En büyük teşvik barıştır...
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin parlayan yıldızı Diyarbakır, uluslararası ulaşıma açılacak havaalanı, yapılan yeni çevre yollarıyla yenilenen ulaşım altyapısı ve tamamlanacak Silvan Barajı’yla hızlı bir büyüme ivmesi kazandı. Eğitim, sağlık, ulaşım, iletişim, tarım, turizm ve sanayi altyapısına yönelik yatırımların yanısıra yeni teşvik sistemiyle de özel sektör için önemli bir cazibe merkezi haline gelen Diyarbakır’ın gelişmesinin lokomotifi ise Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi.
Diyarbakır İl Özel İdaresi ve Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı’nın iştirakleriyle 1991 yılında kurulan Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nde (Diyarbakır OSB) arsalar sanayicilere 1996 yılında tahsis edildi. Diyarbakır Elazığ Devlet Karayolu’nun 22. kilometresinde yolun iki yanında olmak üzere 532 hektar üzerine kurulu Diyarbakır OSB, Irak’a yaklaşık 430 kilometre, Suriye’ye Nusaybin üzerinden 150 kilometre, Mersin Limanı’na 600 kilometre, Van üzerinden İran’a ise 550 kilometre mesafede yer alıyor. 5 bin ile 45 bin metrekare arasında değişen toplam 227 sanayi parseli bulunan Diyarbakır OSB’de parsellerin 214’ü tahsisli, 13 tanesi boş. 150 firmanın faaliyet gösterdiği Diyarbakır OSB’de, 26 firmanın inşaatı devam ediyor, 27 firma ise proje aşamasında.
Bölge’nin sektörel ağırlığı ise şöyle: “Bölge’de 40 gıda, 15 tekstil, 14 kimyasal ürünler imalatı, 11 kauçuk ve plastik, 17 metal ürünler imalatı, 7 makina ve ekipman imalatı, 18 mobilya imalatı ve 77 diğer imalatlar yapan firma mevcut.”
Diyarbakır 2. OSB’de kurulacak
Diyarbakır Valisi ve Diyarbakır OSB Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Cahit Kıraç, Diyarbakır OSB’de, son yıllarda hem yeni işletmeler kurulduğunu, hem de daha nitelikli sanayinin gelişerek çeşitlendiğini söylüyor. 532 hektarlık bir alanda kurulu bulunan OSB’de doluluk oranının yüzde 90’lara ulaştığını belirten Kıraç, artan talebe dikkat çekiyor: “Diyarbakır OSB’ye yaklaşık 300 firma yer tahsisi için başvuruda bulunmuştur. Bu başvuruları titizlikle ve önceden belirlenen kriterlere göre objektif bir şekilde inceliyoruz. Artan talepler doğrultusunda 188.6 hektarlık ek OSB alanı için tahsis işlemlerini tamamladık. İlave OSB’nin tapusu alındı, imar plan çalışmaları devam ediyor. Ek OSB’nin altyapısı Yatırım Programı’na alındı, 58 milyon TL bütçe ayrıldı ve altyapıya ilişkin proje hazırlık çalışmalarına başlandı, 2013 yılı sonu itibarıyla altyapı ihalesine çıkılması planlanıyor. OSB doğalgaz bağlantısı için inşaata başlandı, yılsonuna kadar tamamlanacak. Diğer altyapı çalışmaları (elektrik, kanalizasyon… gibi) için de Karacadağ Kalkınma Ajansı’ndan proje desteği alındı.” Kıraç, ihtiyaçlar doğrultusunda Diyarbakır’da farklı bir bölgede 2. OSB’nin kurulumu için çalışmaları başlattıklarını da ifade ediyor.
Ek OSB’ye yoğun yatırımcı talebi
Yeni Teşvik Sistemi’ne göre 6. Bölge’de yer alan Diyarbakır OSB, yatırımcıların vergi ve çalışanların istihdamında SGK indiriminden yararlanmalarını sağlıyor. Yeni Teşvik Sistemi’nde 6. Bölge’de yer alan Diyarbakır’a yatırımın avantajlarından sözeden Kıraç, ilave OSB’ye gittikçe yoğunlaşan yatırımcı başvurusu bulunduğunu ve bölgede yatırım yapmanın avantajları nedeniyle yatırım taleplerinin daha da artacağını kaydediyor. İlave OSB alanında yatırımcının ihtiyacına göre; 5 ila 100 dönüm arası büyüklüklerde sanayi parselleri oluşturacaklarını açıklayan Kıraç, Diyarbakır OSB’de halen toplam 4 bin kişinin istihdam edildiğini, yapılacak ek OSB’de faaliyete geçecek firmaların oluşturacağı istihdamlarla birlikte bu rakamın 10 bin kişiye çıkarılmasının hedeflendiğini anlatıyor. Vali Kıraç, Diyarbakır OSB’nin bölgenin potansiyelini yansıtacak ve bölgeye yeni girişimcilerin gelip faaliyet gösterecekleri güzel bir OSB oluşturma iddiasıyla faaliyet gösterdiğini aktarıyor. Diyarbakır bölgesinin en büyük ihtiyacı olan işsizliği çözecek adımlar atmak için çalıştıklarını vurgulayan Kıraç, yapılan çalışmalarla uluslararası nitelik kazanacak Diyarbakır Havaalanı’nın yolcu kapasitesinin de yılsonu itibarıyla 5 milyona çıkacağını anlatıyor.
Diyarbakır OSB’ye demiryolu bağlantısının da gerçekleştirileceğini açıklayan Kıraç, Diyarbakır’da turizmin ve turizm yatırımlarının da öne çıkması gerektiğinin altını çiziyor. Türkiye’nin artık ihtisas OSB’lere ihtiyaç duyduğunu söyleyen Kıraç, Diyarbakır’da gelecekte mermer, tekstil, gıda ve makine alanlarında ihtisas OSB’lerin kurulabileceğini ifade ediyor. Organize sanayi bölgeleriyle üretim; üretimle ihracat ve istihdamın artacağına işaret eden Kıraç, Diyarbakır’ın geleceğinin çok parlak olacağını söylüyor: “Bölgede insanların umutlarını geleceğe dönük çok yüksek tutmaları gerekiyor. Herşeyden önce birbirimizi seven, birlik, beraberlik içinde hareket eden, şiddetten uzak, sağlıklı bir yapının oluşması, huzur şehri; Diyarbakır bir kültür, medeniyet şehri olarak aslına dönmesi lazım. Gelen konuklarına iyilikleri, güzellikleri, misafirperverliği gösteren bir şehir; buranın öyküsü bu. Bu yapısıyla dünyayı kucaklayan, gelen yerli yabancı turistlere hizmet eden, yerli yabancı sermayeye altyapı hizmeti veren, buradaki üretimi teşvik eden, insanları birlik bereberlik içinde çalışan, geleceğe umutla bakan bir şehir olarak görmek istiyoruz ki bölgede bu potansiyel fazlasıyla var. Diyarbakır’da Dedeman Oteli var, Hilton Oteli yapılıyor, 2 beş yıldızlı otel olacak. Diyarbakır bir açık hava müzesi. İç Kale bölgesindeki çevre düzenlemesine başladık. Burçlardan 25’inin ihalesini bugünlerde yapıyoruz. Bütün kültür varlıklarının tümünün proje çalışmasına etap etap başlıyoruz.”
Tekstilkent kuruluyor
Diyarbakır’da “hazır giyim ve konfeksiyon” alanında yatırım yapmak için artan bir talep söz konusu. Aynı zamanda, şehir içerisinde “merdivenaltı”nda üretim yapan 120’nin üzerinde firma bulunduğundan sözeden Kıraç, “Hem bu sektörde artan yatırım yeri talebini karşılamak, hem de merdivenaltında üretim yapan firmalarımızı kent içerisinden çıkararak daha sağlıklı şartlarda üretim yapmalarını sağlamak ve kümelenmenin getireceği avantajlardan yararlanmak için Diyarbakır’da bir ‘Tekstilkent’ kuruyoruz. Tekstilkent’te, yaklaşık 7.500 kişiye istihdam sağlamayı planlıyoruz” diyor.
Lojistik İhtisas OSB kurulacak
Sahip olduğu jeostratejik konum, “lojistik” açısından Diyarbakır için büyük bir fırsat oluşturuyor. Diyarbakır, hem kamu hem de özel sektör kurumları açısından mal ve hizmetlerin toplanma ve dağılma merkezi. Hâlihazırda kent içerisinde dağınık bir şekilde çok sayıda, depo, ambar... v.b. stoklama ve dağıtım alanları mevcut. Kıraç, “Navlun maliyetlerini azaltmak, kentte üretilen ürünleri en kısa zamanda ve en uygun maliyetle pazara ulaştırmak, kent içerisinde gürültü ve trafik güvenliği açısından sorun oluşturan depo, ambar ve antrepoları kent dışına çıkararak biraraya toplamak amacıyla Diyarbakır’da Lojistik İhtisas OSB kurulması için çalışmalarımız devam etmektedir” diye konuşuyor. Lojistik Bölge’nin Ergani Yolu üzerinde, Diyarbakır OSB’ye yakın ve 170 dönüm arazi üzerinde kurulması planlanıyor.
Diyarbakır KOBİ’lerine büyüme desteği
Vali Kıraç, Diyarbakır KOBİ’lerine ilişkin şu bilgileri veriyor: “Bilindiği gibi ekonomimizin bel kemiği KOBİ’lerdir. İstihdam kapasitesi 250’nin altında olan işletme sayısı Diyarbakır ilinde 10.680’dir. Ancak Diyarbakır’daki KOBİ’lerin yüzde 92’si 50 kişiden daha az işçi çalıştıran küçük işletmeler. Özellikle imalat sektöründeki işletmelerin ölçeklerini büyütmek, üretim ve istihdam kapasitelerini artırmak için Karacadağ Kalkınma Ajansımız tarafından şimdiye kadar yaklaşık 100 KOBİ’ye proje maliyetinin yüzde 50’sine kadar hibe desteği verildi. Verilen toplam hibe miktarı 17.2 milyon TL. Proje sahipleri de 18.6 milyon TL eş finansman katkısı sağlıyor. Dolayısıyla Diyarbakır’da son üç yılda KOBİ’ler vasıtasıyla yaklaşık 35.8 milyon TL yatırım gerçekleştirildi. Ayrıca KOSGEB tarafından da KOBİ’lere ve girişimcilere çeşitli destekler sağlanıyor. Karacadağ Kalkınma Ajansı, proje bazlı destek sağlayan bir kurum. 2010 yılından beri sadece Diyarbakır’da toplam 201 projeye hibe ve teknik destek verildi. Programlarımızın bir bölümü tamamlandı. Bir bölümü ise halen devam ediyor. Bu projeler için Diyarbakır’a tahsis edilen toplam kaynak 30.2 milyon TL.”
Tarıma Dayalı İhtisas Besi OSB
Vali Kıraç, Diyarbakır’da hayvancılığın planlı ve verimli bir şekilde yapılanması ve geliştirilmesi için 187 hektar alanda inşa edilen ve Türkiye’de bir ilk olan Diyarbakır Tarıma Dayalı İhtisas Besi Organize Sanayi Bölgesi’nin yakın bir zamanda faaliyete geçeceğini açıklıyor.
Vali Kıraç, Diyarbakır OSB’nin ulaşım ve altyapı sorunlarını çözecek projeleri şöyle özetliyor:
“Diyarbakır OSB Demiryolu Projesi: 25.03.2012 Tarih ve 28244 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2012/2805 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Geyik-Leylek İstasyonları arası (Km:476+000’dan) ayrılan hat için ihtiyaç duyulan yaklaşık 100.000 metrekarelik taşınmaz ile üzerindeki muhdesatın (arazi üzerinde arazi sahibinden bir başkasına ait bulunan yapı veya ağaç) Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından acele kamulaştırılmasına ilişkin karar yayımlandı. Özel harita bürosu tarafından toplulaştırma kapsamında yapılan çalışmalar Kadastro Müdürlüğü tarafından onaylanıp Yenişehir Tapu Sicil Müdürlüğü’ne gönderildi. Yenişehir Tapu Sicil Müdürlüğü incelemeleri yaparak Toplulaştırma Genel Müdürlüğü’ne sundu, alınacak onayla yevmiye numaraları taşınmazlara (parsellere) verilecek. Bu çalışma sonucunda Malatya 5. Bölge Müdürlüğü İltisak (bitişme) Demiryolu hattının kamulaştırma çalışmaları başladı, yılsonuna kadar açılışı yapılması planlanıyor.
Diyarbakır OSB Doğalgaz Projesi: Diyarbakır OSB Doğal Gaz Alt Yapısı için İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü tarafından İl Özel İdaresi Bütçesi’ne aktarılan 4.000.000 TL’lik ödenekle Diyarbakır OSB’ye ait altyapı projeleri hazırlandı ve İl Özel İdaresi üzerinden ihalesi yapıldı. Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi Doğal Gaz Yapım İşi İhalesi, 18.03.2013 tarihinde Diyarbakır İl Özel İdaresi tarafından yapıldı. İmta End. Tes. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. ve Cevher Nak. İnş. Taah. Pet. Gd. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. firması yapım işini 3.734.000,00 TL+KDV üstlendi. 150 gün içinde yapımı tamamlanacak şekilde yüklenici firma ile Diyarbakır İl Özel İdaresi 09.07.2013 tarihinde sözleşme imzalandı. 16.07.2013 tarihinde yer teslimi yapıldı, malzemeler tamamlandı iç hatların kazılarına başlandı. Yüklenici firma BOTAŞ’a sunmak üzere işe başlama dosyalarını hazırlamaya başladı, yapım aşamasına geçti. Bölge’ye 5 ay içinde doğalgaz verilecek.
Diyarbakır OSB Çevre Duvarı Projesi: Diyarbakır OSB’de çevre sınırlarının belirlenmesi ve güvenliğin sağlanması için 2012 yılı içinde başlatılan çevre duvarı projesinin 2.164 metrelik kısmı tamamlandı, 1 adet giriş-kapısı yapıldı. 2013 yılı içinde bütçenin durumuna istinaden çevre duvarı yapımı devam edecek.
Diyarbakır OSB’de elektrik: Diyarbakır OSB’nin onaylı sınırları içindeki AG-OG Elektrik sorunlarının giderilmesi ve devir işlemlerinin tamamlanması için elektrik dağıtım şebekesine ait İşletme Bakım Onarım Tahakkuk Tahsilât ve Müşteri Hizmetleri İşi adı altında işin yüklenici firma aracılığıyla yapılması kararlaştırılmış yapılan çalışmalar sonucunda Eyyüpoğlu Müh. Ltd. Şti. firması ile sözleşme imzalandı, yüklenici firma devir işlemlerinin tamamlanabilmesi için gerekli altyapı çalışmalarını tamamladı. Diyarbakır OSB (Elektrik) Dağıtım Lisansı olması sebebi ile Diyarbakır OSB’ ye elektrik devir işlemleri tamamlandı.
Diyarbakır OSB’de elektrik altyapısını iyileştirmek için Karacadağ Kalkınma Ajansı’na ‘Diyarbakır OSB Elektrik Şebekesi Altyapısının İyileştirmesi İşi’ adı ile proje sunuldu ve proje kalkınma ajansı tarafından desteklenmeye hak kazandı. Bu kapsamda proje çalışmaları başlatıldı ve gerekli teknik ve idari şartnameler hazırlandı, 26.06.2013 tarihinde ihalesi yapıldı. İhalede en uygun teklifi veren İMA Elektrik Ltd. Şti. firmasıyla 12.07.2013 tarihinde sözleşme imzalandı, firmaya yer teslimi yapıldı. İşin süresi 5 ay olarak belirlendi.
Proje hakkında;
Proje bütçesi: 600.000 (KDV dahil)
Ajansın katkısı: 450.000 TL
OSB’nin katkısı: 169.500 TL
İhale Bedeli: 619.500 TL (KDV dahil)
İşin Süresi: 5 ay
İşin başlangıç tarihi: 12.07.2013
İşin bitiş tarihi: 12.12.2013.
Proje kapsamında 4 adet kök binası yenilenmiş olacak ve yaklaşık 1000 mt’lik elektrik hattı yeraltına alınacak. Böylece elektrik kesintilerinde ciddi oranda azalma olacak.
Diyarbakır OSB’de su: Diyarbakır OSB’nin su ihtiyacı Bölge’de açılmış olan 4 adet su sondaj kuyusundan sağlanıyor. Kuyuların tamamının aynı anda çalışması durumunda toplamda 58 lt/sn su sağlanabiliyor. Yönetim Kurulu 2013 Haziran ayında yeni bir sondaj kuyusunun açılması kararını aldı. Bugün itibarıyla yeni açılan (450 mt) kuyu ile Diyarbakır OSB’de toplam 5 adet su kuyusu bulunuyor. En son açılan kuyudan 25lt/sn. su alındı. Bu şekilde Bölge’de kuyulardan ortalama 83lt/sn su elde ediliyor. En son açılan su kuyusunun OSB’ye olan toplam maliyeti 127.000 TL oldu.
Diyarbakır OSB’de yollar: Diyarbakır OSB’nin altyapısı ekonomik nedenlerden dolayı uzun yıllar bakım görmemiş. Kullanıcıların ilgisizliği ve iklimsel koşullar nedeniyle yollar yıpramış durumdadır. Diyarbakır OSB olarak yolların bakımı ve rogar kapaklarının yenilenmesi için Karacadağ Kalkınma Ajansı’na hibe başvurusunda bulunulmuştur (690.000 TL hibe miktarının yüzde 25’lik 172.500 TL’lik kısmını Diyarbakır OSB üstlenmiştir. Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü, Karacadağ Kalkınma Ajansı 2013 Sanayi Alt Yapısı Mali Destek Programı çerçevesinde sağlanan mali destekle ‘Diyarbakır OSB Yollarının Modernizasyonu (bazalt parke taşı ve yeni parke taşı yapımı) Hizmet Kalitesinin Artımı İşi Projesi’ kapsamında yapım işi ihalesi sonuçlandırmayı planlıyor. En kısa zamanda da ihaleye çıkılması planlanıyor.
Diyarbakır OSB arıtma ve tevsii OSB: Bakanlığın kredi desteğiyle Diyarbakır OSB sorumluluğu altında yapılan Arıtma + 190 Ha. Tevsii alanı için 2013 yılı yatırım programıyla 500.000 TL (Beşyüzbin TL) kredi tahsis edildi. Sözkonusu kredi desteğinden faydalanmak için borç taahhütnamesi düzenlendi. Diyarbakır OSB’ye ait Arıtma + 190 Ha. Tevsii alanı için 2013-2017 yılları arasında ödenek dağılımı olarak toplamda 58.123.000 TL (Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı Kapsamında) ayrıldı. Arıtma; Atık Su Arıtma ile ilgili proje yapımı yönünde Türkiye geneli teklif alımına gidildi.
Dosyalar Diyarbakır OSB’ye 26.08.2013 tarihi itibarıyla teslim edildi. Yönetim Kurulu yapacağı değerlendirme ile uygun proje firmasının belirlenmesi durumunda Atık Su Arıtma Tesisi’ne ait projeler hazırlanıp ilgili Bakanlıklardan (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı) onayları alındıktan sonra Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na Atık Su Arıtma Tesisinin İnşaat Yapım İhalesi’ne çıkılması yönünde başvuru yapıldı.
Diyarbakır OSB Envanter çalışması: Karacadağ Kalkınma Ajansı’na sunulan, 01.05.2013 ve 31.05.2013 tarihleri arasından Diyarbakır Organize Sanayi Envanter Çalışması başlıklı proje kabul gördü (toplam 39.000 TL).
Sözkonusu Envanter çalışmasında Diyarbakır OSB’nin Yatırım Haritası’nın oluşturulması, tanıtımın yapılması, sanal haritasının oluşturulması, tanıtım Cd’sinin oluşturulması ile Envanter çalışması yapılarak farkındalık yaratmak, Diyarbakır OSB’de bulunan firmaların üretim konuları, iletişim bilgileri vb. doneler sunarak, bölgesel ve ulusal bazda tanıtılması planlanıyor. Proje, 05.07.2013 tarihinde imzalandı. Envanter çalışmasını yapacak olan firmalar teklifler doğrultusunda incelenip belirlendi, 02.09.2013 tarihi itibarıyla sahada envanter çalışması devam ediyor.”
Diyarbakır OSB, bölgenin lokomotif gücü
Diyarbakır OSB Başkan Vekili Beşir Yılmaz, Irak, İran, Suriye ve Türkiye Cumhuriyetleri olmak üzere Diyarbakır OSB’nin Ortadoğu pazarına yakınlığı nedeniyle ciddi bir lojistik ve maliyet avantajı sağladığını söyledi. Düz, vasıfsız işçi bulmanın bölgede daha kolay olduğunu vurgulayan Yılmaz, özellikle yeni Teşvik Yasası’nın Diyarbakır’ı yatırım merkezi yapmaya aday hale getirdiğini kaydetti: “SSK primi, arsa tahsisleri, vergi indirimi, ithalattaki gümrük vergisi indirimi, KDV muafiyeti, kullanılan kredi faizinin yüzde 7’lik kısmının devletçe karşılanması, gerçekten yatırımcılar için çok ciddi ve cazip imkanlar. Yeni yasa, büyük yatırımcıların Diyarbakır OSB’de yatırım yapmasını cazip hale getiriyor. Şimdiye kadar çok sınırlı ölçüde taleplere yanıt verebiliyorduk. Ek OSB’mizle birlikte yeni yatırım taleplerine daha rahat cevap verebileceğiz. Yönetim Kurulu olarak özellikle ihracata yönelen, teknoloji ağırlıklı, istihdam sağlayıcı, katmadeğeri yüksek yatırımlara öncelik vereceğiz.”
Beşir Yılmaz, barış sürecinin devam etmesiyle birlikte 2020’de Diyarbakır OSB’nin Gaziantep OSB’den sonra bölgenin en büyük OSB’si ve Türkiye’deki iş çevreleri için de cazibe merkezi olacağını söylüyor: “Barış süreci devam edecek, Diyarbakır bölgenin yeniden ticaret merkezi olacak. Diyarbakır OSB, bölgenin lokomotif gücü olacak, Silvan Barajı 2 yıl içinde bittiği zaman 1 milyon 700 bin dönüm araziyi sulayacak ve o sulu arazinin ürettiği ürünleri Diyarbakır OSB işleyecek.”
Diyarbakır OSB’ye iplik fabrikası kurulması talepleri bulunduğundan sözeden Yılmaz, barış süreciyle birlikte gelen yatırım taleplerinin de arttığını kaydediyor: “Diyarbakır OSB, birçok OSB’mizden daha güvenlidir, hiçbir hırsızlık vakası olmamıştır, hiçbir sanayiciyi kimse rahatsız etmemiştir. Kanada’dan gelen bir yatırımcımız bir şekerleme, çikolata fabrikası yapıyor. Bir Fransa firması, plastik boru imalatı yapacak. Boydak Holding, Diyarbakır OSB’ye yatırım yaptı. İskur iplik fabrikası geliyor, kaba inşaatı bitmek üzere, 1000 kişi çalıştıracak. Ünteks firması 200 dönümlük yere büyük bir tesis kuracak, iplik, kumaş ve boyama fabrikası ve büyükçe bir konfeksiyon oluşturacak. İskur, EK OSB’de 125 dönüm üzerinde yeni bir iplik fabrikası kuracak. Yine onun Rusya’daki ortağına 50 dönümlük bir yer vereceğiz. Konfeksiyon için de 25 dönüm yer vereceğiz. Ek OSB’ye yatırım yapacak alüminyum firmaları var. Yine çok büyük bir mobilya firması bölgemize gelecek, tamamen Ortadoğu pazarına çalışacak. Devletin ve hükümetlerin aleyhindeki olumsuz politikalarına rağmen Diyarbakır bölgenin en güçlü, sosyal kentidir, bölge aydınlarının buluştuğu kenttir. Diyarbakır zor bir süreçten geldi, çözüm süreci devam edecek, bitecek. Ben çok çok umutluyum. Diyarbakır insanı riski sever, ticareti sever.”
Beşir Yılmaz, Hükümet’ten beklentilerini ise şöyle özetliyor: “Yeni Teşvik Yasası’nın geçerliliğinin 2015 yılına kadar uzatılmasını istiyoruz. 6. Bölge teşviği diğer teşviklerden çok daha farklı, çok daha avantajlı, diğer bölgelerde yatırım yapan firmalar bölgemizde de yatırım yaptığında avantajlardan yararlanabiliyor.” Ek OSB’nin faaliyete geçmesinin ardından Diyarbakır 2. OSB’yi kurmayı da düşündüklerini belirten Yılmaz, “700 hektarlık bir alan düşünüyoruz, daha önce bu konuda çalışma yapmıştık, çalışmalarımıza devam edeceğiz” diyor. Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası ile birlikte bir teknik meslek lisesi kuracaklarını açıklayan Yılmaz, okul için 15 dönüm yer ayırdıklarını anlatıyor: “İŞKUR eğitimlerimiz devam edecek. Birçok alanda Karacadağ Kalkınma Ajansı ile güçbirliği yapıyoruz. Ar-Ge çalışmalarına daha çok yoğunlaşacağız. Dicle Üniversitesi’ni birçok kez ziyaret ettik. Dicle Üniversitesi’nin sanayiyle hiçbir ilişkisi henüz yok. Üniversitenin gelerek bizimle ne yapabileceğini konuşmasını istiyoruz.”
KaracadağKalkınma Ajansı’ndan sanayi altyapısına destek
Karacadağ Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Dr. İlhan Karakoyun, 2013 yılında teklif çağrısı yöntemiyle 94 proje için 22 milyon TL hibe verdiklerini söylüyor. Böylece ajansın uyguladığı programlarla Diyarbakır ve Şanlıurfa bölgesinde toplamda eş finansman modeliyle 42 milyon TL’lik bir yatırım oluşacak. Karakoyun, 2014 yılı program hazırlıklarının sürdürdüklerini belirterek, “Ekim ayında proje teklif çağrısına çıkacağız. Yaklaşık 20 milyon TL’lik kaynak kullandıracağız, özellikle küçük KOBİ’lere; cirosu 8 milyon TL’den aşağıda olan firmalara kaynak kullandırmayı hedefliyoruz. Öncelikle bir KOBİ programı uygulamayı düşünüyoruz” diyor.
İlhan Karakoyun, 3 yıldır imalat sanayisi ve turizm sektörlerine ağırlık verdiklerini, bu yıl da yine imalat sanayi, turizm ve tarıma dayalı sanayiye ağırlık vereceklerini ifade ediyor: “Özellikle tarımsal ürünlerin işlenmesini önemseyeceğiz. Bu yıl ilk kez yenilebilir enerji kullanımına yönelik bir program uygulayacağız. Burası Türkiye’nin en fazla güneşlenen bölgesi. Özellikle güneş enerjisinin ısıtma, soğutma, tarımsal sulama gibi farklı alanlarda kullanımıma yönelik çalışmalar olacak. Bizim bölgemiz enerji kayıp kaçak oranı yüksek bir bölge, bu programla bir amacımız da bu oranı azaltmak.”
Sanayi altyapısını desteklemek için yeni bir Sanayi Altyapısı Mali Destek Programı uygulacaklarını açıklayan Karakoyun, “2013’te ilk kez bu programı uyguladık, 11 projeyi destekliyoruz, 5 milyon TL’lik hibe veriyoruz, 2014’te ikinci kez bu programı uygulayacağız, bütçesi yaklaşık 6-7 milyon TL civarında olacak” diye konuşuyor. Yatırımcıların bölgede altyapısı olan sanayi alanları talep ettiğini vurgulayan Karakoyun, Diyarbakır OSB’de ve bölgede sanayinin altyapı sorunlarına çözüm sağlamak için bu programı uyguladıklarını kaydediyor: “Bu kapsamda mevcut KSS’ler, OSB’ler, yeni kurulacak İŞGEM, OSB ve KSS gibi organize sanayi alanları bizden destek alabiliyor. Devam eden programımız kapsamında Diyarbakır OSB’nin elektrik, yol ve kanalizasyon altyapısı için 812 bin TL’lik destek sağlıyoruz. Diyarbakır OSB de 400 bin TL destek sağlıyor, toplamda 1 milyon 200 bin TL’lik projeler uygulanıyor. Projelerin 1 yıl içerisinde bitmesi planlanıyor. Bölgenin altyapı sorunlarının çözümü için Valilik ve Diyarbakır OSB ile birlikte çalışıyoruz, birlikte ek OSB’ye yapılan yatırım başvurularını değerlendirecek kriterler belirledik, OSB müdürlüğü başvuruları bize gönderiyor, uzmanlarımız başvuruyu bu kriterlere göre puanlıyor, Diyarbakır OSB yönetim kurulu bu değerlendirmeye göre yatırımcıya yer verip veremeyeceğine karar veriyor.”
Şanlıurfa’da bulunan 3 OSB’nin projelerini de desteklediklerini aktaran Karakoyun, Ortadoğu ülkelerinde sorunların çözülmesi halinde Şanlıurfa ve Diyarbakır’da sanayinin hızla gelişeceğini söylüyor. Tekstilkent ve Diyarbakır OSB yakınında yer alacak Lojistik İhtisas OSB’nin kuruluş çalışmalarının devam ettiğini anlatan Karakoyun, şunları dile getiriyor: “Tekstilkent KSS kooperatifini kurduk, nazım imar planı yapıldı, Ekim ayında uygulama imar planı belediyede askıya çıkacak, daha sonra da parselesyonla ilgili işlem yapılacak. Kadınları kolay işgücüne katacak sektörlere ihtiyaç var, bunlardan biri tekstil, diğeri hizmet sektörü, özellikle turizm sektörü. En çok proje başvurularını hizmet sektörü, gıda imalatı ve tekstil sektöründe alıyoruz. Genç girişimciler için KOSGEB’le birlikte yürüttüğümüz eğitim programlarımız var. KOBİ programlarına başvuran ve girişimcilik belgesi olanlara ek puan veriyoruz ki proje başvurularında daha rahat destek kazanabilsin.”
Diyarbakır yeniden keşfedilmeli
Diyarbakır OSB’nin sorunlarına çözüm bulmak üzere bölge sanayi ve işadamlarından oluşan 8 arkadaşın 2003 yılında temellerini attığı Diyarbakır Organize Sanayi İşadamları Derneği’nin (DOSİAD) bugün 115 üyesi var. Diyarbakır Valiliği, Diyarbakır OSB Yönetimi, Diyarbakır İl Özel İdaresi, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası, ilgili sivil toplum kuruluşları ve ilgili bakanlara sorunlarını aktardıklarını ve çözüm üretmeye çalıştıklarını anlatan DOSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Aziz Özkılıç, bölgenin bugünlere gelmesinde ve sorunlara çözüm üretmede DOSİAD’ın ciddi katkıları olduğunu vurguluyor. Diyarbakır OSB’de doğalgaz ihalesinin yapıldığını, çalışmaların başladığını, elektrik enerjisinin özelleştirildiğini, tapusu alınan ek OSB projesinin daha planlı, sektörel bazda kümelenmeyi de gerçekleştirecek şekilde daha titizlikle yürütüldüğünü kaydediyor. Ek OSB’nin gelen yatırım taleplerini karşılamaya yetmeyeceğini ifade eden Özkılıç, “Bölgede 13 bin dönüm daha Hazine arazisi var, o arazinin de Diyarbakır OSB rezerv alanına çevrilmesi lazım. Bu konuda Valilik, İl Özel İdaresi, Diyarbakır TSO ve OSB yönetimiyle ortak çalışma yürütüyoruz” diyor.
Diyarbakır sanayicisinin en büyük sıkıntısının finansal kaynaklara erişim olduğuna dikkat çeken Özkılıç, şunları dile getiriyor: “Altyapı sorunlarımız var. Yeni yeni sanayileşiyoruz. Girişimcimiz destek ve teşviklere, krediye nasıl ulaşacağını bilmiyor. Kalifiye eleman bulma konusunda sıkıntımız var. Sanayinin kültürüne uygun eğitim alanı oluşturulmalı. DOSİAD olarak 2011 yılında biz bir proje gerçekleştirdik. Mermer sektörüne ara eleman yetiştirmeyle ilgili Avrupa Birliği projesiyle 75 kursiyer eğitim aldı. 230 bin avro bütçeli projeyle kursiyerlerimizin yüzde 80’i mermer sektöründe iş sahibi oldu, 60 kişiyi işe yerleştirdik ve çalışıyorlar.
Karacadağ Kalkınma Ajansı’na sunduğumuz yeni projemiz destek almaya hak kazandı. Proje kapsamında 60 kişiye KOSGEB Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi vereceğiz. Sertifikalarını alanlar, KOSGEB’den 30 bin TL hibe alarak işlerini kuracak. Sivil toplum kuruluşları içerisinde Diyarbakır’da böyle bir projeyi ilk kez DOSİAD yapıyor.
DOSİAD sonuç odaklı çalışmalar yapıyor, eğitim sonucunda gencimiz işini kuramıyor veya bir işe yerleşemiyorsa projenin bir anlamı yok. DOSİAD, Diyarbakır OSB’nin sanayicilerimizin en iyi hizmet alabileceği, en iyi şartlarda tesislerini kurabileceği bir OSB olması için aynı şekilde çalışmaya devam edecektir.”
Özkılıç, Diyarbakır’ın keşfedilmemiş iki ürününden sözediyor: “Biri pamuk. Dünyada Mısır Giza pamuğundan sonra en kaliteli, lif uzunluğu en uzun pamuğu Diyarbakır pamuğudur. Lif uzunluğu ve güçlü mukavameti, inceliği, beyaz ve parlak olması nedeniyle kaliteli ve pahalı bir pamuk. Pamuğu ihracatçılar bizden alır, yurtdışına gönderir veya Türkiye’deki büyük firmalar alır, dünyanın en iyi tekstil ve giyim markaları bu pamuktan yapılan ipliği kullanıyor.
Bir de Diyarbakır tahıl ambarıdır. İkinci önemli ürünse buğday ve mısır. Diyarbakır’da üretilen mısırın tamamını Türkiye’deki 5 büyük nişasta ve glikoz fabrikası alıyor.”
Diyarbakır’ın turizm potansiyeline de değinen Özkılıç, “Suriçi açık müze olabilecek, Diyarbakır turizm potansiyeli en yüksek olan ildir. İnanç, kültür, tarih ve termal turizm, Diyarbakır’ı geliştirebilecek alanlar. Suriçi’nin tarihi dokusuna kavuşması ve açık müze haline gelmesiyle Diyarbakır milyonlarca turist çekebilir” diye konuşuyor.
Erbil-Diyarbakır hattı kurulmalı
Diyarbakır’da sanayici ve işadamlarının sorunlarını dile getirmek amacıyla 1996 yılında kurulmuş Diyarbakır Sanayici ve İş Adamları Derneği’nin (DİSİAD) bugün 127 üyesi bulunuyor. DİSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Burç Baysal, kendi üyelerine hizmet sunmanın yanısıra “Diyarbakır’ın bütün sorunları sorunumuzdur” diyen bir anlayışla çalıştıklarını söylüyor. 2012 yılının Haziran ayında yönetimi devraldıklarını aktaran Baysal, yeni yönetim kurulunun 3 ana konuyu programlarına aldıklarını açıklıyor: “İlk gündem maddemiz; Diyarbakır OSB’nin içerisindeki sorunların giderilmesi ve doğru bir OSB’ye dönüştürülmesi. İkincisi; Diyarbakır’ın tanıtımı. Büyükşehir Belediyesi ile birlikte çalışıyoruz. 2011 yılında Diyarbakır Surları’nı Cumhurbaşkanlığı himayesine aldırdık. Kente yarattığımız katmadeğer önemli. Bu kent yüzyıllardan beridir Ortadoğu’nun ticaret merkezidir. Surlarımız, kalkınma yönünde en hızlı kullanacağımız olanağımız. Üçüncüsüyse Diyarbakır şehrinin ihtiyaçları doğrultusunda faaliyet gösteren markalarımızı tanıtmak. Organizasyonlarla kamuoyu yaratarak bu markaları tanıtmayı amaçlıyoruz. Bütün işletmelerimiz çok genç, daha yeni yeni girişimciler, bu bir süreç. Diyarbakır’da hedefimiz üretim yapan herkesi tanıtmak. Biz bu markaları kamuoyuyla buluşturma anlamında hizmet vermek istiyoruz. Diyarbakır taşını markalaştırmak için firmalarımızı öne çıkaracağız.”
Yeni Teşvik Yasası’nın uygulanması için kentin sanayi altyapısının hazır olmadığını aktaran Baysal, Diyarbakır OSB’yi öncelikli gündemlerine aldıklarını aktarıyor: “Teşvik paketinden kentin doğru nemalanması için ekstra sanayi arazilerine ihtiyacımız var. Ek OSB bir çırpıda bitebilecek bir alan. Çok daha büyük bir sanayi arazisi üretilmeli.”
Barış sürecinin kentin ekonomisini olumlu yönde etkilemesi gerektiğini aktaran Baysal, şunları ifade ediyor: “Bu bir dönemeç, Diyarbakır şehri özgürlüklerine düşkün bir şehirdir, Türkiye’ye demokratik hayat anlamında hizmet veren bir şehirdir. Diyarbakır’ın 2. OSB’ye ihtiyacı var. Silvan Ovası doğru bir tarım politikasıyla tek başına Türkiye’yi besleyebilir. İnanılmaz derecede bakir topraklara sahibiz, GAP projesiyle bu topraklar doğru bir sistemle buluşturulabilir. Diyarbakır’da üretim olacak, bu şehir kalkınmak zorunda. DİSİAD Ekim ayı içerisinde fizibilite çalışmaları ve bütçeleme teknikleri adı altında bir eğitim programıyla 40 kişiye eğitim verecek. Erbil’le Diyarbakır’ın buluşmasını sağlamalıyız. Artık Erbil-Diyarbakır hattı mutlaka kurulmalı.”
