TÜBİSAD’dan Türkiye’nin Dijital Dönüşüm Endeksi 2022 Raporu: Türkiye’nin dijitalleşme notu geriledi

Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD), Türkiye ekonomisi ve toplumunun dijitalleşme durumunu inceleyen ve her yıl yayınlanan Türkiye’nin Dijital Dönüşüm Endeksi 2022 Raporu’nu kamuoyuna açıkladı. İş dünyası mensupları tarafından doldurulan anketler ve 139 ülkeden alınan verilerin analiz edilmesiyle oluşturulan rapor, ekosistem, yeterlilik, kullanım ve dönüşüm olmak üzere dört ana bileşen ve 10 farklı boyutta Türkiye’nin dijitalleşme performansını ortaya koyuyor (Ekosistem Bileşeni; 1. Boyut: Yasal Zemin ve İşleyiş, 2. Boyut: Yenilik ve Yatırım Ortamı, Yeterlilik Bileşeni: 3. Boyut: Altyapı, 4. Boyut: Satın Alınabilirlik, 5. Boyut: Beceriler, Kullanım Bileşeni: 6. Boyut: Bireysel Kullanım, 7. Boyut: İş Dünyası Kullanımı, 8. Boyut: Kamu Kullanımı, Dönüşüm Bileşeni: 9. Boyut: Dijitalleşen Ekonomi, 10. Boyut: Dijitalleşen Toplum).
Türkiye’nin dijital dönüşüm notu 3.12: Türkiye’nin Dijital Dönüşüm Endeksi 2022 Raporu’na göre, Türkiye’nin 2022 yılı dijital dönüşüm endeksi geçtiğimiz yıla göre yüzde 2.8’lik bir düşüşle 5 üzerinden 3.12 olarak ölçüldü. Genel endeks değerini oluşturan 64 alt göstergenin 35’i 2022 yılında gerilerken 23 göstergenin endeks değeri arttı, 6 göstergenin değeri ise değişmedi.

“BİT’e yönelik ulusal vizyonumuzun güçlendirilmesi gerekiyor”
Türkiye’nin Dijital Dönüşüm Endeksi Raporu’nun dijital dönüşümü kucaklamak isteyen tüm organizasyonlar için faydalı bir araç olduğunu belirten TÜBİSAD Yönetim Kurulu Başkanı Levent Kızıltan, “Türkiye’nin Dijital Dönüşüm Endeksi, dijital dönüşüm üzerinde etkili olan mevzuat, altyapı, kullanım ve beceri ile dönüşümün ekonomik ve toplumsal etki boyutlarını kapsıyor. 64 farklı göstergeyi içeren, dört ana bileşeni ve 10 alt boyutu bulunan bileşik bir endeks. Her bir gösterge, alt boyut ve ana bileşen için 139 ülkenin verileri kullanılarak göreceli bir endeks değeri hesaplanıyor. Dolayısıyla herhangi bir gösterge için endeks değeri sadece Türkiye’nin dijitalleşme performansı tarafından değil, diğer ülkelere göre nispi konumu tarafından belirleniyor. Avrupa Birliği’nin ‘2030 Dijital On Yıl’ için koymuş olduğu iddialı hedefleri, ülkemizin potansiyeli ve hedefleri dikkate alındığında bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik ulusal vizyonumuzun güçlendirilmesi, altyapı yatırımlarının hızlandırılması, girişimci ekosisteminin ve nitelikli işgücü kaynağının geliştirilmesi gerekiyor” dedi.

Raporda öne çıkanlar
Rapordan öne çıkan bulgular şöyle sıralanıyor:
• 2022’de, endeksi oluşturan Ekosistem, Yeterlilik, Kullanım ve Dönüşüm bileşenlerinin endeks puanının düştüğü gözlendi. 2021’de Türkiye’nin dijitalleşme notunu aşağı çeken en önemli bileşen ‘Ekosistem’ bileşeniyken, 2022 yılında ‘Dönüşüm’ bileşeni oldu. 2022’de Türkiye’nin dijitalleşme notunu yukarı iten bileşen ‘Yeterlilik’ bileşeni; endeks değeri üzerinde en olumlu etki yapan ikinci bileşen ise ‘Kullanım’ bileşeni olarak görüldü.
• Endeks verileri, Türkiye’nin dijital dönüşüm için kapasitesinin uygun olduğunu ve 2019’dan itibaren ilerleme kaydettiğini ancak 2022 itibariyle dijital dönüşümün göreceli olarak duraksadığını gösteriyor.
• 2022 itibarıyla gözlemlenen gerilemenin muhtemel iki nedeni olabileceği ortaya konuyor: Birincisi, yaklaşık bir yıldan fazla süredir Türkiye ekonomisinin karşı karşıya bulunduğu makro istikrarsızlık ve yatırım ortamının bozulması. İkincisi ise dijital dönüşüm sürecinin dünyada ivmelenme gösterirken Türkiye’de yavaşlamış olması.
• Dijitalleşme Endeksi’nin bu yılki raporunda makroekonomik gelişmelerin BİT sektörüne etkisini değerlendirmek üzere BİT sektöründeki lider firmaların üst düzey yöneticileriyle bir anket çalışması yapıldı. Ankette koronavirüs pandemisi sırasında hızlanmış olan dijital dönüşümün ne ölçüde kalıcı olduğuna dair sorulara da yer verildi. Bulgular makro istikrarsızlık ve yatırım ortamının bozulmasının Türkiye’nin dijital dönüşümünü gerilettiğini gösteriyor.
• Döviz kurundaki artış; satışlar, yatırımlar, ithalat, istihdam, kârlılık ve verimlilikte düşüşe yol açtı. TL’nin değer kaybetmesi ihracat artışını getirmekle birlikte cari açığa istenen pozitif katkıyı sağlayamadı, ithal mal ve yarı mamuller iç pazarda giderek daha maliyetli hale geldiler.
• Türkiye’de BİTS’in gelişimini kısıtlayan başlıca faktör nitelikli işgücü temininde karşılaşılan güçlükler. Daha önceki yıllarda bir azalma eğilimi gösterirken, 2022 yılında bu sorunda bir sıçrama yaşandı.
• Finansmana erişim sorunları, yüksek vergi yükleri ve BİT kullanma maliyetlerinin yüksekliği 2022 yılına damgasını vuran makroekonomik gelişmelerin etkisine işaret ediyor.
• Koronavirüs pandemisinin dijitalleşme eğilimlerinde çok net bir hızlandırıcı etki yaptığı ve bu etkinin kalıcı olduğu ortaya çıktı.

Türkiye Dijital Dönüşüm Endeksi
Türkiye’nin Dijital Dönüşüm Endeksi Raporu, periyodik olarak her yıl TÜBİSAD tarafından ülkemizin dijitalleşmede gelişimi için bulguları ortaya koymak amacıyla düzenleniyor. Raporda Türkiye’deki dijital dönüşümün geleceğine dair öneriler de bulunuyor.

Gelecek Öngörüleri
• Sektör üzerinde etkili olacak teknolojiler bulut bilişim, 5G ve ötesi bağlantı teknolojileri, yapay zekâ, büyük veri, siber güvenlik ve blok zinciri teknolojileridir.
• Dijital dönüşüm politikalarının en önemli başlıklarından biri de veri politikaları olacaktır.
• Yapay zekaya dayalı uygulama alanlarının artacağı, bulut bilişime yatırımın önceliğini sürdüreceği, siber güvenlik ve mevcut sistemlerin modernizasyonu gibi alanların öncelik kazanacağı öngörülmektedir.
• Veri üretiminde görülen üstel artış, ülkeler tarafından yürürlüğe koyulan düzenlemelerle siber güvenlik ve veri gizliliğinin önemini daha da artıracaktır.
• 2023 ve sonrasında üçüncü parti risk değerlendirmeleri ve risk yönetimi uygulamalarının şirketlerin odağında olması beklenmektedir.
• Yakın gelecekte potansiyel tehditlerle mücadele amaçlı modeller ve yatırımlar artacaktır.

İnsan Kaynağı-Beyin Göçü
• Sektör fark etmeksizin tüm şirketlerin yetkin personellerini mutlu edecek, özellikle beyin göçünü engelleyecek stratejiler uygulaması gerekmektedir.
• Beyin göçünün önüne geçmek ve gençlere daha iyi koşullar oluşturmak için kamu ve özel sektör stratejik işbirliği yapmalıdır.
• Dijital ekonomi stratejileri ve politikalarını yönlendiren bir yönetişim modeli oluşturulmalıdır. Bu modelde kamu, bir sektör oyuncusu gibi değil, ekosistemin destekleyicisi olarak konumlanmalıdır.

Kobi-Dijital Dönüşüm
• Dijital dönüşümün gereklilikleri ve süreçleri konusunda KOBİ’lerin bilgilendirilmesi gerekmektedir.
• KOBİ’lere geleneksel iş yapış biçimlerini değiştirmeleri, dijitalleşmeleri için destek verilmelidir.
• KOBİ’lerin ölçek ekonomisinden yararlanabilmesi için gerekli iş modellerinin geliştirilmesi gerekmektedir.
• KOBİ’lerin ihtiyaç duyduğu bilgi ve finansmana erişim sıkıntılarının giderilmesi, iletişim dünyasındaki yerlerini güçlendirecek 5G ya da fiber yatırımların hızlanması önem taşımaktadır.