Burun Damlası Bağımlılığı
Danışmanımız ve Yazarımız Dr. Gülsemin Güloğlu, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Kulak Burun Boğaz Bölümü’nden Doç.Dr. Tan Ergin ile burun damlası bağımlılığı ve tedavisi üzerine konuştu.Burun damlası bağımlılığı nedir?
Burun tıkanıklığı nezle, sinüzit ve alerji gibi birçok nedene bağlı olarak çok sıkça rastladığımız bir şikayettir. Burun açıcı damlalar (xsilometazolin hidroklorür, oksimetazolin ve tetrahidrazolin HCL içerenler) birkaç dakika içerisinde burunu açarak hastanın rahat nefes almasını, gece rahat uyumasını sağlayan burun damlalarıdır. Etkilerini burun içerisindeki şişliği gidererek ve konka ismini verdiğimiz burun etini küçülterek gerçekleştirirler. İlk kullanımlarında yaklaşık 6-8 saat kadar etkileri sürmekte, bu sürenin sonunda ise semptomlar yeniden ortaya çıkmaktadır. Kullanımı tavsiye edilen 5-7 gün içerisinde asıl hastalık tedavi olursa artık burun açıcı damlalara gerek duyulmaz. Sık enfeksiyon geçiren, ağır alerjisi olanlar ve burun damlasının getirdiği konforu öğrenen hastalar ne yazık ki burun tıkanıklığı şikayeti tekrar başgösterdiğinde hemen ilacı kullanma eğilimi göstermektedir. Başlangıçta haftada bir kez gibi oldukça masum bir kullanım gözlenirken zaman içerisinde kullanım sıklığı artmaktadır. Bunun sebebi ise kullanım arttıkça ilacın etki süresinin kısalmasıdır. Belirli bir eşik geçildiğinde ise hasta burun damlası kullanmadan rahat nefes alamamaya ve evinde, işyerinde, çantasında, arabasında ilacı bulundurmaya başlar; onsuz bir haftasonu geçiremez ve tatile gidemez. Hastaların birçoğu çevrelerinde ki tüm eczanelerin yerini ezbere bilirler. Bu duruma ilaçla gelişmiş burun tıkanıklığı anlamında “rhinitis medicamentosa” ismi verilmektedir. Temel mekanizma başlangıçta ilaç ile küçülen konka ismi verilen burun etlerinin reaksiyoner olarak daha çok şişmeleridir.;
Bağımlılığın tedavisi nasıl yapılır?
Burun damlası bağımlılığı (rhinitis medicamentosa) tanımlandıktan sonra hastanın yapması gereken ilk şey burun damlasını kullanmayı bırakmasıdır. Aslında alışkanlık geliştikten sonra burun damlasının bırakılması süreci oldukça zordur. Hastanın günlük hayat kalitesi genellikle oldukça bozulur ve uyku düzensizliğinden, konsantrasyon bozukluğuna, tat alamamadan başağrısına kadar birçok sorun günlük hayat stresi içerisinde hastayı zorlamaktadır. Bağımlılığın terkedilmesi süreci en az bir-iki hafta sürmektedir; bu esnada geçirilen nezle, grip veya sinüzit gibi bir üst solunum yolu enfeksiyonu herşeyi bozmakta süreci başa taşıyabilmektedir. Eğer hasta sabırlı olmaz ve direnci çabuk kırılırsa bağımlılıktan kurtulması da mümkün olmamaktadır. Bağımlılık yapan ve içeriğinde xsilometazolin hidroklorür, oksimetazolin ve tetrahidrazolin HCL (otrivine, xylo-comod, iliadin, burnil) olan damlaların bırakılma sürecinde damla birdenbire kesilebilir veya doz göreceli olarak azaltılarak bırakılmaya çalışılabilir. “cold turkey” olarak adlandırılan birdenbire ilacın kullanımının bırakılması en etkin yöntem olmakla birlikte hastaların ancak çok az bir kısmı (yüzde 5-10) bunu başarabilmektedir. Bağımlılığın asıl nedeni burundan nefes alma isteği olduğundan konka ismi verilen burun etlerinin cerrahi müdahaleler ile küçültülerek rahat nefes alınmasının sağlanması en radikal yaklaşımdır. Yukarıda bahsedilen tedavilerden başarı sağlanamadığı takdirde ‘konka’ların küçültülmesi işlemine başvurulur.
