Tüpraş yine lider

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, orta-yüksek ve yüksek teknolojinin katmadeğerdeki payının ilk kez yüzde 30.4’e çıktığını ancak araştırmanın sanayicinin borçla yaşamak zorunda olduğunu gösterdiğini söyledi ve “Yüksek faizle mücadeleyi hafife almamalıyız” dedi.
İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) 1968’den bu yana aralıksız gerçekleştirdiği ve sektör için en değerli verileri oluşturan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasının 2019 yılı sonuçları, Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonu’nda düzenlenen basın toplantısında açıklandı. İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklanan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasına göre, 2019’da sanayinin zirvesinde 87 milyar 949 milyon lira üretimden satışları ile yine TÜPRAŞ yer aldı. Listede Ford Otomotiv 37 milyar 71 milyon lira üretimden satışlarıyla ikinciliğini, Toyota Otomotiv 25 milyar 851 milyon lira üretimden satışlarıyla üçüncülüğünü, Oyak Renault da 24 milyar 635 milyon lira üretimden satışlarıyla dördüncülüğünü korudu. Böylece ilk dört şirket, 2019’da bir önceki senenin sıralamasına göre değişmedi. İSO 500 araştırmasına bu yıl ilk kez katılan Star Rafineri de 20 milyar 831 milyon liralık üretimden satışları ile listeye beşinci sıradan girdi.
2018’de de altıncı sırada yer alan “Arçelik” 18 milyar 618 milyon lira ile yine altıncı, “Tofaş”, 17 milyar 214 milyon lira ile yedinci, İskenderun Demir Çelik 16 milyar 392 milyon lira ile sekizinci olurken; isminin açıklanmasını istemeyen bir şirket dokuzuncu sırada yer aldı. Onuncu ise 14 milyar 146 milyon liralık üretimden satışları ile “Ereğli Demir ve Çelik” oldu. 1970 yılına ait Türkiye’nin en büyük şirketleri araştırmasında da bugün de Arçelik ve Ereğli Demir Çelik, Türkiye’nin en büyük 10 şirket arasında.
Büyüme performansı yavaşladı: Sanayinin check-up’ı olarak nitelenen, sanayi sektörü başta olmak üzere Türkiye ekonomisinin büyümesinden ihracatına, finansmandan yatırım iklimine kadar birçok alanda detaylı bilgiler içeren araştırmaya göre, Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 yılında 878 milyar lira olan üretimden satışlarını 2019 yılında yüzde 16.4 oranında artırarak 1 trilyon liranın üzerine çıkardı. 2019 yılındaki artış, 2017’deki yüzde 33.2 ve 2018’deki yüzde 34.5’lik oranlar ile kıyaslandığında, son üç yılın en düşük artışı olarak dikkat çekti, büyüme performansı yavaşladı. Yüzde 16.4, son 3 yılın en düşük artışı olarak dikkat çekti. Üretimden satışların performansına bakıldığında 2019’da da reel büyüme eğiliminin sürdüğü ancak yavaşladığı görülüyor.
Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun finansman yükü hafiflese de kaynak yapısındaki bozulma sürüyor. Veriler, sanayinin devlerinin artan finansal borçlarını kapatmakta zorlandıklarını gösteriyor.
Katmadeğerdeki yüksek teknoloji payı, istihdam ve Ar-Ge harcamalarıyla birlikte kaynak yapısındaki bozulma ve borçlar da arttı: İSO 500’deki kuruluşların ihracatı 73.5 milyar dolara ulaşarak yüzde 2.4 artarken; katmadeğerdeki yüksek teknoloji yoğunluklu payı yüzde 6.9’a yükseldi. Listede 30 yıl önce ihracat yapan firma sayısı 409 iken son yıllarda bu rakam 450’ler bandını aştı ve 2019 yılında 463’e çıktı. İSO 500’ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payı yüzde 42 oldu. İstihdam yüzde 1, Ar-Ge harcamaları da 9.7 milyar TL gerçekleşerek, yüzde 150’nin üzerinde arttı. Ar-Ge harcamalarının üretimden satışlara oranı yaklaşık binde 5’ten yüzde 1’e yükseldi. Ancak finansman giderleri karlılıkta belirleyici olmayı sürdürürken kaynak yapısındaki bozulma da devam etti ve toplam borçların payı 1.4 puan yükseldi.

Orta ve yüksek teknoloji yoğunluğu yüzde 30’u aştı
“Umut veren iki olumlu gelişme”: Araştırma sonuçlarını açıklayan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, 500 Büyük sanayi kuruluşunun 2019 yılında önceki dönemlerden devrolan finansal kırılganlıkların yarattığı zorluklara karşı verdiği çetin mücadele ile büyüme patikasına geri dönüş çabasının sancılarını bir arada yaşadığını söyledi. İSO 500’ün büyüme performansındaki yavaşlamasında; dengeleme politikaları sonucu iç talep ve satışların yavaşlaması, enflasyondaki gerileme, dünya ticaretindeki daralma, emtia fiyatlarındaki düşüş eğilimi gibi faktörleri sıralayan Bahçıvan, diğer yandan gelecek adına umut veren iki olumlu gelişmeye dikkat çekti: “Son üç yıldan beri istikrarlı bir şekilde gerek orta-yüksek gerekse yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin yaratılan katmadeğer içindeki payı artış gösteriyor. 2019 yılında ilk kez orta-yüksek ve yüksek teknolojinin yaratılan katmadeğerdeki payı yüzde 30’u geçerek yüzde 30.4 oldu. Bu artışın özellikle son yıllarda büyük bir atılım gösteren savunma ve havacılık sanayi sektörlerinden kaynaklandığı düşünülüyor. Yine sanayimizin teknoloji yoğunluklu katmadeğer üretiminin önünü açacak Ar-Ge’ye harcamaları 2019 yılında 9.7 milyar TL oldu. Bu, bir önceki yıla göre yüzde 152 artışı ifade ediyor. Aynı dönemde Ar-Ge harcamalarının üretimden satışlara oranı da yaklaşık binde 5’ten yüzde 1’e yükseldi.”

“Sanayici borçla yaşamak zorunda”
“Yüksek faizle mücadeleyi hafife almamalı”: Erdal Bahçıvan, İSO 500 Büyük araştırmasında üzerinde düşünülmesi gereken veriler olduğuna da dikkat çekti: “2019 yılında yaşanan tüm olumsuzluklara karşın sanayi kuruluşlarımızın esas faaliyetlerinden elde ettikleri başarıları, yine finansman maliyetlerinin gölgesinde kaldı. 500 Büyük’ün finansman giderleri yüzde 33.4 düşüşle 63.8 milyar TL’ye inerken finansman giderlerinin faaliyet karı içindeki payı yüzde 88.9’dan yüzde 69.3’e geriledi. Yine kaynak yapısındaki toplam borçların payındaki son beş yıldır dikkat çeken bozulma, 2019’da da devam etti. Toplam borçların payı 1.4 puan daha artarak yüzde 68.4’e yükselirken; öz kaynakların payı ise yüzde 31.6’ya geriledi. İSO 500’ün kaynak yapısındaki çarpıklığın en yüksek seviyelere ulaştığını hatırlatmakta ve bu oranların dünya ortalamalarının üstünde olduğunu vurgulamakta yarar var. Bu borç ve finansal yük altında sanayicinin bugün en büyük avantajı; faizlerin düşük seviyede seyretmesidir. İSO 500’ün temel göstergeleri de göstermektedir ki sanayici kazandıklarıyla borç kapatamıyor. Borçla yaşamak zorunda. Bu borcu çevirebilmek adına düşük faizlere ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle yüksek faizle mücadeleyi hiç hafife almamalıyız.”
“Sanayimizdeki büyüme, zor süreçlerin teminatı ve sigortası”: Erdal Bahçıvan, sanayinin özellikle 3. çeyrekteki yüzde 6 civarındaki güçlü büyüme ile ekonominin pozitif büyüme patikasında kalmasında önemli rol oynadığının da altını çiziyor: “Sanayimizdeki büyüme, bu önemli katkısıyla zor süreçlerin teminatı ve sigortası olduğunu bir kez daha ispatladı. Türkiye sanayisi, insanları içeriye kapatan, petrolden, sanayi ve tüketime kadar birçok alandaki talebi bıçak gibi kesen pandemiye rağmen toplumsal sorumluluğunu yerine getiriyor ve üretimin ne kadar önemli ve hayati olduğunu bu dönem bir kere daha ortaya koyuyor.”
Bahçıvan, döviz kurlarındaki yüksek dalgalanmaya rağmen 2019 yılında sınırlı ihracat performansı olduğunu, bunun da ihracat artışının tek başına kura bağlı olmadığını gösterdiğini söylüyor: “Ticaret savaşları, korumacılık önlemleriyle de dış pazarlar zorlu bir hale geldi.”

İlk 50, üretimden satışlardaki yüzde 50 payını koruyor
Faaliyet karı 2.8 puan geriledi: Araştırmaya göre sıralamanın ilk 50’sini oluşturan kuruluşların toplam üretimden satışlar içinden aldığı pay, yüzde 50’ler mertebesini korudu. Temel göstergelere göre, 2019 yılında İSO 500’ün faaliyet karı oranı 2.8 puan gerileyerek yüzde 10.9’dan yüzde 8.1’e indi. Toplam faaliyet karı büyüklüğü ise 2018 yılında 108 milyar TL iken; 2019’da yüzde 14.6 azalarak 92 milyar TL’ye düştü. Geçen yıl iç talebin daralması ve dış talep koşullarının zorlaşması nedeniyle sanayi kuruluşları, maliyet artışlarını satış fiyatlarına yeterince yansıtamadı, fiyatlarda indirime gitti. Bu nedenle faaliyet karında da önemli bir gerileme ortaya çıktı.
Ölçülmeye başlandığı 2013’ten itibaren sürekli artış gösteren FAVÖK (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar) büyüklüğü, ilk kez yüzde 8.1 düşüşle 140 milyar TL’den 129 milyar TL’ye düştü.
Finansman giderleri yüzde 33.4 düştü: İSO 500’ün diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karları 154 milyar TL iken; gider ve zararları 117 milyar TL oldu. Böylece 37 milyar TL’lik üretim faaliyeti dışı net gelir elde edildi. Finansman giderleri yüzde 33.4 düşüşle 96 milyar liradan 64 milyar liraya inerken; finansman giderlerinin faaliyet karı içindeki payı da yüzde 88.9’dan yüzde 69.3’e geriledi. Sanayi kuruluşları 2018 yılında elde ettikleri karın neredeyse tamamını finansman giderlerine ayırmışken; 2019 yılında finansman giderlerinin faaliyet karı üzerindeki baskısı daha azaldı. Erdal Bahçıvan, “Finansman giderleri, İSO 500’ün karlılığında belirleyici olmayı 2019 yılında da sürdürdü. 2019 yılında finansal dalgalanmaların azalması, Türk lirasındaki değer kaybının yavaşlaması, enflasyondaki düşüş ve faiz oranlarındaki gerilemelerin sonucu olarak bir önceki yıla göre finansman maliyetleri önemli ölçüde azaldı. 2019’un özellikle ikinci yarısında, faiz oranlarındaki düşüşler ile Türk lirasındaki göreli istikrar, İSO 500 için 2018’e göre daha olumlu mali koşullar yarattı” dedi.
Borçların payı yüzde 68.4’e çıktı: Borçlanma ile öz kaynakların dağılımını yansıtan kaynak yapısında, İSO 500’de 2015 yılıyla birlikte ilk kez yüzde 60’ların üstüne çıkan toplam borçların payı, takip eden yıllarda da artış eğilimini sürdürmüştü. 2019’da yılında da bir önceki seneye göre 1.4 puan daha artarak yüzde 68.4’e çıktı.
Borçların vadeleri uzadı: Mali borçlar ise yüzde 23.7 artış göstererek 329 milyar liradan 406 milyar liraya yükseldi. Mali borçlardaki artış hızı, geçen yıla göre yavaşlasa da reel olarak büyüme eğilimini sürdürdü. Ancak mali borçlardaki sevindirici gelişme, vade yapısındaki iyileşme oldu. 2017’de yüzde 41.9, 2018’de yüzde 45.3 olan kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı, 2019’da yüzde 41.4’e indi. Uzun vadeli mali borçların payı da yüzde 58.6’ya çıktı. Bu durum, geçen yıl gerçekleştirilen borç yapılandırmaları ile birçok kısa vadeli mali borcun uzun vadeli hale getirildiğini gösterdi.
Devreden KDV yükü yüzde 1.9 arttı: İSO 500’ün devreden KDV yükü, uzun yıllardır sürdürdüğü yüksek oranlı artışların ardından bu yıl sınırlı bir artış gösterdi. Devreden KDV yükü, bir önceki yıla göre yüzde 1.9 oranında artışla 10.8 milyar TL oldu. Sanayicinin üzerindeki KDV yükünün sürdüğünü dile getiren Bahçıvan, “Sanayicilerimizin finansmana ihtiyacı bu kadar yüksekken kuruluşlarımızın önemli bir kaynağını sıfır faiz ile devlete borç vermeye devam ettiğini maalesef söylemek durumundayız” dedi.
Duran varlıklarda gerileme sürdü: Bahçıvan, sanayinin içinde bulunduğu yatırım motivasyonunu ortaya koyan çok önemli bir verinin de dönen ve duran varlık ilişkisi olduğuna değindi: Toplam aktifler içinde yüksek dönen varlıklar, işletme sermayesi yönetimi açısından olumludur. Bununla birlikte duran varlıkların payının gerilemesi, firmaların sabit kıymetlere bir başka deyişle üretken makine ve teçhizata yönelik yatırım yapma eğiliminin zayıfladığını göstermektedir.” Duran varlıkların toplam aktifler içindeki payı 2015’te yüzde 46.3’e yükseldikten sonra gerilemeye başlamış ve 2018 yılında yüzde 38.8’e kadar inmişti. Duran varlıkların payı 2019 yılında ise küçük bir oranda artarak yüzde 39.1’e yükseldi.
Kar eden kuruluş sayısı 411: İSO 500’de kar eden kuruluş sayısı 381’den 411’e yükseldi. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar elde eden kuruluş sayısı 2019 yılında beş adet azalarak 483 olarak gerçekleşti.
Katmadeğerde yüksek teknoloji yoğunluklu payı yükselişte: Teknoloji yoğunluklarına göre yaratılan katmadeğer dağılımında, 2019 yılında yaratılan katmadeğer itibarıyla en yüksek payı yüzde 40 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler aldı. Orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı ise 2019 yılında 5.4 puan azalarak yüzde 29.6 oldu. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı 2018 yılında yüzde 22.2 iken 2019’da yüzde 23.5’e yükseldi. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2018 yılında yüzde 5.3 iken 2019’da yüzde 6.9 oldu.
Ar-Ge harcaması yapan kuruluşlar azaldı ama harcamalar arttı: İSO 500’de Ar-Ge harcaması yapan kuruluş sayısı, 2018’de 276 ile bu verinin ölçülmeye başlandığı 2013’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaşmıştı. 2019’da ise bu sayı 14 azalarak 262’ye geriledi. Ar-Ge harcamaları ise önemli bir artış yaşadı. 2019 yılında İSO 500’ün Ar-Ge harcamaları yüzde 150’yi aşan bir oranla artarak 3.8 milyar liradan 9.7 milyar liraya çıktı.
İstihdam yüzde 1, maaşlar yüzde 20.5 arttı: İSO 500’ün geçen yıl istihdamı yaklaşık yüzde 1 arttı. Ödenen maaş ve ücretlerdeki artış da yüzde 20.5 olarak gerçekleşti. Bu da İSO 500’ün istihdama katkı yapmaya devam ettiğini gösterdi.
Yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı değişmedi: İSO 500’de yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı, 2019’da bir önceki yıla göre değişmeyerek 117 olarak gerçekleşti.
Halka açık kuruluş sayısı 2017’de 69, 2018’de 67 iken 2019’da 66 oldu.
İSO 500’ün ihracatı; 2019’da yüzde 2.4 artarak 73.5 milyar dolar olarak gerçekleşti.  Aynı yılda Türkiye’nin ihracat artışı yüzde 2.1, Türkiye sanayi ihracatı artışı yüzde 2.3 oldu. İSO 500’ün ihracatı, bu iki orana oldukça yakın bir büyüme gösterdi. 2019’un küresel konjonktürün de etkisiyle ihracat hızının en düşük olduğu yıllardan biri olarak dikkat çektiğini vurgulayan Bahçıvan, döviz kurlarında dalgalanmanın yüksek olduğu 2019’daki sınırlı ihracat performansının, ihracat artışının tek başına kura bağlı olmadığını gösterdiğini söyledi. İSO 500’ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payı yüzde 42 olarak gerçekleşti. İSO 500’de ihracat yapan firma sayısı 463 oldu. Bahçıvan, “Bu da bizlere İSO 500’de yer almak için ihracat yapmanın adeta bir ön koşul olduğunu bir kez daha göstermektedir” dedi.
Türkiye’nin sorunları olmakla birlikte krizlere rağmen güçlü bir üretim yapısı ve üretmek arzusuna sahip sanayicileri olduğunu dile getiren Bahçıvan, “Son beş aydan beri hayat belirli ölçüde donmuş olsa dahi sağlıktan temel ihtiyaç malzemelerine, fedakar çalışanlarımız ile birlikte üretimde bir başarı hikâyesi yazılıyor. İhracatımız her şeye rağmen devam ediyor” diye konuştu. Bahçıvan, İSO’nun her ay açıkladığı Türkiye İmalat PMI ve Türkiye İhracat İklimi Endeksi’nin Haziran’da sanayide güçlü bir toparlanmaya işaret ettiğini kaydetti: “Türkiye İmalat PMI 40.9’dan 53.9’a çıkarken, İhracat İklimi Endeksi 34.1’den 47.5’e yükselerek sanayi çarklarının güçlü bir şekilde dönmeye başladığını göstermiştir. Bunun yanında ihracat pazarlarında yaşanan olumlu gelişmeler de önümüzdeki günler için umut vermektedir. Ülkemizin aydınlık yarınları için sanayimizi ve üretim gücümüzü ayakta tutmak zorundayız.”

İSO 500’de dikkat çekenler
• İsmini açıklamak istemeyen şirketlerle birlikte bu yıl 78 şirket ilk kez listede.
• Bundan 30 yıl önce ihracat yapan firma sayısı 409 iken; son yıllarda bu rakam 450’ler bandını aşarak 2019’da 463 oldu.
• İSO 500’de sıralamanın ilk 50’sini oluşturan kuruluşların toplam üretimden satışlar içinde aldığı pay yüzde 50’ler seviyesinde.
• Star Rafineri ilk kez yer aldığı İSO 500 Listesi’ne 5. sıradan hızlı bir giriş yaptı.
• Sıralamada en çok yükselen firma İstikbal Mobilya oldu. 2018’de 431. sıradayken bu yıl 147.’liğe yükseldi.
• Erdemoğlu Holding, bu yıl 4 firmasıyla listede. Holding bünyesindeki Adana’daki SASA Polyester Sanayi A.Ş. 68.,  Gaziantep’teki Merinos Halı 120., Çerkezköy’deki Dinarsu 281., Uşak’taki Özerdem 438. sırada.
• Beyçelik Holding, iki şirketiyle listede. Beyçelik Gestamp Otomotiv Sanayi A.Ş., 124’ten 116. sıraya yükselirken; Beyçelik Şasi Otomotiv A.Ş. 344 ile bu yıl ilk kez Liste’ye giriş yaptı.
• Son 10 yılda ilk defa Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Listesi’nde İstanbul firmalarının sayısı arttı, ancak 2019 verileri Anadolu kentlerinin en fazla temsil edildiği yıl oldu. Türkiye’nin 50 kenti firmalarıyla devler liginde.
• Kent sayısı arttı. Listede tek firma ile temsil edilen üç kent; Burdur, Isparta, Malatya; ilk 500’den düşen firmalar nedeniyle listeden ismini sildirdi. Listeye bu yıl firmalarının başarıları nedeniyle Afyonkarahisar, Düzce, Giresun, Kastamonu dahil oldu.
• Listede İstanbul 169, Kocaeli 36, İzmir 41, Ankara 29, Bursa 29, Gaziantep 26, Kayseri 15, Adana 13, Manisa 12, Denizli 10, Kahramanmaraş 10, Hatay 9, Sakarya 8, Mersin 8, Tekirdağ 8, Konya 7, Balıkesir 6, Antalya 5, Eskişehir 4, Aydın, Karabük ve Samsun 3’er, Trabzon, Kırklareli, Bilecik, Sivas, Uşak, Osmaniye, Yalova, Bolu, Zonguldak, Ordu, Trabzon, Sivas ve Muğla 2’şer, Edirne, Çanakkale, Düzce, Kastamonu, Çankırı, Bilecik, Kütahya, Amasya, Giresun, Rize, Erzurum, Kırşehir, Afyonkarahisar, Nevşehir, Karaman, Elazığ, Siirt ve Şırnak 1’er firmayla temsil edildi.
• Anadolu’dan toplam firma sayısı: 323
• 31 kentin listede adı yok.
• Listede kamudan 8 işletme bulunuyor.

Listeye yeni girenler 
5 Star Rafineri A.Ş.
38   Eti Bakır A.Ş.
100   BEYPİ Beypazarı Tarımsal Üretim Pazarlama San. ve Tic. A.Ş.
111   Eczacıbaşı Tüketim Ürünleri San. ve Tic. A.Ş.
211   Gönenli Süt ve Süt Ürünleri Gıda San. ve Tic. A.Ş.
226   Tiryaki Agro Gıda San. ve Tic. A.Ş.
285   Teklas Kauçuk San. ve Tic. A.Ş.
366   Onsa Rafineri A.Ş.
405   Standart Profil Otomotiv San. ve Tic. A.Ş.
406   Armada Gıda Tic. San. A.Ş.
419   Standard Profil Ege Otomotiv San. ve Tic. A.Ş.
449   E.R. Yem Gıda Tarım Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti.
459   Baykan Moda A.Ş.

İkinci ligden birinci lige yükselenler
2019    2018*    Kuruluşlar
270       72 BAGFAŞ Bandırma Gübre Fabrikaları A.Ş.
301       97 Doğuş Yiyecek ve İçecek Üretim San. Tic. A.Ş.
344       92 Beyçelik Gestamp Şasi Otomotiv San. A.Ş.
359       150 Erciyas Çelik Boru Sanayi A.Ş.
376       328 ÇİMTAŞ Çelik İmalat Montaj ve Tesisat A.Ş.
379       190 RMK Marine Gemi Yapım Sanayii ve Deniz Taşımacılığı İşletmesi A.Ş.
380       73 Ulusoy Un San. ve Tic. A.Ş.
394       178 Yavuz Gıda San. ve Tic. A.Ş.
399       38 Arslantürk Tarım Ürünleri San. İhr. ve İth. A.Ş.
402       99 Tukaş Gıda San. ve Tic. A.Ş.
411       412 Uludağ İçecek T.A.Ş.
413       51 Cimtas Boru İmalatları ve Tic. Ltd. Şti.
424       26 Agrobest Grup Tarım İlaçları Tohumculuk İmalat İth. İhr. San. ve Tic. A.Ş.
429       225 Oruçoğlu Yağ San. ve Tic. A.Ş.
434       349 İskur Boya Tekstil Tic. ve San. A.Ş.
435       9  Pilyem Gıda Tarım San. ve Tic. A.Ş.
438       31 Özerdem Mencusat San. ve Tic. A.Ş.
457       168 Özyılmaz Fındık Tic. ve San. Ltd. Şti.
461       36 Demir Export A.Ş.
465       14 Erdem Soft Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti.
468       20 Omnia Nişasta San. ve Tic. A.Ş.
469       5  Felda Iffco Gıda San. ve Tic. A.Ş.
475       84 Safa Tarım A.Ş.
480       59 Realkom Tekstil Ürünleri Sanayi ve Pazarlama ve Dış Ticaret A.Ş.
483       21 Yakupoğlu Tekstil ve Deri San. Tic. A.Ş.
484       216 Enka Süt ve Gıda Mamülleri San. ve Tic. A.Ş.
485       46 Torun Bakır Alaşımları Metal San. ve Tic. A.Ş.
487       34 Murat Ticaret Kablo Sanayi A.Ş.
488       6  Öztiryakiler Madeni Eşya San. ve Tic. A.Ş.
494       74 Maren Maraş Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.
498       90 Soyyiğit Gıda San. ve Tic. A.Ş.
499       33 Karizma Beşler Et-Gıda San. ve Tic. A.Ş.
500       119 Aydın Mensucat Döşemelik Kumaş San. ve Tic. A.Ş.
*(İSO 2. 500’deki yeri)