Geleceğin yeni nesil anahtarı; Bulut Bilişim (Cloud Computing) 

COVID-19 Pandemi süreci dijital dönüşüm sürecini daha da hızlandırarak, iş hayatının odağına “uzaktan çalışma modeli”ni yerleştirdi. Büyük veri, veri güvenliği ve verilerin arşivlenmesi önem kazandı. “Bulut Bilişim” veya “Bulut Teknolojileri” tam da bu noktada karşımıza çıkıyor.
Bulut bilişim (cloud computing), bilgisayarlar ve diğer cihazlar için, istendiği zaman kullanılabilen ve kullanıcılar arasında paylaşılan bilgisayar kaynakları sağlayan, internet tabanlı bilişim hizmetlerinin genel adı. Bulut bilişim çok daha ucuza, kurulum gerektirmeden, her yerden çalışmayı destekleyen bir hizmet. Bulut bilişim, ihtiyaç olan her türlü bilgi, belge, doküman, dosya ve verinin internetin var olduğu her yerden ulaşılabilir olmasını sağlayan bir teknoloji.
Endüstri 4.0, Toplum 5.0, otomasyon, nesnelerin interneti, büyük veri, yapay zeka, robotlar ve sanal gerçeklik kavramlarıyla birlikte bulut teknolojileri de çağımızın yeni nesil teknolojilerinden. Bulut bilişim teknolojisinin gelişmesi, büyük verinin (big data) internet üzerinde depolanabilirliği ve erişilebilirliğini sağladı. Bulut, Endüstri 4.0’ın yapı taşlarından büyük verinin endüstride kullanılabilmesine olanak sağlıyor.
Bulut üzerinde verilerimizi depoluyor, işliyor, yönetiyor, maillerimizi iletiyor, fotoğraflarımızı saklıyor, uygulamaları ve videoları çalıştırıyoruz. Bulut bilişimle fotoğrafları ve mailleri silmemiz gerekmiyor, yüklemeden oyun açılabiliyor. Önemli verileri taşıyan cihazların çalınması veya kaybolması, artık büyük bir sorun değil. Bulut bilişim, kişileri ve şirketleri mobilleştiriyor. Bulut teknolojileriyle her yerden iş yapabilmek, verileri alıp gönderebilmek mümkün. Bulut bilişim daha düşük maliyetlerle daha fazla verimlilik, hız ve esneklik sağlıyor.

Bulut bilişimin sağladığı avantajlar
• Dosya saklama ve dosyalara ulaşım gibi problemler ortadan kalkıyor.
• Akıllı teknolojilerin ve cihazların daha aktif ve verimli kullanılmasını sağlıyor.
• Hızlı kullanım kolaylığı sunuyor.
• Daha fazla depolama alanı, hızlı veri transferi ve yedekleme üzerinde maliyet tasarrufu yapabilme olanaklarını sağlıyor.
• Sürekli artan verilerin arşivlenmesi, kullanıcıların yetki ve takibi gibi konuların oluşturduğu alt yapı karmaşası ortadan kalkıyor.
• Sunum dosyalarının çantada, bilgisayarda veya harici bir diskte bulunmasına gerek kalmıyor. Verilere ulaşmak için harddisk ve harici taşıyıcılara olan ihtiyaç ortadan kalkıyor.
• Hiçbir cihaza bağımlı kalmadan istenen veriye ulaşılabiliyor. Bulut teknolojisi yazılımları web tarayıcıları üzerinden çalıştığından, bilgisayar, dizüstü bilgisayar, tablet, akıllı telefon ve Smart TV’ler (akıllı televizyonlar) de kullanılarak platform bağımlılığından koruyor.
• Dosya ve veri kayıpları ortadan kalkıyor. Verilere, herhangi bir cihaza bağımlı olmadan, kesintisiz olarak 7/24 ulaşmak mümkün.
• Bulut yazılım hizmetini veren şirketlerin verilerinin tutulduğu serverları 7/24 yazılım ve donanımsal olarak güvenlik tedbirlerini aldıklarından dolayı kullanıcıların ve şirketlerin ana bilgisayarlarından daha güvenli.

Yatırımın ucuzluğu: Bulut bilişim hizmetlerine yatırım yapan firmaların, bu sistemi (a’dan z’ye) kendi bünyelerinde kurmaya kalkmaları büyük bir donanım maliyeti gerektiriyor. Bu nedenle bulut bilişim hizmetinde kiralama yöntemi öne çıkıyor.
Hizmet kategorileri: Bulut hizmetleri, a) bilgilerin herkese açık olması (Public Cloud), b)yalnızca yetkili kişilerin ulaşabildiği (Private Cloud) kategorilerde olabiliyor. Bu ayırım firma ve kişilerin daha esnek olmasını sağlıyor. Bulut bilişim, ücretli ve ücretsiz seçenekler de sunuyor.
Bulut bilişim sistemlerinin çalışması: Bu sistemler, web protokollerini kullanarak kullanıcı-sunucu temelli bir tabanda işlem gerçekleştiriyor. Bulut hesaplarına hemen hemen bütün bilgisayarlardan ve akıllı cihazlardan erişim sağlanabiliyor. Bütün kullanıcılar uygulamalara erişebiliyor. Dosyalar ve veriler bulut bilişim firmalarının sunucularında saklanıyor. Kullanıcılar kendilerine ait olan alana şifre ile ulaşarak dosya yükleyebiliyor veya mevcut dosyalarını düzenleyebiliyor.
Bulut hesabına yüklenen bir dosyayı veya veriyi başkalarının erişimine açmak için link oluşturmak mümkün. Bulut sistemlerinin hemen tamamında ön izleme seçeneği mevcut. PDF, Word, Excel dosyaları bu sistemden okunabiliyor, ses ve video dosyaları düzenlenebiliyor. Sanal masaüstü hizmeti de sunan bulut bilişim sistemleri mevcut. Bu imkanla bilgisayarda alan işgal edilmesi önlenebiliyor.

Yeni nesil bulut teknolojileri
• Genel Bulut (Public Cloud): “Genel Bulut” sistemiyle firma veya birey kendi sistemini kurabiliyor. Üçüncü bir şirket üzerinden kiralanan kaynaklar üzerine kurulan bulut bilişim sistemiyle şirketin veya kişinin elektronik postaları ile para ödemeden çeşitli özellikler kullanılabiliyor. “Genel Bulut”ta “kullandığın kadar öde” prensibi söz konusu.  KOBİ’lerin (küçük ve orta ölçekli işletmeler) ihtiyaçlarına uygun ve ekonomik bir çözüm.
• Özel Bulut (Private Cloud): Daha büyük şirketler ve bilgileri daha önemli olan firmalar “Özel Bulut” teknolojilerini tercih ediyor. Örneğin; Microsoft şirketinin sunduğu Hyper-V ve System Center ürünleri. “Özel Bulut” sisteminde kurulan yapı özel olduğu için veriler ve bilgiler işletmenin kontrolünde.
• Melez Bulut (Hybrid Cloud): “Melez Bulut” teknolojisi, “Genel Bulut” ve “Özel Bulut” teknolojilerinin bir karışımı. Güvenliğin ve gizliliğin ön planda olduğu, tedbirli davranmanın gerektiği yerlerde kullanılan teknoloji. Veri ve bilgi depolama ihtiyaçları fazla olan şirketler, tercih ediyor.
• Topluluk Bulut (Community Cloud): Bulutun üzerinde alınan herhangi bir hizmetin birkaç şirket ile ortak kullanılması. “Topluluk Bulut” teknolojisibirden çok firması olanlar için ideal bir çözüm.

Bulut bilişimin bileşenleri: Bulut teknolojisi şirketler, üniversiteler vb. büyük kuruluşlar tarafından kurulur ve paylaşılır. Bu teknolojiyi kullanmak, kişisel bilgisayarların yükünü azaltır ve çeşitli sayıda uygulama, bulut sunucusu tarafından sağlanır. Genellikle, kullanıcılar uygulamaları bilgisayarına indirmek ve yüklemek istemezler. Tüm işlemeler ve depolamalar, bulut sistemi tarafından sağlanır.

Bulut bilişimde servis modelleri
• Infrastructure as a Service (IaaS): Sunucu altyapı hizmeti, en temel hizmet modeli. Kullanıcı bulut hizmeti veren servis sağlayıcı tarafından kiralanan kaynakların yönetimine tamamen sahip. Bu kaynakların üzerine inşa edilecek olan sanal sunucular, ağ sistemleri, yedekleme, isletim sistemleri gibi konular kullanıcı tarafından kurulmalı. Örneğin; Amazon Web Service, Microsoft Azure, Google Compute Engine.
• Function as a Service (FaaS): Sunucusuz (serverless) uygulama geliştirme ve yönetme modeli. Geliştiriciler sunucu ortamıyla ilgilenmeksizin uygulamalarını servis sağlayıcının sunduğu ortamlarda yürütürler. Modelin en iyi örneği; AWS Lambda hizmeti.
• Platform as a Service (PaaS):  Platform hizmeti. Kullanıcılara kendi uygulamalarını geliştirebilecekleri, dağıtabilecekleri ve kontrol edebilecekleri bir hizmet sağlanıyor. Platform hizmetleri, altyapı, kaynak yönetimi gibi konularda maliyet ve zaman  tasarrufu sağlıyor. Dezavantajı uygulamanın desteklendiği ölçüde çalışabilmesi, yani servis sağlayıcı uygulamayı oluşturan programlama dilinden desteğini çekebilir. Örneğin; Heroku ve Google App Engine.
• Software as a Service (SaaS): Yazılımı servis olarak sunma. Tüm altyapı, data center, yazılım katmanları ve uygulama servis sağlayıcı tarafında toplanıyor. Hizmet sağlayıcı otomatik güncelleştirmeleri yapıyor. Örneğin; Gmail, Yahoo, Microsoft 365, Adobe.

Bulut bilişim hizmeti alırken dikkat edilmesi gerekenler: Bulut bilişim çözümü; verimli, kaliteli, güvenli ve ekonomik olmalı. Tercih edilen servis sağlayıcının öncelikle ülke regülasyonlarına uyumlu olması önemli. Ardından alınacak servisin kalitesini belirleyen Servis Seviyesi Taahhütleri yani kesintisizlik garantisi ve bunu caydıracak cezai şartları incelenmeli. Tüm altyapının çalıştığı veri merkezlerinin güvenlik standartlarına uygunluğu, bilgi güvenliği ve gizliliğin korunabilmesi de  çok önemli. Bulut bilişim mimarisi sürekli geliştiğinden artılar ve eksiler iyice araştırılmalı.