Page 70 - KobiEfor Ocak 2024

UZMAN

Şirketlerde Kar Maksimizasyonu

irketlerin kuruluş amacı kar miktarını belirlemek mümkündür. An-
etmektir. Ancak, ekonomik cak her iki parametre de kar maksimi-
³ şartların zorlaştığı, rekabe- zasyonu için hangi ürünü seçeceğimize
tin inanılmaz ölçüde arttığı ve karar vermemizi sağlayamaz.
küreselleştiği günümüzde sektör orta- Farz edelim ki üretimlerde kapasite
lamaları üzerinde kar edebilmek hiç de sınırlarına ilk ulaşılan istasyon (veya
+DOXN hQDOGÖ kolay değildir. üretim girdisi) üretim sürecinde kulla-
Şirket patronları ve tepe yöneticileri nılan CNC tezgâhları veya montaj hattı
haluk@paradigmam.com karlı olabilmek için strateji toplantı- olsun. Bu tezgahların veya hattın ‘birim
larında üç önemli noktaya ağırlık ve- kullanımı’ için en fazla karlılık sağla-
Bazı şirketlerde rirler. Bunlar; ciroyu arttırmak ve bu yan ürün o şirket için hedef üründür
öyle enteresan amaçla yeni pazarlara da yönelmek, ve ancak bu ürünün üretilmesi halinde
üretimi arttırmak ve bu maksatla ka-
kar maksimizasyonu sağlanabilir. Ka-
bir maliyet ve pasiteyi zorlamak ve sonuncusu ise pasite arttırmak istendiğinde ilk yatı-
karlılık sorunu verimliliği arttırmaktır. Ancak bunların rım yapılması gereken istasyon da yine
vardır ki tamamının gerçekleştirilmesi halinde bu tezgâh grubu veya hat olacaktır.
en yüksek ciroyu bile ‘optimum’ bir ürün yelpazesi yok- Yönetim üretilen bu ürünün tamamının
getireceği bilinen sa şirketler karlılıklarını olabilecek en satılamayacağını değerlendiriyorsa bu
üründen yüksek seviyeye çıkaramazlar. ürün için satılabilirlik miktarı kadar
üretim yapılmalı şirket diğer kapasite-
Üretim departmanı için eğilim en kolay
tam kapasite olarak ve kalite sorunu olmayan ürünü üret- sini de diğer ürünleri ile doldurmalıdır.
üretilip satılması meye yönelmek iken, pazarlamanın Eğer şirket ‘yıldız ürün’ diyebileceği-
halinde bile şirket beklentisi en kolay ve en fazla satıla- miz bu ürünü tam kapasite üretip, ta-
anlamlı bir kara bilecek ürüne yönelmektir. Dikkatinizi mamını satabiliyorsa, mevcut pazarını
geçemeyebilir. çekerim; üretim ve pazarlama depart- kaybetmemek üzere diğer ürünleri de
Unutmayın! manlarının hedefleri arasında üretim fason ürettirip satabilmelidir.
miktarı ve ciro vardır ama karlılık yok-
Birden fazla ürün grubunun satışına
Belli bir ürün tur. Yönetimin hedefi ise; en fazla ciro karar verilmesi halinde bu problem çok
portföyü ile üretim/ ve daha da önemlisi karlılıktır. Yaygın daha karmaşık hale gelir ve problem tam
satış yapıldığında kanının aksine gerçek bunların çok dı- bir optimizasyon çalışmasına dönüşür.
fazla mesai yaparak şında olup şirketlerin kar maksimizas- Bazı şirketlerde öyle enteresan bir
ve sabahlara kadar yonu için anlamlı cümle; ‘üretiminde maliyet ve karlılık sorunu vardır ki, en
çalışıldığında bile tam kapasite çalışıldığında ilk sınırları- yüksek ciroyu getireceği bilinen ürün-
den tam kapasite olarak üretilip sa-
na ulaşılacak üretim istasyonunun veya
eğer brüt karlılık üretim girdisinin birim kullanımında en tılması halinde bile şirket anlamlı bir
sabit giderlerin fazla net karlılık sağlayan ürünü üret- kara geçemeyebilir.
altında kalıyorsa mek ve sonra bu ürünü satabilecek pa- Şirketlerin bu problemi tipik bir endüst-
mükemmel bir zarlama stratejilerini geliştirmektir.’ ri mühendisliği problemidir. Ancak, ne
şekilde iflas etmek Sadece ve sadece bu yapılabilirse şir- yazık ki ülkemizde şirketlerin böyle kar-
mümkündür ve ketin karlılığı en yüksek veya maksi- maşık bir problemini sağlıklı bir şekilde
mum olur.
modelleyip, ortaya çıkan optimizasyon
iş dünyamızda Kısa ve basit bir örnekle açıklayayım: problemini çözebilen endüstri mühen-
çok örneği vardır. Farz edelim bir şirket üretim süresi, disi yetiştiren üniversitelerimizin sayısı
maliyeti, satış fiyatı ve karlılığı farklı üç yok denecek kadar azdır.
ürün (A, B ve C ürünleri) üretiyor olsun. Unutmayın! Belli bir ürün portföyü ile
Şimdi şöyle bir yaklaşımda bulunalım: üretim/satış yapıldığında fazla mesai
Her bir ürünü tek başına ürettiğimizi yaparak ve sabahlara kadar çalışıldı-
ve şirketin tam kapasitesini kullan- ğında bile eğer brüt karlılık sabit gi-
dığımızı varsayalım. Bu durumda her derlerin altında kalıyorsa mükemmel
bir ürün için şirketin bekleyebileceği bir şekilde iflas etmek mümkündür ve
ciro ve o ürün için maksimum üretim iş dünyamızda çok örneği vardır.

70 KobiEfor Ocak 2024