Akıllı fabrikaların temel taşı; MES
Endüstri 4.0 yolculuğundaki ‘akıllı fabrikalar’ın üretim süreçlerini optimize eden MES (Üretim Yönetim/Yürütme Sistemi), gelecekte de dijital altyapının merkezi olarak daha da kritik hale gelecek. MES, bugün olduğu gelecekte de işletmelerin küresel rekabette ayakta kalmasını sağlayan, dijital dönüşümün ve akıllı üretim sistemlerinin vazgeçilmez bir parçası olmaya devam edecek.
Dijital dönüşümle birlikte üretim süreçlerinde daha verimli, hızlı, kaliteli, zaman ve maliyet tasarruflu ve rekabetçi bir yapıya ulaşmak ve ‘akıllı’ olmak isteyen işletmeler için MES (Manufacturing Execution System-Üretim Yönetim/Yürütme Sistemi), stratejik bir teknoloji. MES, üretim süreçlerinin her aşamasında gerçek zamanlı veri akışı sağlayarak üretimin izlenmesi, kontrolü, optimize edilmesi, iş süreçlerinin ve operasyonların daha iyi yönetilebilmesini sağlıyor. MES, Endüstri 4.0’ın yanı sıra gelecekte tamamen otonom ve sürdürülebilirliği hedefleyen insan-robot iş birliğine dayalı üretim modellerinde de kritik bir rol oynamaya hazırlanıyor. Bulut tabanlı ve yapay zeka destekli MES sistemleri, geleceğin fabrikalarını şekillendirecek.
MES nedir?
MES (Manufacturing Execution System) Türkçe adıyla Üretim Yönetim Sistemleri veya Üretim Yürütme Sistemi; üretimde maksimum performansın hedeflendiği bir çözüm. Herhangi bir işletmenin halihazırdaki sisteminde ve üretim hatlarındaki malzemelerin, makine, araç, gereç kaynaklarının, iş gücünün en iyi şekilde değerlendirilmesi, yönetilmesi, izlenmesi, işletmenin tüketiciler tarafından talep gören ürününün istenilen maliyette, kalitede ve zamanda üretilmesini sağlayan MES ile ekstra maliyetler önlenebiliyor ve şirketin karlılık seviyesi artırılıyor. Kalite kontrol, maliyet tasarrufu ve izlenebilirlik gibi avantajlar sunan MES, hammaddelerin nihai ürüne dönüşüm sürecini ve kaynakları (malzeme, çalışanlar, enerji, makineler, destek hizmetleri) gerçek zamanlı izliyor; böylece yöneticilere daha bilinçli ve stratejik kararlar alma fırsatı sağlıyor.
Endüstri 4.0 ve MES: Üretim süreçlerini dijitalleştirerek akıllı sistemlerle entegre eden Endüstri 4.0 teknolojileri arasında MES, ‘akıllı’ üretimin ve akıllı fabrikaların temel taşı olarak öne çıkıyor. Şirketlerin Endüstri 4.0 yolculuğunda MES, ERP (Kurumsal Kaynak Planlama), SCADA (Denetleme Kontrol ve Veri Toplama), IoT (Nesnelerin İnterneti) ve IIoT (Endüstriyel Nesnelerin İnterneti) teknolojileri ve süreç kontrol sistemleriyle entegre çalışabilme özelliğiyle otomasyonda bir yönetim köprüsü sağlıyor. Geliştirilmiş tedarik zinciri görünürlüğü de sunan MES, işletmelerde, verimliliğin optimizasyonu için verilerin analizini yapma, iş emri ve talimatları yönetme gibi organizasyon ve tedarik zincirindeki diğer sistemlerle entegre bir dizi görevi yerine getirebiliyor. Özellikle IoT ve IIoT ile makineler, sensörler ve cihazlar arasında kurulan iletişim, MES’in veri toplama ve analiz yeteneklerini güçlendiriyor. Böylece üretim süreçlerinde maliyetler azalıyor, hız, kalite, çeviklik, esneklik, genel ekipman ve işgücü verimliliği artıyor. İşletmenin hammaddeden, makine parkuruna, işgücüne kadar tüm kaynakları planlı, programlı ve verimli kullanıldığından MES, aynı zamanda çevredostu teknolojilerden.
Yapay Zeka (AI), Makine Öğrenimi (ML), Derin Öğrenme (DL), OT/VT Teknolojileri, IIoT, Bulut Bilişim (Cloud Computing) gibi yeni nesil teknolojilerle zenginleştirilen MES; üretim süreçlerini optimize etmekle kalmıyor, birçok farklı fayda sunabiliyor. Örneğin; öngörücü bakım sistemleri, MES ile entegre edilerek makinelerin arıza yapmadan önce bakım ihtiyacını belirlenebiliyor. Bulut tabanlı MES sistemleri, işletmeleri daha esnek ve ölçeklenebilir bir yapıya kavuşturuyor. Gartner’ın son raporlarına göre, 2030’a kadar MES ve IoT entegrasyonunu gerçekleştiren fabrikalar, üretim verimliliğinde %30’a varan artış elde edecek. Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na da hizmet eden MES, karbon ayak izi izleme, atık yönetimi ve enerji tüketimi gibi verilerin analiz edilmesini, işletmelerin çevreci hedeflerine ulaşmasını kolaylaştırıyor.
MES’in işletmelere sağladığı faydalar: Manuel işlemleri azaltıp, sıfır hata imkanı ile verimlilik, zaman ve maliyet tasarrufu sunuyor. Tüm üretim süreçlerini anlık izleme imkanıyla gerçek zamanlı görünürlük sunuyor. Ürünlerin kalite standartlarına uygun üretilmesini sağlayarak kalite yönetimini başarılı hale getiriyor. Hammadde, malzeme, makine parkuru, stok yönetimi ve enerji kullanımını optimize ediyor, işçilik maliyetlerini azaltıyor, makine kullanımını ve müşteri memnuniyetini artırıyor, çevre dostu üretimi destekliyor, veri akışı ve süreç kontrolünü güçlendiriyor, sürdürülebilirlik ve rekabet gücü sağlıyor.
