01.01.2015, 08:30
6296
Unutkanlık
Danışmanımız ve Yazarımız Dr. Gülsemin Güloğlu, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Mehmet Karaca ile unutkanlık nedenleri ve yapılması gerekenler üzerine konuştu.
Çoğumuz unutkanlaşma endişesi taşırız ve unutkanlığın Alzheimer hastalığının ilk belirtisi olabileceğinin farkındayızdır. Yakın tarihli araştırmalar hafıza konusunda pek çok yeni bilgiyi günışığına çıkardı. Bu bilgiler, neden kimi hafıza problemlerinin ciddi, diğer hafıza problemlerinin de o kadar ciddi olmadığı konusunda aydınlanmamızı sağladı.
Hafızada yaşa bağlı ne gibi değişiklikler görülür?
Unutkanlık normal yaşlanmanın bir parçası olabilir. Yaşlandıkça tüm vücudumuzda olduğu gibi beynimizde de bazı değişiklikler olur. Bunun sonucunda, kimimiz yeni şeyler öğrenmenin eskiye oranla daha fazla zaman aldığını, kimimiz bildiğimiz şeyleri hatırlamakta zorlandığımızı fark ederiz. Bazılarımız anahtar, gözlük gibi kişisel eşyalarımızı koyduğumuz yeri hatırlamakta zorlanabilir ancak daha sonra onları bıraktığımız yeri anımsarız. Bunlar genellikle masum unutkanlık belirtileridir ve ciddi hafıza sorunlarına işaret etmez. Alzheimer hastalığının da bir türü olduğu gerçek bunamalarda ise hafıza kaybı kalıcıdır.
Hafıza kaybı ve unutkanlık hangi tıbbi durumlarda görülebilir?
Hafıza sorunları tedavi edilebilir sağlık problemlerine de bağlı olabilir. İlaç yan etkileri, B12 vitamini eksikliği, kronik alkolizm, beyin tümörleri, sinir sistemini etkileyen enfeksiyonlar ve damar hastalıkları hafıza sorunlarına neden olabilir. Tiroid bezinin yavaş çalışması, böbreklerin ve karaciğerin tedavi edilebilir kimi hastalıkları da hafıza sorunlarına yol açabilir. Stres, uyum bozukluğu, endişe bozukluğu, matem ve depresyon gibi duygulanım sorunlarının da unutkanlığa neden olabildiği artık iyi bilinmektedir.
Önemli unutkanlık nedenleri nelerdir?
Kimi yaşlı yetişkinler için hafıza problemleri hafif bilişsel bozukluk ve demans gibi ciddi bir sorunun ilk belirtisi olabilir. Hafif bilişsel bozukluğu olan kişiler akranlarına kıyasla daha fazla hafıza sorunu yaşarlar ancak bu sorunlar Alzheimer hastalığında görülenler kadar şiddetli değildir ve günlük yaşamlarını fazla etkilemez. Hafif bilişsel bozukluğu olan kişilerin Alzheimer hastalığına yakalanma riski toplum genelinden daha fazladır. Ancak bu, hafif bilişsel bozukluğu olan herkesin ileride Alzheimer hastalığına yakalanacağı anlamına gelmez. Bunama, hafıza, muhakeme ve soyut düşünme gibi zihinsel yetilerin kişinin günlük yaşam aktivitelerini etkileyecek ölçüde gerilemesidir. Demans aslında kendi başına bir hastalık değil bir belirtiler topluluğudur. Bu belirtilere neden olabilecek çeşitli hastalıklar vardır ve Alzheimer hastalığı da bu hastalıklardan sadece biridir. Bunamaya en sık neden olan iki durum Alzheimer hastalığı ve damarsal demanstır. Günümüzde bu iki hastalığı ortadan kaldırıcı tedavi imkanı yoktur ancak hastalığın seyrini yavaşlatmaya ve ortaya çıkabilecek davranış problemlerine yönelik tedavi seçenekleri bulunmaktadır.
Unutkanlık sorunu yaşayanlar ne yapmalı?
Eğer siz veya bir yakınınızın unutkanlığı endişe verici boyutlarda ise doktorunuza başvurmanız önemlidir. Doktorunuz durumu teşhis edebilir, takibe alabilir, hastalığın ilerlemesini yavaşlatma amacıyla risklerinizi yönetebilir ve gerekli tedaviyi başlatabilir. Zihinsel ve bedensel olarak aktif kalmak, sosyal hayattan izole olmadan yaşamak her yaş grubunda hem bilişsel performansı hem de genel sağlığı iyileştirmek için önemlidir ve tavsiye edilmektedir. Ancak bu aktivitelerin Alzheimer hastalığına bağlı demansın önlenmesi veya geciktirilmesi üzerine etkisini kanıtlayacak bilimsel veri henüz mevcut değildir.
Çoğumuz unutkanlaşma endişesi taşırız ve unutkanlığın Alzheimer hastalığının ilk belirtisi olabileceğinin farkındayızdır. Yakın tarihli araştırmalar hafıza konusunda pek çok yeni bilgiyi günışığına çıkardı. Bu bilgiler, neden kimi hafıza problemlerinin ciddi, diğer hafıza problemlerinin de o kadar ciddi olmadığı konusunda aydınlanmamızı sağladı.
Hafızada yaşa bağlı ne gibi değişiklikler görülür?
Unutkanlık normal yaşlanmanın bir parçası olabilir. Yaşlandıkça tüm vücudumuzda olduğu gibi beynimizde de bazı değişiklikler olur. Bunun sonucunda, kimimiz yeni şeyler öğrenmenin eskiye oranla daha fazla zaman aldığını, kimimiz bildiğimiz şeyleri hatırlamakta zorlandığımızı fark ederiz. Bazılarımız anahtar, gözlük gibi kişisel eşyalarımızı koyduğumuz yeri hatırlamakta zorlanabilir ancak daha sonra onları bıraktığımız yeri anımsarız. Bunlar genellikle masum unutkanlık belirtileridir ve ciddi hafıza sorunlarına işaret etmez. Alzheimer hastalığının da bir türü olduğu gerçek bunamalarda ise hafıza kaybı kalıcıdır.
Hafıza kaybı ve unutkanlık hangi tıbbi durumlarda görülebilir?
Hafıza sorunları tedavi edilebilir sağlık problemlerine de bağlı olabilir. İlaç yan etkileri, B12 vitamini eksikliği, kronik alkolizm, beyin tümörleri, sinir sistemini etkileyen enfeksiyonlar ve damar hastalıkları hafıza sorunlarına neden olabilir. Tiroid bezinin yavaş çalışması, böbreklerin ve karaciğerin tedavi edilebilir kimi hastalıkları da hafıza sorunlarına yol açabilir. Stres, uyum bozukluğu, endişe bozukluğu, matem ve depresyon gibi duygulanım sorunlarının da unutkanlığa neden olabildiği artık iyi bilinmektedir.
Önemli unutkanlık nedenleri nelerdir?
Kimi yaşlı yetişkinler için hafıza problemleri hafif bilişsel bozukluk ve demans gibi ciddi bir sorunun ilk belirtisi olabilir. Hafif bilişsel bozukluğu olan kişiler akranlarına kıyasla daha fazla hafıza sorunu yaşarlar ancak bu sorunlar Alzheimer hastalığında görülenler kadar şiddetli değildir ve günlük yaşamlarını fazla etkilemez. Hafif bilişsel bozukluğu olan kişilerin Alzheimer hastalığına yakalanma riski toplum genelinden daha fazladır. Ancak bu, hafif bilişsel bozukluğu olan herkesin ileride Alzheimer hastalığına yakalanacağı anlamına gelmez. Bunama, hafıza, muhakeme ve soyut düşünme gibi zihinsel yetilerin kişinin günlük yaşam aktivitelerini etkileyecek ölçüde gerilemesidir. Demans aslında kendi başına bir hastalık değil bir belirtiler topluluğudur. Bu belirtilere neden olabilecek çeşitli hastalıklar vardır ve Alzheimer hastalığı da bu hastalıklardan sadece biridir. Bunamaya en sık neden olan iki durum Alzheimer hastalığı ve damarsal demanstır. Günümüzde bu iki hastalığı ortadan kaldırıcı tedavi imkanı yoktur ancak hastalığın seyrini yavaşlatmaya ve ortaya çıkabilecek davranış problemlerine yönelik tedavi seçenekleri bulunmaktadır.
Unutkanlık sorunu yaşayanlar ne yapmalı?
Eğer siz veya bir yakınınızın unutkanlığı endişe verici boyutlarda ise doktorunuza başvurmanız önemlidir. Doktorunuz durumu teşhis edebilir, takibe alabilir, hastalığın ilerlemesini yavaşlatma amacıyla risklerinizi yönetebilir ve gerekli tedaviyi başlatabilir. Zihinsel ve bedensel olarak aktif kalmak, sosyal hayattan izole olmadan yaşamak her yaş grubunda hem bilişsel performansı hem de genel sağlığı iyileştirmek için önemlidir ve tavsiye edilmektedir. Ancak bu aktivitelerin Alzheimer hastalığına bağlı demansın önlenmesi veya geciktirilmesi üzerine etkisini kanıtlayacak bilimsel veri henüz mevcut değildir.
