Geri Dönüşüm Stratejisi belirlendi

Yüksek Planlama Kurulu’nun (YPK), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın koordinatörlüğünde, ilgili kurum ve kuruluşların mutabakatıyla nihai şekli verilen ‘Ulusal Geri Dönüşüm Strateji Belgesi ve Eylem Planı’nın (2014-2017) kabulüne ilişkin kararı Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı.  Konuyla ilgili Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın internet sitesinden yapılan açıklamada; Eylem Planı’nda Türkiye’de üretilen atıkların yarısından fazlası geri kazanılabilir özelliğe sahip olduğu belirtilerek, geri dönüşümün ulusal refahın arttırılması konusunda büyük potansiyel taşıdığı ifade edildi. Geri dönüşüm konusunda gelecek dönemde yapılması gereken çalışmalar için bir yol haritası çizme amacını taşıyan eylem planının hedefleri arasında toplumun tüm kesimlerinde geri dönüşüm bilincini oluşturmak, ilgili mevzuatı geri dönüşüme yönelik olarak geliştirmek, atıkların etkin bir şekilde geri dönüştürülmesi için gerekli altyapıyı oluşturmak, geri dönüşüm konusunda finansal destek sağlamak ve atık üretimini kayıt altına alarak etkin bir denetim sistemi kurmak yeraldı.54 eylemden oluşan plan çerçevesinde belirlenen hedeflere uygun olarak hangi eylemin, hangi zaman dilimi içinde, kim tarafından ve hangi kurum veya kuruluşun işbirliğiyle uygulanacağı tanımlandı. Strateji ve Eylem Planı’nın izlenmesi, değerlendirilmesi ve gerekli görüldüğü hallerde eylemlerin revize edilmesi görevi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinasyonunda oluşturulacak ‘Yönlendirme Kurulu’na verildi.

Terk edilmiş araçlar için yasal düzenleme: Eylem Planı kapsamında, 2015 sonuna kadar, terk edilmiş veya yediemin depolarına bırakılmış, kullanım vasfını yitirmiş araçların belirlenecek bir yasal süreç sonunda ömrünü tamamlamış araç kapsamında değerlendirilmesi için yasal düzenleme yapılacak. Aynı dönemde araçlara uygulanan trafikten çekme işleminin belirli bir süre ile sınırlandırılmasına ve devamında hurdaya ayrılması istenen araçların ömrünü tamamlamış araç teslim merkezlerine teslim edilmesine ilişkin hukuki altyapının oluşturulmasına yönelik çalışma gerçekleştirilecek. Çevre ve insan sağlığının ve emniyetinin sağlanması maksadıyla hurda veya ömrünü tamamlamış araçla ilgili karar ve tanımının teknik ve ekonomik standartları belirlenecek. Eylem Planı süresinin sonunda atıkların ve hurdaların dış ticaretine yönelik hukuki düzenlemeler, hem ithalat hem de ihracat ayağında yürütülen denetimler çerçevesinde belli aralıklarla gözden geçirilecek ve gerekli durumlarda güncellenecek. Geri kazanılabilir atıkların diğer atıklarla karıştırılmadan kaynağında ayrı toplanmasının sağlanması ve geri kazanım veya bertarafa gönderilmek üzere bırakılması amacıyla oluşturulan atık getirme merkezlerine ilişkin yeni bir mevzuat çıkarılacak.

Gemi söküm tesisleri çevreye duyarlı hale getirilecek: Eylem Planı çerçevesinde gemi söküm tesislerinin çevreye duyarlı hale getirilmesi konusunda mevzuat çalışması gerçekleştirilecek. Geri dönüşüm veya geri kazanım ve toplama ayırma tesislerine yönelik işyeri ve çalışma koşulları standartları belirlenecek. Tehlikesiz atık tanımında yeralan sınai yan ürünlerinin geri dönüşümünü kolaylaştıracak şekilde yan ürün tanımının atık mevzuatında yeralması sağlanarak yan ürün ve atık ayrımı yapılacak. Yıkım faaliyetleri ‘seçici yıkımı’ esas alacak şekilde yeniden yapılandırılacak, hafriyat, inşaat ve yıkıntı atık yönetiminin esasları, hazırlanacak yönetmelikle yeniden düzenlenecek. Atıkların ilgili mevzuat çerçevesinde geri dönüşümünün sağlanması amacıyla kullanılacak mobil sistemlerin mevzuatta yeralmasına ilişkin çalışmalar yürütülecek. Bitkisel atık yağlardan biyodizel üretiminin desteklenmesine yönelik çalışmalar yürütülecek. Biyobozunur atıkların değerlendirilmesi amacıyla mevzuat çalışması yapılacak. Endüstriden kaynaklanan atıkların başka bir sektörde alternatif hammadde veya yakıt olarak kullanılmasına yönelik mevzuat çalışması yapılacak. Etkin bir atık yönetiminin teşvik edilmesi için çevre mevzuatı belli aralıklarla gözden geçirilecek ve gerekli durumlarda güncellenecek.

Geri dönüşümün dini açıdan önemi aktarılacak: Eylem Planı’nda başta çocuklar olmak üzere vatandaşların geri dönüşüm konusunda bilinçlendirilmesine yönelik yapılacaklara da yer verildi. Bu kapsamda, ibadethanelerde geri dönüşüm konusuna ilişkin bilgi verilecek ve konunun dini açıdan önemi aktarılacak. Okul öncesi eğitimde ve okullarda öğrencilerin geri dönüşüm konusunda aktif olarak katılabileceği proje benzeri faaliyetler oluşturulacak, artırılacak ve desteklenecek. Yerel yönetimlerin öncülüğünde evlerde atıkların ayrı toplanmasının yaygınlaştırılmasına yönelik projeler geliştirilecek. Halkın bu projeler hakkında bilgilendirilmesi ve projelere katılımı sağlanacak. Geri dönüşüm uygulamalarını geliştirmek ve yaygınlaştırmak amacıyla hedef kitlelere yönelik kılavuzlar, broşürler ve kamu spotu hazırlanacak. Atık yönetimi ve geri dönüşüm üzerine ilgili tarafların katılımıyla sempozyum veya çalıştay düzenlenecek. AVM, metro ve yoğun olarak kullanılan benzer alanlarda çevre köşeleri oluşturularak özellikle çocuklarda geri dönüşüm konusunda farkındalık yaratıcı ve bilinçlendirici etkinlikler gerçekleştirilecek. Geri dönüşüm konusunda en iyi uygulama örneklerinin yaygınlaştırılması sağlanacak ve performansı yüksek olan taraflar teşvik edici ödüllerle desteklenecek. Geri dönüşüm konusunda eğiticilerin eğitimine yönelik programlar hazırlanacak. Yerel yönetimlerin geri dönüşüm konusuna yönelik personel altyapısı eğitim yoluyla geliştirilecek.

Geri dönüşüme özel önem: Eylem Planı kapsamında geri dönüştürülebilir atıkların belediyeler ve belediyelerin anlaşacağı lisanslı işletmeler tarafından kaynakta ayrı, organik atıklarla kirlenmeyecek, etkin bir şekilde toplanması ve taşınmasını sağlayacak sistemler geliştirilecek, yaygınlaştırılacak. Demir-çelik hurdasının yurtiçi kaynaklardan tedariki yönünde Türkiye’nin hurda potansiyeli haritası çıkarılacak. Metal hurda ayrıştırma ve işleme merkezlerine yönelik sanayi siteleri oluşturulması desteklenecek. Demir-çelik sektörü yan ürün ve atıklarının seramik, inşaat, tarım ve çimento gibi diğer sektörlerde değerlendirilmesi konusu araştırılacak. İkili toplama sisteminin devreye girmesiyle özellikle cam ambalaj atıklarının toplanması ve işlenmesine yönelik altyapının olmadığı bölgelerde fizibilite çalışması yapılacak.

Geri dönüşüme yönelik kooperatifler kurulacak ve geliştirilecek: Bu konuda dünyadaki başarılı kooperatiflerle işbirliğinin kolaylaştırılması amacıyla eğitim ve araştırma geliştirme faaliyetleri gerçekleştirilecek.

Hurda toplamada modern sisteme geçilecek:  Hurda toplama konusunda gelecek yılsonuna kadar ilkel yöntemlerden, yerel yönetimler aracılığıyla takip ve kontrol edilebilir modern bir sisteme geçilmesi sağlanacak. KOBİ'lerin geri dönüşüm veya geri kazanım ve toplamaya veya ayırmaya ilişkin faaliyetleri KOSGEB Destek Programları kapsamında desteklenecek. Belediyelerin katı atıkların toplanması ve bertarafından bütçelerine sağladıkları gelir miktarının, geri dönüşümü teşvik amaçlı oluşturulan programlarda kullanılması temin edilecek. Kamu kurum ve kuruluşlarının bütçelerine atık yönetimi için bütçe imkanları dahilinde yeterli ödenek ayrılacak. Atık oluşturan tesisler, geri dönüştürülebilir atık bilgileri (özellik, miktar, bölge, sektör vb.), toplama ayırma, geri dönüşüm ve işleme tesisleri bazında envanter oluşturulmasına yönelik idari kayıt sistemi geliştirilecek. Atık (arıtma çamuru, lastik vb.) geri dönüşümü veya bertarafında termal işlem uygulayan tesislerde uygulanan çevrim içi (on-line) izleme ve denetleme sistemleri (atık su, baca gazı vb.) oluşturulacak.