Türkiye’de sanayileşmenin ana modeli; ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ

Türtiye’nin 55 yıllık sanayileşmesinin vitrini Organize Sanayi Bölgeleri’dir (OSB’ler). Son 15 yılda kendine özel yasası ile OSB’ler, üretimden teknoloji geliştirmeye, sosyal yaşamdan ticarete, bilimden, sağlıktan eğitime kadar tüm ihtiyaçlara organize yanıtlar veren, modern donanımlı “Bağımsız Sanayi Şehirleri”ne dönüşmüşlerdir.
Türkiye’de halen 289 OSB bulunmaktadır. Bu OSB’lerin kuruluş sürecinde geldikleri aşama yönünden dağılımı şu şekildedir:
Yer seçimi aşamasında 5 adet, kamulaştırma aşamasında 26 adet, planlama aşamasında 14 adet, altyapı inşa aşamasında 32 adet, işletme aşamasında 212 adet.
Organize Sanayi Bölgeleri sektörel yapılarıyla aşağıdaki gruplara ayrılmaktadır:

- Farklı sektörlerde faaliyet gösteren tesislerin yeraldığı KARMA OSB
- Aynı sektör grubunda ve bu sektör grubuna dahil alt sektörlerde faaliyet gösteren tesislerin yeraldığı İHTİSAS OSB
- Gerçek kişiler veya Tüzel kişilerce kendi mülkleri üzerine kuracakları ÖZEL OSB
- Tarım sektöründe faaliyet göstermek amacı ile kurulan ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet gösteren TARIMA DAYALI İHTİSAS OSB (TDİ)
- Uzun yıllar önce çeşitli sebeplerle birarada oluşarak faaliyet gösteren sanayi tesislerinin bulunduğu alanın OSB’ye dönüştürülmesi amacıyla kurulan ISLAH OSB.
Türkiye' de OSB’ler; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın yönlendirme ve onayı çerçevesinde, "KENDİN YAP, KENDİN  İŞLET" prensibiyle kurulmakta ve yönetilmektedir.

OSB’lerde yatırım avantajları
Türkiye'de OSB'lerde yatırım yapmak, yatırımcıya büyük mali destekler ve avantajlar sağlamaktadır. Bu avantajlar:
(OSB’lerdeki yatırım avantajlarını  tablolarda  inceleyebilirsiniz.)

a) OSB’lerde Yatırım Teşvik Belgesi ile sağlanan yatırım avantajları (Tablo:1).

b) OSB’lere verilen  bazı muhtelif muafiyetler ve indirimler  (Tablo:2).

c) OSB’lerde yatırım yapanlara  teşvik kapsamında verilen bedelsiz arsa veya indirimli yer tahsisi.;

d) OSB’lerin tüzel kişiliğine tanınan haklar, yetkiler ve muafiyetler çerçevesinde sağlanan yönetimlerce yatırımcılara yansıtılan avantajlar.

1 No’lu tabloda OSB’lerde yatırım yapanlara Teşvik kapsamında sağlanan destekler, bölgeler itibarıyla “var” ya da “yok” işaretlemesiyle görülüyor. Ama ayrıca teşvik destekleri yatırımın yapıldığı “Bölge”ye göre artmaktadır. Yatırım eğer OSB’ye yapılırsa  yatırımcıya sağlanan teşvik ve destek otomatik olarak bir üst Bölge’nin avantajlarına yükseltilmektedir.
OSB tüzel kişiliklerine sağlanan ‘Bina İnşaat Harcı, Yapı Kullanma İzni Harcı’ gibi yetkiler, yatırımcının belediyeler nezdinde yapacağı giderleri minimuma indirmektedir.
Ayrıca OSB’ler enerji üretim lisansına sahip oldukları için yatırımcıya, olabilecek en ucuz enerjiyi üretip sağlayabilmektedirler.
OSB’lerde sağlanan ortak altyapı hizmetleri ve ortak kullanım alanları OSB’deki yatırımcıya, münferit yatırımcının asla ulaşamayacağı maliyet avantajları kazandırdığı gibi kurdukları ve kuracakları teknokentler, teknik liseler ve üniversiteler, spesifik araştırma merkezleri, kümelenme yapıları ile yatırımcının büyüme, gelişme ve yükselmesi sürecinin yaşamsal bütün girdilerini en düşük maliyet ve en yüksek kapasite ile sunmaktadırlar.
Türkiye’nin bundan sonraki sanayileşme süreçlerine damgasını vuracak olan en güçlü kurumsal organizasyon OSB’ler olacaktır.

Uşak Deri OSB: Dericilerin “Rusya sıkıntısı"
Uşak Deri Karma Organize Sanayi Bölgesi (UKOSB) Başkanı Akif Küplemez, Rusya’nın yaşadığı ekonomik daralmanın Türk deri sektörüne yansıdığını duyurdu. Küplemez; sektör olarak yeni pazar arayışı içine girdiklerini de söyledi. Küplemez’e göre Türk deri sektörü için bu yeni durum 2015 yılı boyunca sürecek.
Rus pazarının Türk deri sektörü açısından  lokomotif bir rol oynadığına işaret eden Akif Küplemez şu değerlendirmeyi yaptı: "Giysilik derimizin yüzde 70'ini Rusya'ya ihraç ediyoruz. Şimdiden iptal edilen siparişler, ödenmeyen paralar var. Ciddi bir talep azalması bekliyoruz. Bu nedenle alternatif pazarlar bulmak zorundayız. Uzakdoğu, Avrupa, Kuzey Amerika ülkelerine ihracat yapmaktan başka çaremiz yok.”

Menemen Plastik İhtisas OSB: Tesis inşaatları başladı
Menemen Plastik İhtisas OSB Yönetim Kurulu Başkanı Salih Esen, 2015 yılına iyi başladıklarını, ilk ruhsatı Ocak ayında bölgenin önemli yatırımcılarından Medusa Plastik’e verdiklerini, bu yıl içinde 10’a yakın firmanın daha birbiri ardına inşaatına başlayacaklarını söyledi.
Bölgenin tamamen plastik sektörüne dahil yatırımlara açık olduğunu, OSB’den ülke ekonomisine yüksek katmadeğer sağlanacağını dile getiren Esen, “Bölgede katılımcılara arsa satışlarında yüzde 90’a ulaşıldı. Kalan az sayıda parselin satışları da sürüyor. Bölgenin çevreye duyarlı ve doğal olarak çevre problemi olmayan bir sanayi bölgesi olması için enerji ve diğer altyapı sistemlerinde en yeni teknikleri uyguluyoruz”  dedi.

Mermer OSB: Yeniden canlandırılacak
Mustafakemalpaşa Belediye Başkanı Sadi Kurtulan, Mermer OSB'nin canlandırılmasının Mustafakemalpaşa için büyük bir kazanım olacağını açıkladı.
Kurtulan, Mustafakemalpaşa'nın çok değerli mermer yataklarına sahip olduğuna dikkat çekerek; “Mermerde blok satış yerine rotayı işlenmiş ürün satışına  çevireceğiz” dedi.
Bölgede halen, 220 kişinin çalıştığı 7 fabrikanın faaliyet gösterdiğini belirten Sadi Kurtulan, bölgeden çıkarılan Mustafakemalpaşa beyazı ve bej mermeri miktarının 75 milyon metreküp olduğunu tahmin ettiklerini, Çin'e kadar uzanan bir ihracat alanına sahip olduklarını, OSB’nin ayrıca 50 dönümlük bir genişleme alanı bulunduğunu sözlerine ekledi.

Mimarsinan OSB: Alternatif
Kayseri Sanayi Odası iştiraki olan Mimarsinan Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Büyüksimitci, Mimarsinan OSB'yi kısa süre içerisinde alternatif bir OSB haline getirdiklerini söyledi. Mimarsinan OSB hakkında bilgi veren Büyüksimitci, "Şu an bölgemizde toplam 135 adet işletmemiz faaliyet göstermektedir. 114 firmamızın inşaatı sürerken, 65 firma ise hafriyat aşamasındadır. Bölge genelinde yaklaşık 2 bin 800 kişi istihdam edilmektedir. İstihdam sayısının önümüzdeki 5 yıl içerisinde 10 bin kişiye ulaşmasını öngörmekteyiz" dedi.
Altyapı çalışmalarını büyük oranda tamamladıklarının altını çizen Büyüksimitci, günlük 6 bin metreküplük nihai kapasiteli arıtma tesisinin ilk etabı olan 2 bin metreküplük kısmının inşaatının devam ettiğini, bugüne kadar bölgeye 86 bin adet ağaç diktiklerini ve cami inşaatının 2015 yılı içerisinde tamamlanarak ibadete açılacağını sözlerine ekledi.

Ankara Silikon Vadisi
Türkiye Genç İşadamları Derneği (TÜGİAD) Ankara Şube Başkanı Türker Naslı, Ankara'nın kendi "Silikon Vadisi"ni kurabilecek altyapıya sahip olduğunu, yasal zeminin hazırlanmasını istedi.
Türkiye'nin gelişmiş 10 ülke arasında yeralma hedefini, inovasyon odaklı sanayi üretimine geçmeden gerçekleştiremeyeceğini belirten Naslı, şunları söyledi: "Silikon Vadisi gibi dev projeler birçok ülkenin rüyalarını süslüyor. Bu alanda Hükümet’in Gebze'de attığı adımları takdirle karşılıyoruz.
Kaliforniya'dakine benzer bir Silikon Vadisi'ni bugünden yarına oluşturalım gibi bir hayalin içinde değiliz. Ancak, ileri teknoloji ürünlerin ithaline milyarlarca dolar harcayıp, cari açık sorunu yaşayan bir ülke olarak da kalamayız. Cesur adımlar atmazsak, yarın çok geç kalmış oluruz. O nedenle Ankara'nın potansiyelinin yabana atılmayıp Silikon Vadisi için tercih edilmesi gerektiğini düşünüyoruz.
Ankara'da, 17 Ar-Ge merkezi, 6 teknoloji geliştirme bölgesi, ayrıca 11 OSB bulunuyor. Türkiye'deki Ar-Ge merkezlerinin yüzde 12'lik bölümü başkentte yeralıyor. Teknoloji Geliştirme Bölgesi ve OSB sayısı açısından da Ankara İstanbul'un önünde gidiyor. Ankara'daki Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nde 789 firma faaliyet gösteriyor ve 10 bine yakın kişi istihdam ediliyor. Buralardan yapılan ihracat 500 milyon dolara yaklaştı.
Ankara'daki teknoparklarda yüzde 58'lik oranla ana faaliyet alanı olarak yazılım ve bilişim sektörü öne çıktı. Yüzde 13 pay ile savunma, yüzde 11 pay ile de elektronik sektörü sıralanıyor. OSB'lerde ise işyeri sayısı 12 bini aştı, 187 bin istihdama erişildi. Bu proje bir an önce hayata geçirilmeli.”
“OSTİM Teknik Üniversitesi'nin kurulacak olması da Silikon Vadisi'nin alt yapısını güçlendirecektir.”

Tekstil İhtisas OSB: Kümelenmeye doğru...
Diyarbakır'a 27.6 milyon lira yatırımla Tekstil İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kurulacak. Kurulacak OSB bünyesinde 68 iplik, dokuma, hazır giyim ve konfeksiyon tesisi faaliyet gösterecek. Proje ile birlikte kentteki aktif sigortalı sayısını yüzde 3.7 artırması planlanıyor.
Bilindiği gibi; Diyarbakır'da üretilen "golda" türü pamuk Türkiye'nin en kaliteli pamuğu olarak öne çıkıyor ve OSB projesi bu yerel kaynak zenginliğine yaslanıyor.
Diyarbakır Tekstil İhtisas Organize Sanayi Bölgesi, Diyarbakır'ın Yenişehir ilçesi Dökmetaş Mahallesi'nde kuruluyor. Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) çalışmasına başlandı. OSB projesi, kentte sektörün sanayi altyapısını oluşturmaya odaklanacak. OSB’de 7 bin 500 kişiye istihdam sağlanacak.