Türk Sanayisinin Enerji Maliyetleri Düşürülmeli
Türkiye enerjide dışa bağımlılığını azaltmak için 10 Mayıs 2005 tarihinde 5346 Sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunu çıkardı. Verilere göre bu kanun kapsamında biyokütle, güneş, rüzgar, jeotermal ve hidroelektrik yatırımlarına fiyat alım garantisi içeren Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (YEKDEM) etkisiyle Türkiye’nin kurulu gücü özel sektör yatırımları sayesinde hızla artarak yaklaşık bugün 94 bin MW’ye ulaştı. Bunun 27 bin MW’sini YEKDEM kapsamındaki tesisler oluşturuyor.
Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) verilerine göre; Türkiye’de net elektrik tüketiminin yüzde 47’si sanayi sektörüne ait. 80 şehrimizdeki faaliyetlerini sürdüren 241 Organize Sanayi Bölgesi’nde (OSB) 50 bine yakın fabrikada, 2 milyon çalışan yurttaşımız istihdam ediliyor. Organize Sanayi Bölgeleri’nin Türk sanayisinin tükettiği elektriğin yüzde 30’unu, doğalgazın yüzde 43’ünü kullandığı, bunun için enerji konusunun OSB’ler açısından kritik önemde olduğu belirtilmekte.
OSBÜK Başkanı Memiş Kütükçü, ‘Yeni Normal’le birlikte sanayicilerin işlerinde de bir toparlanma sürecinin başladığını, ancak bu sürecin zaman alacağını ifade ederek, “Sanayi üretiminin üçte birini gerçekleştiren OSB'lerimizde YEKDEM ve TEİAŞ İletim Bedeli kaynaklı fiyat artışları yaşanıyor” diyor.
Yoğun enerji kullanan OSB’lerimizin başkanları ile sektörel derneklerin başkanları; sanayide kullanılan elektrik ve doğalgazdaki fiyat artışlarının üretim maliyetlerini olumsuz etkileyerek, ülkemizde üretilen sanayi ürünlerinin uluslararası pazarlarda rekabet gücümüzün yitiribilineceği yönünde endişelerini dile getirerek, YEKDEM endeksli enerji tüketim bedellerinin yeniden belirlenmesi konusunda acilen çözüm beklediklerini kamuoyuna açıklıyorlar.
OSB’lerde Son Kaynak Tarifesine göre elektrik fiyatı hesaplanırken YEKDEM de önemli bir bileşen. YEKDEM endeksli elektrik tüketim bedeli hesaplaması nasıl yapılıyor sorusunun cevabı ise özetle şöyle: EPDK tarafından 1 Nisan 2018’de çıkarılan Son Kaynak Tedarik Tarifesi’ne OSB’ler de dahil edildi. İkili anlaşmalar ya da sözleşmeli tedarik şirketinden temin edilen elektrik enerjisi bedeli Son Kaynak Tedarik Tarifesi’nde belirtilen formül ile hesaplanıyor. Formül esasında, PTF ve YEKDEM olarak belirtilen iki ana değişken unsura bağlı…
PTF, enerji ihtiyacının saatlik durumuna göre EPİAŞ tarafından takip edilerek oluşturulan Piyasa Takas Fiyatı. YEKDEM de Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması. OSB’lerin tükettiği elektrik tutarının içinde her ay bir iletim bedeli kalemi de yer alıyor. Bu iletim bedeli bazı değerlerin belli katsayılarla çarpılmasından elde ediliyor. Her OSB, kendi tüketimine göre bir üst güç değerini TEİAŞ’a bildiriyor. Örneğin; 180 megavat üst sınırla tüketim yapacağını bildiren bir OSB, yaşanan küresel salgın Pandemi nedeniyle üretime ara vermiş, tüketimi azalmış ve üst limitin altında kalmış olsa da iletim bedelini daha önce bildirdiği üst limitten ödeyecek.
YEKDEM’de verilen alım garantileri genellikle USD üzerinden verilmiştir. Toplam çıkan YEKDEM rakamı toplam enerji tüketimine bölünerek birim enerji için YEKDEM bedeli ortaya çıkıyor. Doların artması ile toplam YEKDEM maliyeti artar, tüketimin düşmesi ile birlikte birim başına düşen maliyet de arttığından YEKDEM’de artış gerçekleşmiştir.
AB İstatistik Kurumu Eurostat verilerine göre Avrupa ülkeleri içinde en pahalı elektriği Türkiye kullanıyor. Enerji maliyetlerinin belirsizliği ve fiyatlardaki değişkenlik, Türkiye sanayisinin rekabet gücünü olumsuz etkiliyor. Bunu düzeltmek için değişken enerji maliyetinin önemli bileşeni YEKDEM yükünün sanayiciye yansıtılmaması önemli.
Türk sanayisi öngörülebilir ve rekabetçi bir fiyat talep ediyor. Sanayicilerimiz, en azından tükettiği ay başlamadan elektrik fiyatını öngörebileceği bir mekanizmanın kurulmasını bekliyor. OSB sanayicilerimizin enerji maliyetlerini aşağıya çekecek yeni düzenlemeler yapılması, YEKDEM ve PTF kaynaklı dalgalanmaların önüne geçilmesi camiamızın talepleri arasında. Ülkemizde salgının ivme kaybetmeye başladığı ve hızla normalleşme adımlarının atıldığı şu günlerden ekonomik göstergelerinin de normalleşeceği dönemde, sanayicilerimizin enerji maliyetlerinin aşağıya çekileceği talep ve beklentilerinin karşılanmasıyla sanayicimizin tekrar rekabet gücüne sahip olacağı inancındayım.
