Ülkeler ve Pazarlar

Dünya Ticaret Örgütü, jeopolitik risklerden arındırılmış olarak 2014 yılında dünya ticaretininyüzde 3.1 büyüdüğünü ve yaklaşık ................. trilyon dolarla bağlandığını açıkladı. DTÖ’nün 2015 yılı için öngördüğü dünya ticaret hacmi artışı ise  yüzde 4. Bu artışla dünya ticareti 2015 yılında ............ dolara ulaşacak.
Dünya ticaret hacmi ile dünya ekonomik büyümesi arasında paralellik bulunuyor. İhracatçılar da dikkatlerini dünya ekonomik büyüme tablosuna çeviriyor.
The Economist tarafından yayınlanan The World in 2015 (2015’te Dünya) analizine göre dünya ticaretini merkez bankalarının gerilimli politikaları belirleyecek. Bu noktada ABD’nin öncülüğü sözkonusu ve dünya ticareti 2015’te 2014’ten daha iyi bir performans sergileyerek yüzde 3.8 büyüyecek.

Detaylara bakıldığında görünüm şöyle:
- Gelişmekte olan ülkeler hız kesmeyecek ve ortalama yüzde 5.3 büyüme gösterecek.
- Gelişmiş zengin ülkeler ABD’nin yardımıyla ortalama yüzde 2.5’lik büyüme sağlayacak.
- Japonya ve Avustralya hariç Asya Bölgesi’nde ekonomik büyüme ortalamada yüzde 6’nın üzerine çıkacak.
- Sahra Altı Afrika için tahmin edilen büyüme oranı yüzde 4.5.
- Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde büyüme ortalama  yüzde 4.1 gerçekleşecek.
- Batı Avrupa ülkeleri için öngörülen büyüme yüzde 1.4.
- Doğu Avrupa ülkelerinin yüzde 2.1 büyüme göstereceği tahmin ediliyor.
- Kuzey Amerika için ekonomik büyüme beklentisi yüzde 3.2.
- Latin Amerika ülkelerinin öngörülen 2015 yılı büyüme oranı ise tahmini yüzde 2.8.
- Dünya ticareti son 20 yılda, ortalama yüzde 5.2 büyüme göstermişti; 2015  yılı performansı bu ortalamanın altında kalıyor.

2015 için riskler
Küresel ticarete yön veren esas faktör para politikaları olduğuna göre 2015 analizine buradan başlamak gerekir.
ABD Merkez Bankası’nın (FED) 2015 yılı ortasında faiz artırımına gideceğinin neredeyse kesinlik kazanması etkisini bugünden göstermeye başladı. ABD’de faiz oranları arttığında para gelişmekte olan ülkelerden buraya geri dönecek.
Finans yöneticilerinin Türkiye, Güney Afrika gibi ülkelerden paralarını çekip ABD, İngiltere’ye geri götürmesi 2015’te kısa vadeli panik ihtimalini canlı tutuyor. Ayrıca FED ile Avro Bölgesi’nin faiz farkı açılıyor ve bu da doları daha da güçlendiriyor.
Avrupa Merkez Bankası (ECB) ise resesyona karşı Avro Bölgesi’ndeki bankaları ve şirketleri nakitle destekleyecek. Japonya Merkez Bankası (BOJ) büyük bir teşvik programı uyguluyor. Çin Merkez Bankası da yavaşlayan ekonomisini canlandırmak için ticari bankalara daha fazla nakit aktarabilir.
Şu endişe kaynakları da dünya ticaretini gölgeliyor: Ukrayna ve Rusya arasındaki gerginlik, bu gerilimi izleyen ABD ve AB’nin Rusya’ya ekonomik yaptırımları, Ortadoğu’ya ilişkin ve İŞİD ile birlikte daha da artan endişeler, dünya tüketiminin en güçlü itici gücü olan Çin’in verdiği yavaşlama sinyalleri, 2014 yılının ikinci yarısında 50 dolara yakın değer kaybeden petrol fiyatları.
Yeni yılda paranın patronları tamamen farklı yol izleyecek ve bu da 2015’i gergin bir yıl yapabilir. ABD’de ve Asya’da yeni istihdam yaratılması ve tüketici harcamalarının artmasının yardımıyla küresel ekonominin 2015’te bu yıldan biraz daha hızlı büyümesi bekleniyor. Ancak yılın büyük bir bölümünde piyasaların faiz oranlarının yönüyle ilgili yaşayacağı kaygılar nedeniyle bir şok riski yüksek. Daha önceki yıllarda merkez bankaları genellikle birbirlerinden bu kadar ayrı politikalar izlemiyordu. Ancak FED ve İngiltere Merkez Bankası (BoE) finans piyasalarındaki endişelere ve dünyanın başka yerlerindeki yavaş büyüme korkularına karşın 2015’te faiz artıracak.  FED’in ilk faiz artışının 2015 ortasında gerçekleşmesi bekleniyor.

AVRUPA:
Avro Bölgesi: Yedi yılda iki kez resesyona giren Avro Bölgesi’nin büyüme politikası durgunluktan kaçmaya odaklanıyor. Bölge ekonomisinin öncüsü olan Almanya ekonomisi, Rusya’ya yaptırımlar nedeniyle sürpriz bir şekilde kırılganlaştı. ABD ve İngiltere’nin faiz kararlarını ötelemesine de zaten bu neden oluyor.
Almanya: Ülke ekonomisi, Rusya’ya uygulanan yaptırımlar ve Avrupa ekonomisindeki sıkıntıların baskısı altında. Başbakan Angela Merkel, Avro’yu desteklemenin veya Rusya’nın karşısında durmanın getirdiği maliyeti yüklenmeye niyetli görünmüyor. Merkel, her iki cephede de ihtiyatlı olacak. Merkel’in iç ekonomik politikalar konusunda da ihtiyatlı olması bekleniyor. Bu da Almanya’nın GSYH’sinin 2015’te yüzde 1.8 ılımlı büyüme göstermesine neden olacak.
Avusturya:  2014 yılında 1.6 büyüme gerçekleştiren Avusturya ekonomisinin bu yıl yüzde 2.2 büyümesi ve cari işlem fazlasının yüzde 3.5 olması bekleniyor. Türkiye ile ticareti 3 milyar dolara yaklaşan Avusturya, Avro Bölgesi’nin krizden sonra ihracata dayalı büyüme ivmesi yakalayan ilk ülkesi olmuştur.
Bulgaristan: Ekim 2014 ayından itibaren  kemer sıkma politikaları terkedildi, iç pazarın genişlemesinin desteklenmesine geçildi. Ekonominin bu yeni politikaya sürdürülebilir büyüme ile yanıt vermesi ve 2015’te yüzde 2.5 GSYH artışı yaşanması bekleniyor.
Çek Cumhuriyeti: GSYİH’si yüzde 2.7 artması beklenen Çek Cumhuriyeti’nde enflasyon tahmini yüzde 1.9 olarak yapılıyor. Hükümet’in istihdam piyasası, emeklilik, vergi sistemiyle ilgili reformlarda ilerleme kaydetmesi bekleniyor. İstikrar devam edecek.
Fransa: Avrupa’daki bütçe disiplinine karşı büyüme tartışmalarının yansıması olarak hükümetin içinde gerginlik yaşanıyor. Cumhurbaşkanı François Hollande, 2014 ortasında ‘büyümecilik’ çıkışı yapmıştı. Buna rağmen ekonominin 2015’te yüzde 0.8’lik cılız bir büyüme göstereceği tahmin ediliyor.
Hırvatistan: Ekonomisi sadece yüzde 0.8 büyümesi beklenen ülkede siyasi gerginlikler ekonomik reformların yapılmasını geciktiriyor. 4.2 milyon nüfuslu ülkenin bütçesinin yüzde 4.4 açık vermesi bekleniyor.
İngiltere: Ülke ekonomik canlanma sürecinde. Hane halkı borcu yüksek, bütçe zayıf fakat Merkez Bankası, 2015 yılında faizleri artıracak.  İmalat ve hizmetler sektörü yüksek performans gösteriyor. Ekonomik büyüme beklentisi yüzde 2.5. Kişi başına gelirin 44.330 dolar olması beklenen ülkede enflasyon tahmini ise yüzde 2.0.
İspanya: Ekonomik göstergelerin iyiye gittiği ülkede gelecek yıl yapılacak seçimlerde Başbakan Mariano Rajoy’ın iktidarını bir dönem daha koruyabileceği belirtiliyor. Bask ve Katalonya’daki ayrılıkçıların baskıları sürecek fakat 2015’te ayrılık rüzgarları esmeyecek. İspanya ekonomisinin 2015’te Avrupa yoğun bakım ünitesinden çıkması ve yüzde 1.4 büyüme yakalaması bekleniyor.
İtalya: Borca boğulan ve yüksek işsizlikle boğuşan ekonominin yeni yılda sadece binde 3 büyüyeceği tahmin ediliyor. Enflasyon beklentisi ise yüzde 0.4. Başbakan Matteo Renzi’nin bu konuları çözmeye çok vakti olmayacak gibi. Çünkü koalisyonun çökmesiyle 2015’te seçim olasılığının gündeme gelebileceği konuşuluyor.
Macaristan: Başbakan Viktor Orban’ın partisi Fidesz parlamentodaki çoğunluğunu ulusal ve sosyal açıdan muhafazakar gündemi için bastırmak amacıyla kullanacak. Vergilerin istihdam piyasasından iş dünyasına doğru kaydırılması bekleniyor. İç tüketim ekonomiyi destekleyecek ve büyüme yüzde 2.4 civarında olacak.
Polonya: Rusya’nın Avrupa’nın tarım ürünlerine uyguladığı yaptırımlar Polonya ekonomisine zarar verdi. 2015 ekonomisini Rusya, zayıf Avro Bölgesi ve sıkı bütçe şekillendirecek. GSYİH artışı yüzde 3.5, enflasyon oranı ise yüzde 1.2 olarak tahmin ediliyor.
Portekiz: Ülke kurtarma paketinden çıktı ve şimdi büyümeye geri dönmenin yollarını arıyor. Güçlü ihracat ve iç tüketimdeki artış sayesinde yüzde 0.8’lik büyümenin yakalanacağı tahmin ediliyor. Ancak Avro Bölgesi ekonomisinin sıkıntıları Portekiz için risk oluşturuyor.
Romanya: Hükümet, vergi yükünü dengelemek ve vergi kaçakçılığını azaltmak konusunda çaba harcayacak. Yolsuzlukla mücadelenin ise yavaş ilerlemesi bekleniyor. 2015’te yüzde 3’lük büyüme sağlanması, enflasyonun ise yüzde 2.4 olması bekleniyor.
Rusya: Rusya’nın Ukrayna ile yaşadığı gerginlik resesyon, enflasyon ve yatırımların kurumasına neden olacak. Batı’nın Rusya’ya tepkisinin içeride hayat standartlarını nasıl etkilediği izlenecek. Ekonominin yüzde 1 büyüyeceği tahmin edilen 2015’te enflasyonun yüzde 7.3 olması bekleniyor. Bu arada Rusya, Kazakistan ve Belarus’un oluşturduğu Avrasya Birliği 1 Ocak’ta yürürlüğe girecek. 170 milyon kişilik birliğin ekonomik büyüklüğü 2.4 trilyon dolar olarak hesaplanıyor.
Yunanistan: Ekonomide yıllar süren kaostan sonra 2015 canlanma yılı olacak. GSYH’nin yüzde 2.3 artması ve deflasyonun son bulması bekleniyor. Mali, finansal ve yapısal reformların hayata geçirilmesi açısından 2015 yılı Yunanistan ekonomisi için önemli bir yıl olacak.

ASYA:
Yeni yılda gelişmekte olan Asya en hızlı büyüyen bölge olacak. Birçok ülkede 2014’e göre daha fazla büyüme kaydedecek. Ancak Avrupa’daki sıkıntıların yayılma olasılığı ve faiz oranlarının yarattığı endişe 2015’te riskli günleri de beraberinde getirecek.
Avustralya: Madencilik sektörünün verdiği destekle ekonominin yüzde 2.5 büyüyeceği tahmin ediliyor.
Bangladeş: Hindistan ve Çin arasındaki stratejik konumunu kullanarak güç kazanmaya çalışacak. Ekonominin Hükümet’in tahminlerinin biraz altında, ancak yine de yüzde 6.3 ile güçlü bir büyüme göstereceği tahmin ediliyor.
Çin: İhracata yönelik yatırım ekonomisinden tüketim ve refah toplumuna geçiş için çabalayan Çin’de büyümenin 2014 yılının altında kalması bekleniyor. Çin ekonomisinin 2015’te yüzde 7.0 büyüyeceği, enflasyonun yüzde 2.9 olacağı öngörülüyor.
Dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin’de ayrıca şu gelişmeler bekleniyor: Ülkenin finans sektöründe bir türbulans yaşanacak. Çünkü yeni ev sayısındaki artış nedeniyle gayrimenkul sektöründe yavaşlama sürecek. Ayrıca Çin’in patlayan kredi büyümesinde fatura kabaracak; gayrimenkul şirketlerine açılan yüksek faizli 33 milyar dolarlık kredinin vadesi dolacak. Bu rakam 2014 yılının iki katı. Diğer yandan Çin’in 3 trilyon dolarlık yerel hükümet borcunun yaklaşık yüzde 40’ı şimdiye kadar ödenmesi gerekirken ertelendi ve bu durum yeni yılda piyasaları gölgeleyecek. Bu arada 2015’te şirket temerrütlerinin yaşanabileceği belirtiliyor.
Endonezya: Başkan Joko Widodo’nun öncelikleri yolsuzlukla mücadele, temel altyapıyı ve kamu hizmetlerini yenilemek olacak. Yabancı yatırımcıyı cesaretlendirme misyonu ise dostane olmayan düzenlemelerle sekteye uğrayabilir. Ancak reformlara devam edilmesi ekonomik görünüme yardımcı olacak. Büyüme tahmini yüzde 5.9.
Filipinler: Kentleşme, artan tüketici harcamaları ve ‘dış kaynak’ sektöründeki patlama büyümeye destek verecek. 2015’te yüzde 6.3 güçlü büyüme öngörülüyor.
Güney Kore: hükümet ihracat odaklı ekonomiden iç piyasayı hedef alan inovasyon konusunda çalışmalarına devam edecek. 50.8 milyon nüfuslu ülkenin gelecek yıl yüzde 3.7 büyümesi bekleniyor.
Hindistan: Hükümet sübvansiyonların getirdiği ağır yükle boğuşuyor. Ancak kamu projelerine verilen çabuk onay ve Batı’daki ticari ortaklarındaki canlanma ekonomiye yardımcı olacak. Kişi başına gelirin 1.980 dolar olması beklenen 2015’te GSYH artışı yüzde 6.5 olarak tahmin ediliyor.
Japonya: Başbakan Shinzo Abe ekonomik büyüme ve uluslararası silahlı güçler arasında ağırlığını artırma konusunda adımlar atmaya devam edecek. Büyüme ve enflasyon yüzde 1-2 ‘rahatlık bölgesi’ içinde gerçekleşecek.
Kazakistan: Özelleştirme programının desteklediği ekonomik teşvikler ve Kaşağan petrol yatağında üretimin artmasıyla ihracat gelirinin büyümesi ekonomide, yaptırımların vurduğu Rusya’nın etkisini azaltacak. 2015’te büyüme oranı yüzde 5.5 olarak tahmin ediliyor.
Malezya: Hükümet, Malezya’yı 2020 yılında yüksek gelir grubuna sokmaya yönelik reformlarına devam edecek. 1. Malezya Planı’nın yeni aşaması 2015’te açıklanacak. 2015’te yüzde 5.4 büyümesi bekleniyor.
Pakistan: Düzenlemelerde yapılacak reformlar ve özelleştirmeler yoluyla Hükümet yabancı yatırımcıyı cezbetmeye çalışacak. Büyümenin yüzde 4.2 olması beklenen Pakistan’da enflasyon ise yüzde 8’in üzerinde olacak.
Sri Lanka: İç savaşın sona erdiği ülke yüzde 7.1 ile gelecek yıl en hızlı büyüyen ekonomilerden biri olacak.
Tayland: Tayland ekonomiyi tüketici harcamalarıyla desteklemeye çalışacak ülkelerden. Turizm gelirinin de yardımıyla ekonomik büyümenin yüzde 4.5’e ulaşacağı tahmin ediliyor.
Vietnam: Batı’ya yüzünü giderek daha fazla dönen ülkenin ekonomisinde yüzde 6.6 büyüme yaşanması bekleniyor. 91.4 milyon nüfuslu Vietnam’da enflasyon ise yüzde 6.1 civarında olacak.

KUZEY VE GÜNEY AMERIKA:
ABD: Amerika’da ekonomik canlanmanın nihayet sürdürülebilir duruma geldiği görülüyor. Son 18 ayda ekonomi yıllık yüzde 3’ün üzerinde bir hızla büyüdü. ABD’de 2014’te 2.5 milyon ile son sekiz yılın en büyük yeni istihdamı yaratıldı. 2015 için istihdam beklentileri de iyi. Konut sektörü krizin yaralarını sardı ve iyileşme sürüyor. ABD ekonomisi 2015’te yaklaşık yüzde 3 ile gelişmiş ekonomilerin başını çekecek.
İç pazar güçlenecek, canlanma istikrar kazanacak, zaten hızlanan istihdam artışı devam edecek. Maaşlar artmaya başlayacak, tüketici daha fazla harcama yapacak. Ancak denizaşırı pazarlardaki zayıflık ihracat artışını sınırlandıracak. GSYH’nin 2015’te yüzde 3.2 artacağı tahminleri yapılıyor.
Arjantin: Ülkenin uluslararası sermaye piyasalarına girme çabaları artacak. Enflasyonun yüzde 26.5 ile yüksek seviyelerde gezmesi ve ekonominin yüzde 1.9 büyüme göstermesi bekleniyor.
Brezilya: Ekim’deki seçimle yeniden iktidara gelen Dilma Rousseff, ülkeye güveni sarsılan yabancı yatırımcıyı geri kazanmaya çalışacak. 204 milyon nüfuslu ülkenin 2015’te yüzde 1.8 büyüme kaydetmesi bekleniyor.
Meksika: Enerji, eğitim, telekomda reformlar yapan Hükümet, rekabet gücü yüksek ihracat sektörünün de yardımıyla ekonomisine ivme kazandıracak. 2015’te tahminen ülke ekonomisi yüzde 4.0 büyüyecek.
Peru: Yatırımın önündeki engelleri kaldırma çalışmaları devam eden Peru’da eskisi kadar olmasa da hızlı bir büyüme bekleniyor; yüzde 4.9.
Venezuela: Şiddetli protesto gösterileri, sarsılan bir para birimi ve azalan döviz rezervleriyle zor bir dönemden geçen Venezuela’da 2015’te yüzde 0.5 daralma bekleniyor.

ORTADOGU VE AFRIKA:
Irak: 2015’te de mezhep kavgalarının ve IŞİD’in etkisini hissedecek. Ancak yüzde 6.8 ile Irak 2015’te dünyanın en iyi ekonomi performansını sergileyecek ülkelerden olacak.
İran: Nükleer görüşmelerdeki ilerlemenin yardımı ve ekonomik ablukanın hafiflemesiyle GSYH artışının yüzde 2.0 olması bekleniyor. Enflasyon ise yüzde 15.5 olarak tahmin ediliyor.
Mısır: Körfez ülkelerinden gelen yardım ve özel yatırımlardaki artış ekonomiye yeni yılda yüzde 3.3 doping yapacak.
Suriye: ABD ve İran ülkedeki IŞİD güçlerine karşı ortak mücadele edecek. İç savaşa karşın ekonominin yüzde 2.4 büyümesi bekleniyor.
Angola: Petrol üretimine paralel olarak artan gelir ekonomiyi gelecek yıl yüzde 5.5 büyütecek.
Güney Afrika: Parasal ve mali teşvikler ekonominin hızlanmasını sağlıyor. Büyüme tahmini yüzde 3.4.
Nijerya: Boko Haram gibi İslami grupların tehdidi sürecek. Afrika’nın en büyük ekonomisinde büyümeyi petrolden çok inşaat ve hizmetler sektörü sağlayacak. GSYH’nin yüzde 5.8 büyümesi bekleniyor.