Şeker Hastalığında Doğru Beslenme Hayat Kurtarıyor
MedAmerikan Tıp Merkezi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Diyetisyen Aslı İçingür Güler ile diyabet/şeker hastalığı üzerine konuştuk.
Diyabet/şeker hastalığı nedir?
Vücudumuzda pankreas adlı salgı bezinin yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi ya da ürettiği insülin hormonunun etkili bir şekilde hücrelere glukozu taşıyamamasından kaynaklanan ve ömür boyu süren bir hastalıktır. Dünyadaki sıklığı ve yayılma hızı en yüksek olan hastalıklardan biridir. 2015 yılı verilerine göre, dünyada 415 milyon diyabet tanısı almış insan vardır. Bu sayının 2040 yılında 642 milyon olması beklenmektedir. Toplum sağlığını ve kişinin yaşam kalitesini bu kadar etkileyen bir hastalığın tedavisinde, beslenme düzeninin planlanması en kritik yaklaşımdır. Şeker hastalığının iki tipi bulunmaktadır. Tip 2 diyabet, toplumda en yaygın görülen şeker hastalığıdır ve şeker hastalarının %80-85’lik kısmını oluşturur.
Tip 2 diyabetin nedenleri nelerdir?
Tip 2 diyabet aileden genetik geçişli olabilmektedir. Ancak en büyük nedenlerinden biri de yaşam tarzı ve beslenmedeki hatalı davranış alışkanlıklarıdır. Buna ek olarak, obezite de şeker hastalığının nedenleri arasındadır. Özellikle bel, göbek bölgesindeki yağlanma şeker hastalığına yakalanma riskini artırmaktadır.
Şeker hastalığı görülme riski fazla olan kişiler:
• Ailede şeker hastalığı geçmişi olanlar,
• Ölçülen Vücut Kitle İndeksi (VKİ) 30 ve üzerinde olanlar,
• Göbek bölgesinde aşırı yağlanması olanlar,
• Kandaki yağ miktarı fazla olanlar ve
• Hareketsiz bir yaşam tarzını benimseyenler.
Normal kan şekeri değerleri ne olmalıdır?
Bir kişide şeker hastalığının saptanmasında kandaki glukoz miktarına bakılmaktadır. Açlık kan şekeri sağlıklı bireylerde 70-100 mg/dl arasındadır. Açlık kan şekerini sabah aç karnına, 6-8 saat açlık süresinden sonra ölçmek en doğrusudur. Tokluk kan şekeri yemekten 2 saat sonra bakılan kan şekeridir. Yemeği yemeye başlamamızdan itibaren 2 saat geçmesi gerekir. Tokluk kan şekeri 100-140 mg/dl arasında olmalıdır. Bu değerlerinizde bir farklılık varsa mutlaka endokrinoloji ya da dahiliye doktorunun kan tetkiklerini değerlendirmesi gerekmektedir.
Şeker hastaları nasıl beslenmeli?
Şeker hastalığının tedavisinde amaç, kan şekerinin istenilen değerler arasında tutulması ve kişinin yaşam kalitesinin artırılmasıdır. Doğru bir beslenme stratejisi uygulanmadığında ya kan şekeri aşırı düşer ya da çok yükselir ve her iki durumda da kişide istenmeyen rahatsızlıklar oluşur. Peki, bunların olmaması için nasıl beslenmek gerekir?
• Beslenme programınızda protein, karbonhidrat ve yağ dengesinin düzenlenmesi oldukça önemlidir. Beslenme uzmanıyla beraber size uygun bir liste hazırlanmalıdır.
• Mutlaka beslenme programında ara öğüne yer verilmelidir. Bu öğünün protein-karbonhidrat dengeli olmasına özen gösterilmelidir (örneğin 1 küçük boy yeşil elma yanında 100 gr yoğurt veya 10 adet badem ve 15 adet kiraz gibi).
• Ana öğünlerde karbonhidratın yanında mutlaka bir protein kaynağı olmalıdır. Yemeklerde aşırı yağ tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Ekmek seçimi bu hastalarda çok kritik; siyez, tam buğday, çavdar ya da çok tahıllı ekmek tüketilmeli, beyaz ekmekten uzak durulmalıdır.
• Kaliteli tahıl tüketimi oldukça önemlidir. Karabuğday, siyez bulguru, bulgur ve kepekli makarna tercih edilebilir.
• Şekerli meyvelerden uzak durmak gerekir. Kavun, karpuz, kayısı ve üzüm, en şekerli yaz meyvelerindendir. Bunun yerine kiraz, yeşil erik, yeşil elma, yenidünya, malta eriği ve orman meyveleri tercih edilmelidir.
• Basit şeker içeren paketli gıdalardan ya da ev yapımı hamur işlerinden kesinlikle uzak durulmalıdır.
• Zerdeçal tüketimi şeker hastaları için oldukça faydalıdır. Yoğurda ya da yemeklerin içerisine zerdeçal eklenebilir.
• Tarçın içeren çaylar ve soğuk şekersiz içecekler tüketilmesi şekerin dengelenmesine yardımcı olacaktır.
• Düzenli egzersizin de vücut yağlarının azalmasına ve şekerin dengelenmesine etkisi olacaktır.
