Akıllı Şehirlerde vizyon var

Türkiye ise şimdiden Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın oluşturduğu ‘2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı’ ile yol haritasını çizdi.
Birleşmiş Milletler’in araştırmalarına göre dünya nüfusunun yüzde 60’ı, 2025 yılında şehirlerde yaşayacak. Bu oran önümüzdeki 30 yılda yüzde 68’e çıkacak. Artan nüfus yoğunluğuna bağlı ihtiyaçlar ise yaşanılan mega kentlerin kaynaklarını daha verimli kullanılmasını şart koşuyor.
Nüfusu 10 milyonu aşan, birbiri içine girmiş şehirlerin oluşturduğu mega kentlerin alt ve üst yapı ile hazır olması gerekiyor. Dijital dönüşümün yadsınamaz yükselişiyle bu mega kentlerde farklı bir yönetişim anlayışı zorunlu hale geliyor: Akıllı Şehir Uygulamaları.
Akıllı Şehir; enerji, su, ulaşım, yollar, çevre düzenlemesi, altyapı ile üstyapı hizmetlerinden yönetişime kadar her noktada şehrin; yapay zeka, büyük veri, nesnelerin interneti (IoT), bulut bilişim, artırılmış ve sanal gerçeklik, OT/ VT teknolojileri ile yönetilmesi  demek.
2025 yılına kadar akıllı şehir uygulamaları, hizmet ve ürünlerinin pazar değerinin 3.3 trilyon dolara ulaşması öngörülüyor.  Oluşturulan akıllı şehir ekosistemi ile de toplumların yaşam kalitesi artırılırken kaynakların etkin ve verimli kullanılması, işletme maliyetlerinin düşürülmesi, zaman tasarrufu ve çevrenin korunması öngörülüyor.

Türkiye’nin akıllı yol haritası
Türkiye’nin ‘Akıllı Şehir Uygulamaları’ süreci kamu, yerel yönetimler ve işletmeler özelinde sunulan plan, program ve projelerle önemli bir mesafe kat etmiş durumda. Bu dijital dönüşümde yol haritasını, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın oluşturduğu ‘2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı’ çiziyor.
Plan; merkezi yönetim kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler, özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerin dâhil olduğu ortak akıl ve bilimsel bakış açısı ile şekillenen, ulusal katmanda hazırlanan Türkiye’nin ilk, dünyanın dördüncü Akıllı Şehir stratejisi ve eylem planı. Türkiye’nin Akıllı Şehir dönüşümüne yön vererek sosyal, ekonomik ve çevresel gelişimine ivme kazandırmayı hedefliyor. Odağında “Etkin ve Sürdürülebilir Akıllı Şehir Yönetişimi” ve “Yetkin ve Üreten Akıllı Şehir Ekosistemi” olan strateji ile “Hayata Değer Katan Yaşanabilir ve Sürdürülebilir Şehirler” vizyonu bulunan eylem planının 4 stratejik amacı, 9 hedefi ve 40 eylemi bulunuyor.

Akıllı Şehir Ekosistemi
Plan kapsamında bahsi geçen şehir kavramı; nüfusu 50.000 ve üzeri olan yerleşim birimlerine (il, ilçe) ait kentsel alanlar ile sınırlı. Bunun yanı sıra tarım, sanayi, turizm ve hizmet gibi sektörlerde yoğun faaliyet gösteren ve nüfusu dönemsel olarak 50.000 ve üzeri olan kentsel alanlar da şehir olarak nitelendirilerek kapsama dâhil ediliyor. Plan kapsamındaki bilgi güvenliği, akıllı şehir mimarisi, açık veri gibi politikalar, il bazında bütüncül olarak ele alınıyor. Akıllı Şehir politikalarının belirlenmesi, bu politikaların hayata geçirilmesi ve ülkemizin Akıllı Şehir dönüşümünde tüm paydaşların aktif katılımı, işbirliği ve koordinasyonu ile sağlanması hedefleniyor.
Akıllı Şehir Ekosistemi’nde yer alan paydaşlar çok geniş bir yelpazede dağılım gösteriyor. Odağında kent sakinleri olmak üzere paydaşlar arasında merkezi yönetim kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler bulunuyor. Akıllı Şehirler; kaynaklar ve hizmetlerin, paydaşlar arasındaki eşgüdüm ve birlikte çalışabilirlik temelinde etkin yönetilmesi ile sürdürülebilir olacak.
“Yetkin ve Üreten Akıllı Şehir Ekosistemi”, stratejik bakış açısıyla ülkemizin Akıllı Şehir dönüşümünde yeni bir istihdam ve ekonomi oluşturan ve vizyon belirleyen Akıllı Şehir Yönetişimi ve yerli Akıllı Şehir Çözümleri’ni millî kabiliyetlerle geliştirebilme ve kullanabilme yetkinliğine ve olgunluğuna sahip birey ve kurumlardan oluşan çevik ve organik Akıllı Şehir Ekosistemi oluşturulacak.  Böylece Plan ile amaçlanan Türkiye’de Akıllı Şehirler alanında gerekli kabiliyetlerinin oluşturulması ve ekonomik büyüme ve istihdam alanında itici güç etkisinin oluşturulması sağlanacak. Vizyon ise; “Hayata Değer Katan Yaşanabilir ve Sürdürülebilir Şehirler” olarak belirleniyor.
Türkiye’ye özgü Akıllı Şehir Olgunluk Değerlendirme Modeli geliştirildi. Bu model üzerinden şehirler için yapılan bütüncül ve tematik ölçümleme çalışmalarının düzenli olarak uygulanması ile Akıllı Şehir Olgunluk Endeksi oluşturulacak.
‘Akıllı Şehir’ kompleks bir kavram. Plan kapsamında, farklı yaklaşımlar değerlendirilerek, Akıllı Şehir Yapısı; Akıllı Şehir Yönetimi ve Akıllı Şehir Uygulamaları olmak üzere iki ana başlık altında şekilleniyor.
Akıllı Şehir Yönetimi: Yönetişim, Strateji Yönetimi, Politika Yönetimi, Bütüncül Hizmet Yönetimi ve İş Yönetimi’nden oluşuyor.
Akıllı Şehir Uygulamaları ise şöyle:
Akıllı Çevre; Bilgi ve iletişim teknolojileri desteği ile atık, hava, su, toprak, iklim değişikliği ile mücadele yönetimi ile şehrin tabiat varlıklarının korunarak çevre ve doğanın sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi, çevre yönetiminin yeşil şehir planlamasının dikkate alınarak yapılması.
Akıllı Güvenlik; teknolojiyi kullanarak, şehirlerde mevcut güvenlik hâline karşı oluşabilecek tehditlere yönelik olarak vatandaşları korumak, kriz yönetimini sağlamak için tasarlanmış, şehir güvenliğinin ölçümlenmesi ve etkinliğinin sağlanması işlevlerinin bütünü.
Akıllı İnsan; farkındalığı, katılımcılığı ve yaratıcılığı yüksek, hayat boyu öğrenen, bilişim teknolojilerini hayatına dâhil etmiş, beşeri ve sosyal sermayenin ana unsuru ve şehir yaşamının odak noktası olan birey.
Akıllı Yapılar; bir şehirde yer alan tüm yapılar için toplumun; barınma kalitesi, konut kalitesi, yapı güvenlik önlemleri, yapı iklimlendirme ve enerji sistemleri gibi temel ihtiyaçlara akılcı ve teknolojik bir yaklaşımla dokunarak yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen sistemleri içerir.
Akıllı Ekonomi; bir şehrin mikro ve makro boyutuyla ekonomik girdi, çıktı ve faaliyetlerinin akıllı endüstriler çerçevesinde ele alınması.
Akıllı Mekân Yönetimi; şehirlerin, deprem, sel, heyelan gibi can ve mal kaybına sebebiyet verecek doğal afetler karşısında dayanıklı,, sosyal, kültürel ve ekonomik olarak yaşanabilir, sürdürülebilir olması, kentleşme ilkelerine uygun şekilde gelişmesi.
Akıllı Sağlık;  yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen, sağlık hizmetlerini iyileştiren, bireylerin sağlıkları ile ilgili farkındalıklarını artıran, sağlık verisini akıllı bir şekilde analiz edilmesini sağlayan uygulama ve hizmetler.
Akıllı Yönetişim; analiz, planlama, uygulama ve politika yapımı gibi kamu yönetimi süreçlerinde şeffaflık, katılımcılık ve hesap verebilirlik prensipleriyle klasik kamu yönetimi yöntemlerinden farklı olarak daha hızlı, daha doğru ve etkin karar vermeyi sağlayan bir yönetişim.
Bilgi Teknolojileri; bilginin (ses, veri, metin, görüntü vb.) üretilmesi, toplanması, işlenmesi, işletilmesi ve paylaşılması süreçlerinin teknolojinin desteği ile yapılmasını sağlamaktadır. Şehir yönetimi, enerji, ulaşım, altyapı gibi birçok hizmete yatay olarak destek verir.
Akıllı Ulaşım; BİT destekli ve entegre ulaşım sistemleridir. Bir veya birden fazla ulaşım şeklinin kullanıldığı tramvay, otobüs, tren, metro, araba, deniz ve hava ulaşımını, bisiklet ve yayaları kapsayan sürdürülebilir, güvenli ve birbirine bağlı ulaşım sistemlerini kapsar.
Akıllı Enerji; enerji ve kaynak açısından yüksek düzeyde verimli, giderek artan bir şekilde yenilenebilir enerji kaynaklarıyla desteklenen, maliyet, enerji tasarrufu sağlayan; stratejik planlama için entegre, esnek kaynak sistemlerinin yanı sıra iç görüye dayalı, kamusal değeri olan ve yenilikçi yaklaşımlara dayanan şebekelerle enerjinin yönetimi.
İletişim Teknolojileri; bilginin aktarımı ile ilgili altyapı, teknoloji, standart ve donanımların bütünüdür.
Bilgi Güvenliği; bilginin gizlilik, bütünlük ve erişilebilirlik öğeleri doğrultusunda risk yönetimi süreci de uygulanarak muhafaza edilmesi.
Akıllı Altyapı; Akıllı Çevre, Akıllı Ulaşım ve İletişim Teknolojileri bileşenleri kapsamında kullanılan sensörlerle toplanan veriyi ileten, analiz eden, ölçen, izleyen, daha gelişmiş performans ve kullanıcı deneyimi için kullanıcı talepleri ve çevredeki değişikliklere akıllı şekilde yanıt verebilen ve kamusal değer oluşturan sistemler.
Afet ve Acil Durum Yönetimi; önlem alınarak karşılaşılabilecek zararları azaltan, afet ve acil durumlara hazır olunmasını sağlayan, bir olay/durum gerçekleştiğinde müdahale eden afet ve acil durum verisini akıllı bir şekilde analiz edebilen ve normal yaşama dönüş sürecini kapsayan uygulama ve sistemler bütünü.
Coğrafi Bilgi Sistemleri; birçok sektörle mekânsal etkileşim olan coğrafi verinin; üretilmesi, temini, depolanması, işlenmesi, yönetilmesi, kıymetlendirilmesi, analiz edilmesi, paylaşılması, görselleştirilmesi, sunulması ve güncel tutulması için gerekli olan donanım, yazılım, insan kaynağı, standartlar ve yöntemler bütünü.

Akıllı şehir nedir?
2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında Akıllı Şehir kavramı: “Paydaşlar arası işbirliği ile hayata geçirilen, yeni teknolojileri ve yenilikçi yaklaşımları kullanan, veri ve uzmanlığa dayalı olarak gerekçelendirilen ve gelecekteki problem ve ihtiyaçları öngörerek hayata değer katan çözümler üreten daha yaşanabilir ve sürdürülebilir şehirler” olarak tanımlanıyor.

Dünyada akıllı şehir genel görünümü
Akıllı Şehir çalışmaları pek çok ülkede şehirler bazında hazırlanan stratejiler doğrultusunda gerçekleştiriliyor. New York, Seul, Barselona, Berlin, Londra, Manchester, Toronto, SauPaulo, Dublin, Chicago Akıllı Şehir alanında stratejiye sahip olan önemli şehirler arasında yer alıyor. Şehirler tarafından geliştirilen Akıllı Şehir stratejilerinin genel olarak üç ana motivasyon etrafında toplandığı görülüyor: Ekonomik Motivasyonlar, Sosyal Motivasyonlar, Çevresel Motivasyonlar.
• Hindistan, “beş yıl içinde 100 Akıllı Şehir kurma” hedefiyle 2015’te Akıllı Şehirler Misyonu adında bir kentsel modernizasyon girişimi başlatmış ve Ulusal hükümet tarafından Girişim’e, 480 milyar rupi (7.5 milyar ABD Doları) tahsis edildi.
• Singapur’da Akıllı Şehir çalışmaları kapsamında, 2014’te ulusal bir sensör ağı sisteminin geliştirilmesi, konuşlandırılması ve iletişim altyapısının desteklenmesi için 1.6 milyar dolar yatırım yapıldı ve Akıllı Millet Girişimi başlatıldı, 2.8 milyar dolar yatırım yapıldı. Singapur’un Akıllı Şehir alanındaki bir diğer önemli girişimi Sanal Singapur. Girişim, adanın dijital üç boyutlu modeli olan nüfus sayımı bilgileri ve coğrafi bilgi sistemleri de dâhil olmak üzere belediye veri kaynakları için gösterge paneli niteliği taşıyan dijital bir model.
• Güney Kore dünyanın ilk özel ekonomi bölgesi oluşturma amacına yönelik inşa edilmiş Akıllı Şehri olan Songdo City’ye ev sahipliği yapıyor. Yollara, binalara ve toplu taşıma araçlarına yerleştirilmiş sensörlerle nesnelerin interneti teknolojileri tüm şehri kapsıyor.
• Birleşik Krallık’ta, Akıllı Şehir çalışmaları kapsamında 2012’de, İngiltere’nin inovasyon ajansı olan Innovate UK, Akıllı Şehir teknolojisinin şehirlerine nasıl fayda sağlayabileceği hakkında Akıllı Şehir politikalarını araştırmak ve geliştirmek için Glasgow, Bristol ve Londra’yı da içeren 30 şehre 34.5 milyon sterlin (55.89 milyon ABD doları) kaynak tahsis etti.
• Amerika Birleşik Devletleri Akıllı Şehir çalışmaları, Federal Hükümet tarafından 2015’te Akıllı Şehirler Girişimi ile başlatıldı. Akıllı Şehirler dâhil pek çok konuyu kapsayacak şekilde geniş bir nesnelerin interneti uygulaması yelpazesine 160 milyon dolarlık fon sağlandı.