Türkiye’nin ekonomik büyüme vizyonunda en gerçekçi hedef; Avrasya pazarları

Türkiye küresel krizden sonra şu vizyona kilitlendi: “Orta yüksek ve ileri teknoloji ile üreteceğim; Avrasya pazarlarına satacağım…” Peki biz Türkiyeli  üretici KOBİ’ler ve girişimciler olarak bu vizyonu yeterince analiz ettik mi? Nedir bu Avrasya pazarları?
Avrasya pazarları denilince  alan şudur:  Orta Avrupa ülkeleri dahil, Doğu ve Güneydoğu Avrupa ülkeleri. Buna  Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), Orta Asya ve Kafkasya ülkelerini ekleyin, Avrasya pazarları çıkar ortaya. Avrasya pazarlarıyla bütünleşme eğilimi içine giren Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) üyelerini de katarsak Türkiye’nin önümüzdeki on yıllarda büyüteceği dış pazarların envanterini elde ederiz.
Avrasya ve Asya olarak birlikte baktığımızda gördüğümüz şudur:  Çin, Hindistan, Rusya gibi üç en büyük; Pakistan, Kazakistan, İran gibi orta büyük ekonomilerin sürüklediği ŞİÖ ülkelerinde üye-gözlemci yılda yaklaşık toplam 15  trilyon dolarlık  milli hasıla üretiliyor. BDT ülkelerini buna ilave ettiğimizde yıllık 28 trilyon dolar civarında bir milli hasıla büyüklüğüne ulaşılmaktadır. Doğu ve Güneydoğu Avrupa ülkeleriyle birlikte ise toplam Avrasya-Asya ekonomik büyüklüğü dünya yıllık gelirinin yarısını geçiyor.
2015 yılında Türk ihraç ürünleri ŞİÖ pazarlarına genişçe girmiştir. Avrasya ve ŞİÖ ülkeleriyle dış tıcaretimizin hacmi 2014 yılında 166 milyar, 911 milyon dolar seviyesine gelmişti. Bu ülke pazarlarına ihracatımız 2014 yılı sonu itibarıyla 55 milyar 535 milyon 465 bin dolardı. ŞİÖ ülkelerinden ithalatımız ise aynı yılda 111 milyar 375 milyon 603 bin dolara yükselmişti.
Bu demektir ki Türkiye, ihracatının ve ithalatının yaklaşık üçte birini Avrasya ve Asya ülkeleriyle yapmaktadır. Avrasya-Asya ile dış ticaretimiz aleyhimize 56 milyar dolardır. Bu açığın tamamına yakınını petrol ve doğal gaz gibi enerji sektörü mallarından kaynaklanmaktadır. Bu da ihraç ürünlerimizin bu ülke pazarlarına yerleştiği anlamına gelir.
Türkiye-Doğu Avrupa ticareti
Avrasya’nın bir parçası olan Doğu ve Güneydoğu Avrupa ile Türkiye ticareti şöyledir: 2014 yılında ihracatımız, 14.5 milyar dolar, ithalatımız ise 19.6 milyar dolar dolar olmuştur.  Toplam ticaret hacmimiz  ise 34 milyar doları geçmiştir. Toplam ticaretimiz, Avrasya’nın bu diliminin güçlü ekonomileri olan  Polonya ile 5.5, Romanya ile 6.4, Yunanistan ile 5.6, Bulgaristen ile 4.9, Çek Cumhuriyeti ile 3.3 ve Macaristan ile 1.9 milyar dolardır.
Türkiye ile Bağımsız Devletler Topluluğu ticareti
BDT ülkeleri ile Türkiye’nin ticareti  son 20 yılda hızlanmış ve 2014 yılı sonu itibarıyla toplamda 39.4 milyar dolara ulaşmıştır. Bunun 8.2 milyar doları ihracatımız, 31.2 milyar doları ise ithalatımızdır. BDT ülkelerinden Rusya ile 31.3, Ukrayna ile 6.0, Kazakistan ile 2.2 milyar dolar ticaretimiz olmuştur. BDT ülkeleri ile ticarette Türkiye’nin dış açığı 23 milyar dolardır ve bu da ağırlıklı olarak enerji ithalatından kaynaklanmaktadır.  Ancak örneğin; araya siyasi pürüzler girmemiş olsa BDT ülkeleriyle ticaretimizin 5 yılda 4 katına çıkarak 160 milyar doları aşabileceği hesaplanmıştır.
Türkiye ile BDT ülkelerinin ticaretinin yapısı da Türkiye lehine tamamlayıcı özelliktedir. Ekonomi Bakanlığı’nın yaptırdığı bir çalışmaya göre  BDT ekonomilerini tamamlayıcı illerimiz ve sektörleri şöyledir:
- Samsun, Ordu,  Giresun ve Trabzon: Kara ulaşım araçları, makine ve cihazları, sebze meyve.
- Antalya, Mersin, Hatay ve Adana: Sebze-meyve, tekstil elyafı ve demir çelik, turizm.
- Niğde ve Aksaray: Kara ulaşım araçları, mineral maddeler ve gübre hammaddeler.
- İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Bursa, Yalova: Giyim eşyası elektrikli makine, kara ulaşım araçları ve tekstil ürünleri.
(Kaynak: il il ihracata dönük üretim stratejisi: www.tepav.org.tr)
Türkiye’nin Orta Asya ülkeleri ile ticareti
Avrasya’nın merkezini oluşturan Orta Asya ülkeleri ile toplam ticaretimiz 2014 yılında, 10.6 milyar  dolar düzeyinde gerçekleşmiş ve 573 milyon dolar civarında fazla elde etmemizle sonuçlanmıştır.
Orta Asya ile ülke bazında toplam dış ticaret hacmimiz  ise Gürcistan  ile 1.7, Azerbaycan ile 3.2, Türkmenistan ile 2.9, Özbekistan ile 1.4, Tacikistan ile 0.5, Kırgızistan 0.5, Moğolistan 0.4 milyar dolar düzeyindedir.
Değerlendirme: Avrasya ülkeleri istisnasız  “üretim ekonomisini” geliştirmektedirler.  Türkiye ekonomisi de vizyon olarak üretimin ağırlığını benimsemiş ve endüstriyel gelişme stratejisinin hedefini de Avrasya ülkelerinin üretim üssü olmak şeklinde isimlendirmiştir. Bu da bize Avrasya pazarlarının Türk KOBİ’lerine ve girişimcilerine büyük fırsatlar sunduğunu göstermektedir.
Bilgi için adresler: Dış Ticaret Müsteşarlığı, Ekonomi Bakanlığı, ülkelerin Türkiye’deki büyükelçilikleri, konsoloslukları ve ticaret müsteşarlıkları.