Yeni Ekonomi Programı (YEP) (2021-2023)

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 2021-2023 dönemini kapsayan ‘Yeni Ekonomi Programı’nı (YEP) açıkladı. Programın ‘Yeni Normal’e nasıl uyum sağlayacağımızı ortaya koyacağını belirten Albayrak, ekonomide tüm göstergelerin V tipi toparlanmaya işaret ettiğini söyledi.
Dengelenme sürecinin sonuna yaklaşırken ‘Pandemi’ nedeniyle tüm dünyada ekonomik faaliyetlerin sert şekilde yavaşlatıldığını belirten Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, “Kimi ülkeler ekonomilerini ve sınırlarını kapattı. İşsizlik arttı. Belirsizlik ortamında sermayenin altına ve rezerv paralara yönelmesi neticesinde Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin para birimleri kaybetti. Enflasyon oranımızdaki yükseliş trendi yerini yatay bir seyre bıraktı. Altın ithalatındaki hızlı artış ve turizmdeki düşüş nedeniyle cari işlemlerde geçici de olsa bozulma ortaya çıktı. Program, salgın sonrası yeni normale nasıl uyum sağlayacağımızı ortaya koyacak” dedi.
Pandemi sürecinde yürütülen politikaları ve sonuçlarını değerlendiren Albayrak, salgın sürecindeki destek paketlerinin toplamının 494 milyar TL ile milli gelirin yüzde 10’una ulaştığını, süreçte istihdamın sürekliliğinin büyük krizden minimum etkilenmesi için çalıştıklarını, sektör odaklı vergi indirimi ile tüm işletmelere destek olduklarını aktardı. Albayrak, süreçte alınan tedbirler neticesinde bu yılın Temmuz ayında ekonomide hızlı bir normalleşme sürecine girildiğini söyledi:  “Türkiye olarak birçok gelişmiş ve gelişen ülkeler arasında pozitif ayrıştık. Sanayi üretimi, satın alma yöneticileri endeksi, kapasite kullanım oranı, elektrik tüketimi ve güven endeksi verilerinin tamamı ekonomide 3. çeyrekten itibaren ekonomide güçlü bir ‘V’ tipi toparlanmaya, yıldan yıla büyüme oranının pozitife döndüğüne işaret ediyor.”
Bakan Albayrak, toparlanmanın sürükleyicilerinden birisinin ihracat olduğunu, ihracatın 2020 yılı Haziran ve Ağustos döneminde salgının derinden etkilediği Mart-Mayıs’a kıyasla yüzde 27’ye yakın artış kaydedildiğini dile getirdi. Albayrak, toparlanmanın tüm sektörlere yayıldığını söylemenin mümkün olmadığını ifade etti: “Özelikle turizm ve ulaşım gibi alanlarda genelde hizmetler alanında toparlanma istenilen seviyede değil. Yaklaşık 15 milyon insanımızın istihdam edildiği hizmetler sektöründe vatandaşların refahını korumak hayati önemli. Bu seneki Yeni Ekonomik Program’ın ana temasını; Yeni Dengelenme, Yeni Normal ve Yeni Ekonomi olarak belirledik.”
Yeni Dengelenme: Finansal koşullarda normalleşme, iç ve dış dengenin yeniden sağlanmasını, enflasyonunun kalıcı olarak düşük tek haneli rakamlara indirilmesi ve cari işlemler açığının kapatılmasını ‘Yeni Dengelenme’nin ana hedefleri arasında yer alıyor. Bakan Albayrak, bu süreçte salgın sürecinde alınan finansal tedbirlerin kademeli olarak kaldırılacağını açıkladı: “Normalleşme adımlarını atmaya başladık, önümüzdeki günlerde haftalarda devam edecek. Hem finansal istikrara hem makro hedeflere katkı sağlayacak.”
Yeni Normal: Ekonomide iş yapış şekilleri, davranışlar ve tercihler yeniden şekilleniyor. Ekonominin bu sürece uyum sağlaması için dijital dönüşümün hız kazanarak e-hizmetlerin hayatın her alanına yaygınlaştırılması ve yeni finansal çözümlerin üretilmesi ile yeni çalışma modeli oluşturulması zorunluluk.
Yeni Ekonomi: Yenilikçi, yüksek katmadeğerli, ihracata dayalı, insan odaklı ve kapsayıcı kalkınma modeli sağlanacak. Albayrak, stratejik reformları hayata geçirmeye devam edeceklerini dile getirdi: “Enflasyon ve cari dengedeki kırılganlıkları azaltacak rekabet, teknoloji ve verimlilik odaklı reformlara öncelik vereceğiz. Salgın sonrası küresel tedarik zincirinde ortaya çıkan aksamaları fırsata dönüştüren ülkemizi küresel cazibe merkezi haline getirecek adamları atacağız.”
Bakan Albayrak, ikinci bir salgın olmayacağını öngörerek programı hazırladıklarını kaydetti: “Yılın tamamında büyümenin pozitif olmasını ve yüzde 0.3 oranında gerçekleşmesini öngörüyoruz. 2021 yılında ertelenen yatırım ve tüketimin devreye girmesiyle, tüm adımların atılmasıyla büyümenin yüzde 5.8 olmasını tahmin ediyoruz. Sonraki yıllarda büyümenin yüzde 5 olarak sürmesini bekliyoruz. Büyümeye ulaşmak için; ihracata, katmadeğerli istihdama daha fazla yoğunlaşacağız. İş ve yatırım ortamının iyileştirilmesi, iç ve dış tasarrufların artırılması temel hedef olacak.”
Özellikle verimlilik ve rekabet gücünü artıracak, ileri teknoloji ve dijital dönüşümü destekleyecek girişimci ekosistemi destekleyecek politikaları hayata geçireceklerini duyuran Albayrak, işsizlik oranının kademeli azalarak 2023’te yüzde 10.9 seviyesinde gerçekleşmesini beklediklerini, bunun için kısmı süreli çalışmayı destekleyen politikaları hayata geçireceklerini açıkladı. Enflasyonun kalıcı olarak tek haneye indirilmesinin öncelikleri olacağını, enflasyonun 2020 sonunda yüzde 10.5’e gerilemesi sağlanacağını aktaran Albayrak, yerlileştirme programı ve TL bazlı alım garantili kontratlara yoğunlaşacaklarını söyledi: “Program sonunda cari işlemlerde kalıcı denge tesis etmeyi amaçlıyoruz. Bu yıla cari fazla vererek başlamıştık. Covid 19’un turizm gelirlerine kaybı 25 milyar dolar, altın ithalatının yukarı yönü ise 12 milyar doların üzerinde. Dolayısıyla yılı cari açık vererek kapatacağız.”
Albayrak, yenilenecek doğalgaz kontratları ve Karadeniz’deki doğalgaz keşfinin etkisiyle oluşacak uygun enerji ithalat fiyatlarının cari dengeye katkı sağlayacağını belirtti. “Türk Eximbank’ın yeni yaklaşımı, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası’nın yeni odak alanlarıyla KOBİ’leri destekleyerek, küresel tedarik zincirindeki payımızı ve e- ihracatı artırmak programımızın odak noktası olacak” diyen Albayrak; YEP döneminde; kamu yatırımlarını sağlık, demiryolu, sulama projeleri, eğitim, Ar-Ge, yeni OSB yatırımları ile üniversite alanlarına yoğunlaştıracaklarını açıkladı. Rakamlarla Yeni Yol Haritası Büyüme
2020 büyüme tahmini yüzde 0.3 (Önceki yüzde 5)
2021 büyüme tahmini yüzde 5.8 (Önceki yüzde 5)
2022 büyüme tahmini yüzde 5 (Önceki yüzde 5)
2023 büyüme tahmini yüzde 5 (Önceki yüzde 5)
İşsizlik
2020 işsizlik tahmini yüzde 13.8
2021 tahmini yüzde 12.9
2022 tahmini yüzde 11.8
2023 tahmini yüzde 10.9
Enflasyon/TÜFE
2020 sonu tahmini yüzde 10.5 (Önceki yüzde 8.5)
2021 tahmini yüzde 8 (Önceki yüzde 6)
2022 tahmini yüzde 6 (Önceki yüzde 4.9)
2023 tahmini yüzde 4.9
Cari denge/GSYH
2020 tahmini yüzde -3.5 (Önceki yüzde -1.2)
2021 tahmini yüzde -1.9 (Önceki yüzde 0.8)
2022 tahmini yüzde -0.7 (Önceki yüzde 0)
2023 tahmini yüzde 0.1
Bütçe dengesi/GSYH
2020 tahmini yüzde -4.9 (Önceki yüzde -2.9)
2021 tahmini yüzde -4.3 (Önceki yüzde -2.9)
2022 tahmini yüzde -3.9 (Önceki yüzde -2.6)
2023 tahmini yüzde -3.5
GSYH büyüklüğü
2020 tahmini 702 milyar dolar
2021 tahmini 735 miyar dolar
2022 tahmini 801 milyar dolar
2023 tahmini 875 milyar dolar