Türkiye’nin Avrupa uzantısı: BULGARİSTAN

Nüfusu 7 milyon olan Bulgaristan, Türkiye’nin  Avrupa’ya açılan coğrafya kapısıdır; kültürel ve etnik tarihsel geçmiş nedeniyle en iç içe geçmiş komşusudur. İki ülke birbirinden bağımsız düşünülemez.
Avrupa Birliği üyesi olan Bulgaristan, sosyalizmi dönüştürdüğü zorlu süreçlerden sonra son yıllarda ekonomik gelişmesini hızlandırmıştır. GSMH’sı 2018 yılında IMF tahmini 65 milyar dolar gerçekleşecektir. Satın alma paritesi ile kişi başına gelir 2017’de 21.823 dolar hesaplanmıştır.
Ekonomik reel büyümesi yüzde 3.8 olan Bulgaristan’da enflasyon yüzde 2.9, işsizlik oranı yüzde 5.4 seyretmektedir.
Toplam ihracatı 33 milyar dolar olan Bulgaristan’ın ithalatı 36 milyar dolar civarında olup ülke dış borcu 23 milyar dolardır.
Türkiye Bulgaristan yatırım ilişkileri
Türk yatırımlarının Bulgaristan’daki yelpazesi geniştir. Turizm, bankacılık, tekstil ve hazır giyim, ev aletleri, oto yedek parça, ulaştırma, alüminyum, pvc, gıda, su şişeleme, odun işleme firmalarımızın yatırım yaptığı sektörlerin başta gelenleridir. Bulgaristan’da en büyük doğrudan yatırımcı Şişecam’ın Cam Ev Eşyası Fabrikası’dır; Düz Cam Fabrikası, Ayna ve Beyaz Eşya Camı Fabrikaları, Otomotiv Camı Fabrikası ile  Bulgaristan’da 1.700 istihdam sağlamaktadır. Diğer sektörlerde Bulgaristan’a yatırım yapan Türk KOBİ’leri binlercedir.
Türkiye-Bulgaristan ticareti
Bulgaristan’a ihracatımız 2017 yılında 2 milyar 803 milyon 408 bin avro olurken ithalatımız  2 milyar 773 milyon 127 bin avro gerçekleşmiştir ve ülke ile dış ticaretimiz istikrarlı biçimde gelişmektedir. Bulgaristan Türkiye sınır ticareti ise son derece canlıdır.
İhraç ürünlerimiz: Örme veya kroşe mensucat,  bakır cevherleri ve konsantreleri, elastomerik/kauçuk iplik, sentetik filament ipliklerinden dokunmuş mensucat, demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde ürünleri, sertleştirilmemiş vulkanize kauçuktan eşyalar,  izole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler, tek tek kaplanmış liflerden oluşan fibe kazaklar, süveterler, hırkalar, yelekler ve benzeri eşya (örme veya kroşe) , bakır teller, plastikten diğer eşya, demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamulleri. Sentetik devamsız liflerden diğer dokunmuş mensucat parça, şerit veya motif halinde işlemeler.
Pazar araştırması
Perakende piyasası olgunluk dönemine girmiş, iyi performans sergileyen projeler ile yeniden yapılanma ihtiyacı olan projeler arasında net bir ayrıştırma meydana gelmiştir. Yeni ticari alanların açılmaması eskilerin daha etkin kullanımına gidilmesine zemin hazırlamıştır. 7 bin metrekarelik alanıyla piyasaya çıkan tek proje San Stefano Plaza olmuştur. Kısa vadede, piyasa doyum noktasında gerileme yaşandığı için yeni alışveriş merkezlerinin açılması beklenmemektedir. Yeni alanların kullanıma açılmamasından dolayı ülke genelinde 1000 kişi başına perakende alan 100 m2 düzeyinde kalmaktadır. Plovdiv, 61 m2’yle sıralamanın sonunda, başkent Sofya ise 276 m2 ile dördüncü sırada yer almaktadır. 2016 yılının ilk çeyreğinde faal AVM toplam alanı 718 bin m2’dir.
Artan rekabet, karlılık ve pazar payı ortamında, mevcut AVM’ler kendilerini ayırt edici özelliklerini ortaya çıkarmak ve sürdürmek durumundadırlar.
Ana caddelerdeki lokasyonlara olan talep güçlüdür. Ana talep moda ve ayakkabı, eczane, organik gıda sektörlerindeki perakendecilerden gelmektedir. Kiracıların ihtiyaçlarını giderecek alanların eksikliği Vitosha bulvarında 100-150 m2’lik alan kiralarının 46 Euro/m2 düzeyinde istikrar sağlamasına neden olmaktadır. Yeni rekabetin olmaması AVM’deki üst sınıf alan kiralarının 28 Euro/m2 düzeyinde dibe vurmasına neden olmuştur. İkinci sınıf alan kiraları ise 12-16 Euro/m2 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Sektördeki ana talep yüksek ve orta sınıf markaların piyasa paylarını güçlendirme çabalarından kaynaklanmaktadır. Sport Depot, Terranova, H&M, Forever 21 yeni mağazalar açmıştır. REWE Group daha hızlı büyüyen ve Penny marketlerinin (toplam 49) nerdeyse yarısını satın alan Billa merketlerine odaklanmıştır. Schwarz Group’un parçası olan Kaufland ve Lidl marketleri de hızlı bir şekilde büyümüş, Carrefour ise piyasa pay kaybını devam ettirmiştir.
İnternet üzerinden satışlar, etkisi halen çok büyük olmasa da Bulgaristan perakende sektörü büyümesine katkı sağlamaya devam etmektedir. İnternet üzerinden yapılan satışların toplam satışlardaki payı yüzde 1 civarındadır. Ancak söz konusu satışlardaki yüzde 14’lük büyüme perakende sektörü ortalamasını oldukça aşmaktadır.
Beklentiler: Büyük projelerin rekabeti Sofya ve diğer büyük kentlerde perakende sektörünün kapsamını genişletecektir. Diğer taraftan yüksek ve orta sınıf markalar piyasaya canlılık getiren ana kaynak olmaya devam edecektir. Hızlı gelişen tüketici ürünleri sektörünün dönüşümü perakende sektörü gıda marketleri bölümüne baskısını sürdürecektir.

YARARLI ADRESLER
Sofya Ticaret Müşavirliği:
Adres: Bulgaria Bulvarı No: 98, Giriş D, Kat 7, Ofis 13-14 Sofya 1680
Tel: (+359-2) 958 12 02, 854 87 25
E-mail: sofya@ekonomi.gov.tr