Türkiye bilgi ve iletişim teknolojileri sektörü; 785 milyar TL büyüklüğe ulaştı

Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD), 2023 yılı ‘Bilgi ve İletişim Teknoloji Sektörü Pazar Verileri’ni açıkladı. Açılış konuşmalarını Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Zekeriya Çoştu, TÜBİSAD Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Tombalak, Lenovo Türkiye Genel Müdürü Emre Hantaloğlu, Data Market CEO’su Murat Boyla, sahibinden.com CEO’su Burak Ertaş’ın yaptığı toplantıda, sektörün 2023 performansı ve geleceği hakkında görüşler paylaşıldı. Raporun sonuçlarını Deloitte Türkiye Ortağı Hakan Göl açıkladı.
Çalışmasına 2023’te 10 bin 424 şirket katıldığı Rapor’a göre Türkiye bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) pazarı büyüklüğü 2023’te TL bazında bir önceki yıla kıyasla %83 büyüyerek 784.6 milyar TL’ye ulaştı. Bu rakamın 36 milyar TL’lik kısmını ölçümlemeye yeni eklenen şirketler oluşturdu. 2019-2023’te sektörün TL bazındaki yıllık ortalama büyümesi %50 civarında seyretti. Sektörün dolar bazındaki büyüklüğüyse %27’lik artışla 33 milyar dolara çıktı. Global BİT pazarı aynı yıllarda %1.1 büyüdü.
Alt kategoriler: Toplam sektör büyüklüğünü oluşturan iki ana unsura bakıldığında; 2019-2023’te daha hızlı büyüyen bilgi teknolojilerinin (BT), 2023’te pazar büyüklüğü olarak iletişim teknolojilerinin önüne geçtiği görüldü. 2019-2023’te %60 büyüyen BT,, 2023’te 402.2 milyar TL’ye, iletişim teknolojileri %41 büyüyerek 382.4 milyar TL’ye ulaştı. BT son 4 yılda artan kura rağmen büyürken, iletişim teknolojileri kurdan etkilenerek küçüldü.
BT’nin 2023’te dolar bazında büyüklüğü 16.9 milyar dolara, iletişim teknolojilerinin ise 16.1 milyar dolara yükseldi. BT Donanım kategorisi %68 büyüyerek 133 milyar TL, BT Yazılım %132 büyüyerek 206.9 milyar TL, Bilişim Teknoloji Hizmet ise %96 büyüyerek 62.2 milyar TL, İletişim Teknolojileri Elektronik Haberleşme kategorisi %72 büyüyerek 224.5 milyar TL, İletişim Teknolojileri Donanım kategorisi %93 büyüyerek 157.8 milyar TL oldu.
Sektörde öne çıkan teknolojiler: Rapora göre 2023’te BİT sektöründe öne çıkan teknolojiler; üretken İş Hayatında GenAI, Bulut Dönüşümü, Platform Mühendisliği ve Sektörel Metaverse olmak üzere dört ana başlıkta değerlendirildi. İş Dünyasında Sürdürülebilirlik ise etkisi devam eden trend olarak yer aldı.
2023 yılı global BİT  pazar büyüklüğü:  Rapor’a göre, global BİT pazarı büyüklüğü 2023’te %1.1 büyüyerek 4.45 trilyon dolar seviyesine yükselirken; bilgi teknolojileri pazarı aynı oranda daralma gösterdi, iletişim teknolojileri pazar büyüklüğü ise %4.1 büyüdü.
Teknokentler: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayınlanan istatistikler baz alındığında 2022-2023’te teknokent sayısının %4.1 artarak 101’e çıktığı ve şirket sayısının %14.5 artarak 10 bin 275 seviyelerine geldiği görüldü. Teknoloji geliştirme bölgelerinde çalışan kişi sayısı %16.3’lük artışla yaklaşık 93 bin kişiden 108 bin 360 kişiye geldi. Teknokentlerin toplam cirosu %174.5 büyümeyle 75.6 milyar TL’den 207.5 milyar TL’ye ulaştı. Cirodaki artışla birlikte %138.7’lik artışla toplam ihracat 19.9 milyar TL’den 47.5 milyar TL’ye yükseldi.
İhracat: 2023’te toplam ihracatta %85’lik büyüme gözlendi ve 58 milyar TL’ye ulaştı. Toplam ihracat içerisindeki en büyük payın ise BT Yazılım kategorisinde olduğu görüldü. BT Yazılım ihracatı %92 büyüyerek 52 milyar TL tutara ulaştı. Sektörün toplam ihracatı 2018-2022’de dolar bazında yıllık ortalama %22 büyüdü.
İstihdam: Sektörün toplam istihdamı %11’lik büyümeyle 237 bin kişiye ulaştı. Sektörün %31’ini kadın çalışanlar oluşturdu, üniversite mezunu çalışanlarsa %63.
“Bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişimi diğer sektörlerde de verimliliği artırıyor: Bilgi teknolojileri sektörünün ekonominin genelinde getirdiği verimlilik artışı, yenilikçi ve katmadeğeri yüksek yapısı, istihdam yaratma potansiyeli, ihracatın ithalatı karşılama oranlarına yaptığı ve yapabileceği katkısıyla stratejik bir önem arz ettiğini belirten TÜBİSAD Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Tombalak, şunları söyledi: “TÜBİSAD olarak 13 yıldır şirketler, kamu ve akademi başta olmak üzere aslında Türkiye için oldukça önemli olan Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü Pazar Verileri Raporu’nu paylaşıyoruz. Sektörün dolar bazındaki büyüklüğü %27’lik bir artışla 33 milyar dolara çıktı. Bu yıl tarihte ilk defa, bilgi teknolojilerinin büyümesi ve büyüklüğü, iletişim teknolojilerini geride bırakarak yeni bir dönemin kapılarını aralıyor. Bu, sadece bir dönüm noktası değil, aynı zamanda ülkemizin ve sektörümüzün potansiyelini gözler önüne seren bir gelişme. Yazılım ve servis sektöründeki bu hızlı yükseliş, yazılım ihracatımızda da bir artış yaratıyor ve geleceğe dair umutlarımızı yeşertiyor. Biz, sektör temsilcileri olarak, TÜBİSAD ve diğer sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte, kamu ve özel sektörün sinerjisini kullanarak bu büyümeyi daha da ileriye taşıma konusunda kararlıyız.”
“BT trendleri işletmelerimizin kararlarına yön verecek”: Lenovo Türkiye Genel Müdürü Emre Hantaloğlu konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı: “TÜBİSAD ICT 2023 Pazar Raporu, dünyanın en hızlı gelişen sektörlerinden biri olan BT sektöründeki pazar trendlerini, büyüme potansiyelini anlama, takip etme ve yatırımlara yön verme kararları alma açısından hem işletmelerimize hem de Türkiye’nin BT ekosistemine büyük fayda sağlıyor. Lenovo Türkiye olarak, bu önemli çalışmaya sponsor olmaktan ve sektörümüz için çok kıymetli olan bu pazar araştırmasına destek vermekten dolayı büyük bir mutluluk duyuyoruz.’’
“Sektörün istikrarlı büyüme performansı yeniliklere uyum sağlamamızı kolaylaştıracak”: Data Market CEO’su Murat Boyla, şunları ifade etti: “Gelişimleri önemli miktarda ivme kazanmış olan yapay zekâ, 5G ve bulut dönüşümü gibi heyecan verici yeni teknolojilerin işte ve yaşamda olağanüstü yeniliklere imkân tanıyacağı bir geleceğe hazırlanıyoruz. Ekonomik ve sosyal boyutlarda pek çok fırsat barındıran böylesi bir geleceğe yol alırken ülkemizin yeniliklere uyum sağlayabilmesi açısından bilgi ve iletişim teknolojileri pazarının istikrarlı ve sürdürülebilir bir performans göstermesi kritik önem taşıyor. Bu sağlıklı tablonun ülkemizdeki diğer sektörlerin gelişimi açısından da önemli olacağına inanıyoruz.”
“BİT sektörü stratejik sektörler için çarpan etkisi yaratabilir”: sahibinden.com CEO’su Burak Ertaş, raporun bulgularını şöyle değerlendirdi: “Bilgi ve iletişim teknolojileri sektörünün ülkemizin büyümesi ve kalkınmasında kritik rol oynayan tüm stratejik sektörler üzerinde çarpan etkisi yaratma potansiyeli bulunuyor. Sektör bileşenlerinin sunduğu, ürün, çözüm ve bilgi birikiminin sürdürülebilirliği açısından olumlu olarak yorumlayabileceğimiz bir büyüme tablosuyla karşı karşıyayız. Bu büyümenin istikrarlı ve sağlıklı sürdürülebilmesi için çalışmaya devam edeceğiz.”

“Bilişim sektörü Milli Teknoloji Hamlesi’nin tam kalbinde yer alan bir sektör”
Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Zekeriya Çoştu, raporun önemine işaret ederek, bilgi ve iletişim teknolojileri sektörünün uzun zamandır gelişimini sürdüren bir sektör olduğunu söyledi.
Zekeriya Çoştu, Türkiye’nin dijitalleşmesi ve bu sektördeki atılımı düşünüldüğünde sektörün son 20 yılda derinleşen ve gelişen bir ekosisteme sahip olduğunu belirtti: “Bilişim sektörü Milli Teknoloji Hamlesi’nin tam kalbinde yer alan bir sektör. Bu bakımdan sektörün büyümesi, çeşitlenmesi, derinleşmesi ve ihracat potansiyelini artırması ülkemiz için son derece önemli bir öncelik. Bilgi ve iletişim teknolojilerinde geldiğimiz noktadan, şirketlerimizin yetkinliklerinden ve başarılarından, insan kaynağımızın yeteneklerinden ve sınır aşan iş yapma kabiliyetlerinden son derece memnunuz ancak hedefleri çok büyük olan bir ülkeyiz. Bulunduğumuz noktayla yetinmemiz de mümkün değil, çok daha fazlasını hedefliyoruz.”
Türkiye bilişim ekosisteminin küresel arenada bir fenomen haline gelebilecek potansiyeli bulunduğunu kaydeden Coştu, sektörün geleceğinin çok parlak olduğunu vurguladı:  “Bakanlığımız, diğer kamu kurumlarımız ve STK’larımızla beraber sektörün gelişmesine gereken desteği veriyoruz ve vermeye devam edeceğiz. Bakanlık olarak 2023’te bilgi ve iletişim teknolojileri sektöründe faaliyet gösteren şirketlerimize sağladığımız kaynak 40 milyar liranın üzerinde. 2024’te bu rakam belki iki katına çıkacak.”