezilmeye başlar ki
karı tükürsen sakal, aşağı tükürsen
bu durum açmazların açmazıdır.
turgay@marmara.edu.tr bıyık” misalidir. Bu nedenle böyle İnsan ancak kontrol edebildiği du-
durumları yaşayan herkes sıkıntılı rumlara karşı üstünlük kurabilir. İn-
ve zor durumlar yaşar. Böyle durum- sanın kontrol edebildiği şeyler de sı-
Tek gücümüz larda karar vermekte zorlandığı için nırlıdır. Başkalarını, hava durumunu,
olan kontrol başkalarının tecrübelerine ve profes- el alemi, çevrenin ne düşündüğünü
edebileceklerimize yonel yardımlara başvurur. ve yapacağını ve nasıl tepki vereceği-
ni kontrol edemeyiz ama bu durum-
İnsanın iki seçenek arasında kalma-
odaklanma; sı aslında bir tür seçeneksizliktir. lar karşısında nasıl bir tutum içinde
yaşayacağımız Diğer adıyla açmaz veya ikilem de olabileceğimize karar verebiliriz.
veya yaşadığımız denilir. Bu açmazı çözmek
açmazlara karşı bir sanıldığı kadar da kolay de-
ilaç gibidir. ğildir. Yine de bir karar ver-
İnsanın mek zorunda kalan insan
mecburen en az zarar göre-
ıstırabının temel ceği bir karar -basireti bağ-
nedeni kontrol lanmamışsa- verecektir.
edebildikleri Açmazlara düşmemek imkan-
dışındaki şeyleri sız gibidir ama düşünmemeyi
kontrol etme ve düşünerek karar vermeyi
ve yönetme yaşam felsefesi yapan insan-
lar belirsizlikleri önceleyerek
arzusunun yanı sıra daha somut karar verebilir ve
kontrolünde olan bu açmazlara karşı önlemi-
şeylere kayıtsız ni alabilirler. İnsanlar da aynı
kalmasındandır. uçaklardaki radar / pusula gibi
bir zihinsel öngörü sistemi ku-
rabilirlerse gelecekte kendilerini bek- Bu nedenle tek gücümüz olan kont-
leyen tehlikelere karşı önlem alabilir rol edebileceklerimize odaklanma;
ve daha net bir tutum içinde olabilir. yaşayacağımız veya yaşadığımız aç-
Bu nedenle ‘Bilmek mi yapmak mı?’ mazlara karşı bir ilaç gibidir. İnsa-
ikileminde olduğu gibi tek başına ey- nın ıstırabının temel nedeni kontrol
lemden yoksun bilginin pek faydalı edebildikleri dışındaki şeyleri kont-
olamayacağı ama bilginin beceriye rol etme ve yönetme arzusunun yanı
dönüşmesiyle olan yapabilme eylemi sıra kontrolünde olan şeylere kayıtsız
daha faydalı olacaktır insan için. kalmasındandır. Bu basit bilgiyi insan
“Hayat mı pahalı yoksa biz mi az ka- yaşam biçimi yaptığında daha anlam-
zanıyoruz?” açmazında olduğu gibi lı, değerli ve daha bilgece bir yaşama
hayatın pahalı olmasının ne olduğu, kavuşabilir; her türü adaletsizliğin,
az kazanmanın boyutu ve kişinin bilgi, eşitsizliğin ve düzensizliğin kol gez-
beceri ve tutumları da önemli rol oy- diği hayat denilen bu yolculukta…
nar. “Yine de az kazanıyoruz ve daha Anlamlı, bereketli, dingin, neşeli ve
çok kazanmak için neler yapabiliriz?” bir kadar da huzurlu bir hayat yaşa-
sorusu kişiyi daha üretken kılmaya yan ve yaşatanlara saygılarımla.

88 KobiEfor Haziran 2024