Türev Almayı Biliyor Musunuz?

Matematik ve onun uygulamalı bir kolu olan istatistik hayatın tam kendisidir. Sosyal bilimler dahil, hangi alandan mezun olursa olsun bu konuların gerçek hayatta ne anlama geldiğini bilmeden veya gerçek hayatta karşılaştığı bir problemi bu konuları kullanarak çözmeden mezun olan bir üniversite öğrencisi mezuniyetini bir kere daha sorgulamalıdır diye düşünüyorum. Kaç yaşında olursa olsun…
Ülkemizin büyük ve kurumsal bir şirketinin yöneticilerine uzun süre veri analizi eğitimi verdim. Kendilerine Excel altındaki istatistik fonksiyonlarını ve ‘Data Analysis’ modülündeki veri analizi araçlarını kullanmayı öğretmem hiç de zor olmuyordu. Kendileri zaten Excel’i kullanma konusunda çok deneyimli olduklarından, iyi tanımlanmış bir veri analizi problemini çözmeleri sadece birkaç dakikalarını alıyordu. Daha sonra kendilerine; ‘yarın sabah bana çevrenizde binom dağılımı veya normal dağılım ile çözülmesi gereken gerçek bir problem getirin’ dediğimde ise hiçbir örnek getiremiyorlardı. Tıpkı kendisine verilen bütün fonksiyonların türev ve integralini ezbere alabildiği için başarı ile üniversiteden mezun olmuş bir öğrencinin bu yaptığının gerçek hayatta ne işe yarayacağını bilemediği gibi.
İstatistikin iskeleti olan binom ve normal dağılım ile matematiğin temelini oluşturan türev ve integral, üniversiteden mezun olmamızı zorlaştırmak için bulunmuş konular değil, hayatın tam kendisidir. Çevremizdeki bütün olaylar istatistiki dağılımlar, türev veya integralden birisi ile açıklanabilir. Sosyal olaylar bile…
Bu kavramların ne anlama geldiğini bilmeden veya gerçek hayattaki karşılıkları ile uygulamalarını gözlemleyemeden ‘atılan 5 zardan ikisinin tura gelme olasılığını!’ hesaplayabilmek veya türev ve integralin nasıl alındığını ezberlemek ciddi bir kaynak ve zihin gücü israfıdır.
Örneğin; sabah işe giderken durakta beklediğiniz otobüsün birkaç dakika içinde gelmesinden, işe gidişteki seyahat süresine, sahip olduğunuz zeka seviyesinin toplumda ilk yüzde kaça girdiğinden, çalıştığınız fabrikada üretilen ürünlerin arızalı çıkmasına, ihracatımızın 2023 yılında belli bir değerin üzerine çıkmasından, küresel krizlerin ortaya çıkma sıklığına kadar her şey istatistik olarak açıklanabilir ve sorularınıza sayısal yanıtlar alınabilir.
Gerçek hayatta çok sık karşılaşma durumumuz türev ve integral için de mevcuttur. Türev, bir değişkenin, başka bir değişkene göre değişim hızını açıklarken, integral belli bir aralıktaki toplam değişimi ya da biriken değişim miktarını ifade etmek için kullanılır. Örneğin; ortalama hızını veya hız fonksiyonunu bildiğimiz bir otomobil ile ilerlerken, belli bir andaki hızımızı bilmek istediğimizde farkında olmadan türev, belli bir zaman aralığında ne kadar yol alacağımızı bilmek istediğimizde integral kullanıyoruz.
Belli bir fonksiyonun türev veya integralinin nasıl alındığını bilmiyorsanız, ihtiyacınız olduğunda bunu bulabilmeniz sadece birkaç dakikanızı alır ama bütün türev veya integral hesaplarını ezbere biliyorsanız bile bunların ne işe yaradığını bilmiyorsanız, inanılmaz bir zihinsel yükü boşuna taşıyorsunuz demektir.
Kısaca; matematik ve onun uygulamalı bir kolu olan istatistik hayatın tam kendisidir. Sosyal bilimler dahil, hangi alandan mezun olursa olsun bu konuların gerçek hayatta ne anlama geldiğini bilmeden veya gerçek hayatta karşılaştığı bir problemi bu konuları kullanarak çözmeden mezun olan bir üniversite öğrencisi mezuniyetini bir kere daha sorgulamalıdır diye düşünüyorum. Kaç yaşında olursa olsun…