Marmara Grubu Vakfı Genel Başkanı Dr. Akkan Suver:  “Karadağ’a diplomat olarak 15 yıldır hizmet ediyorum”

KobiEfor: Sayın Suver, son kitabınız ‘Keşkesi Olmayan Bir Geçmiş’ yeni yayınlandı. Bu kitabı okuduğumuzda ilk göze çarpan sizin gazeteci geçmişinizden sivil toplum önderliğine, oradan da diplomatik hayata geçişinizin hikayesi oluyor. Sivil toplum çalışmalarınızın örneklerini aşağı yukarı her sayımızda okuyucularımızla paylaşmaktayız. Bize biraz diplomatik yaşantınızdan ve temsil ettiğiniz Karadağ (Montenegro) Devleti’nden söz eder misiniz?
Dr. Akkan Suver: Karadağ Devleti beni, Avrasya Ekonomi Zirvesi’nden tanımaktaydı. O zamanki adıyla Sırbistan-Montenegro devletiydi. Daha sonra gerçekleşen bir plebisitle Karadağ (Montenegro) bağımsız bir devlet oldu. Karadağ Devleti bağımsızlık sonrası 2008 yılında beni Fahri Konsolos olarak İstanbul’a atadı. Ben iki yıl Büyükelçi olmadan, Konsolos olarak devleti temsil ettim.
İki yıl sonra Ankara’ya bir Büyükelçi atadılar. Atanan Büyükelçi Ramo Braliç’ti. Ondan sonra Branko Milic, daha sonra Darko Uskokovic ve şimdi de Perisa Kastratovic ile birlikte çalıştım, çalışıyorum.
İstanbul’da ise on iki yıl Konsolosluk yaptıktan sonra kariyer bir diplomat olarak 2020 yılında Selim Lika geldi ve görevi O’na devrettim. Şimdilerde de Branislav Karadzic İstanbul Başkonsolosluğu’nu sürdürmektedir.
Nihayete eren görevim sonrası Podgoritsa’ya bana gösterilen yüksek itimat dolayısıyla teşekküre gittiğimde, hoş bir sürprizle karşılaştım. Karadağ Devleti büyük bir kadirşinaslık göstererek Cumhurbaşkanı eliyle bana vatandaşlık ve pasaport verdi. Onunla da yetinmeyip Karadağ Devlet Liyakat Madalyası sundu. Fahri Konsolosluk görevimin de Balıkesir’de devamını sağladı. Dolayısıyla on beş yıldır diplomatik bir dünya içindeyim. Bunu da Karadağ Devleti’ne borçluyum.

KobiEfor: Sayın Suver şimdi hem diplomat kimliği hem de vatandaş kimliğinizle Karadağ’ı siyaseten bize nasıl tanıtırsınız?
Dr. Akkan Suver: Karadağ bugün Avrupa Birliği üyeliği yolunda en fazla ilerleme kaydeden bir Balkan ülkesidir. Karadağ dış ve güvenlik politikasını Avrupa Birliği politikasıyla tamamen uyumlu hale getirmiş bir ülke olarak 2012 yılının Haziran ayında başladığı müzakere sürecini önümüzdeki yıllarda sona erdirmenin çalışmaları içerisindedir. Bildiğiniz gibi geçen yıl Haziran ayında yapılan seçimlerden beş ay sonra, Avrupa Şimdi Hareketi (PES) Partisi Başkanı Milojko Spajic 81 sandalyeli Karadağ Meclisi’nde 46 oyla yeni bir hükümet kurdu. Yeni Başbakan Karadağ’ı, Avrupa’nın İsviçre’si, Uzakdoğu’nun Singapur’u yapacağını ilan ederek göreve başladı.
Yeni Başbakan hükümetin önceliklerini, AB üyeliği, aktif güvenilir NATO üyeliği ve komşu ülkeler ile iyi ilişkiler olarak açıkladı. Bu çerçevede etnik ve dini tartışmalar ile vakit kaybedilmeyeceğini, ekonomik, yargısal reformlar üzerinde yoğunlaşacaklarını duyurdu. AB ile katılım müzakerelerinde en fazla ilerlemiş batı Balkan ülkesi olarak 2030 yılında Karadağ’ın AB üyesi olması için çalışacaklarını söyledi. Belgrad’ın aksine Kosova’yı tanıyan ve bu komşusu ile iyi ilişkiler kuran Karadağ’ın bu saatten sonra Kosova politikasını değiştirmesi de söz konusu değil. Yeni hükümetin Belgrad ile ilişkilerinde ise iyileşmeler bekleniyor.

“Karadağ’da önemli ve ciddi yatırımlarımız var”
KobiEfor: Karadağ’da Türk iş insanlarının varlığından biraz söz eder misiniz?
Dr. Akkan Suver: Karadağ’da önemli ve ciddi yatırımlarımız var. Karadağ’daki önemli yatırımlarımızın başında, THY, Ziraat Bankası (Podgoritsa, Budva, Bar), Bar Limanı Konteynır Terminali’ni işleten Global Ports (Port Of Adria), Danilovgrad’da mermer tozu fabrikası işleten Dal Grup, Kuzu Grup-Alkataş İnşaat ortaklığı (Atıksu Toplama ve Arıtma Projesi), Perspektif Yapı İnşaat’ın ‘Boka Place’ projesi, Herceg Novi şehrinde atık su arıtma tesisi inşaatı projesini yürüten Gintaş Grubu ve giyim mağazaları sahibi LCW gelmektedir. Karadağ’daki önemli markalarımızın bir kısmı ise bayilik ve franchise sözleşmeleri kapsamında faaliyetlerine devam etmektedir. Bu markalarımız arasında Doğtaş, Flo Ayakkabı, Çilek Mobilya, Enza Home (Yataş), Otokar, Joy Miss, Tudors, Beko ve DeFacto bulunmaktadır. Karadağ’da Acıbadem, Sante Plus ve Liv Hospital’ın ofisleri bulunmaktadır. Konsültasyon için kullanılan ofisler aracılığı ile ülkemize sağlık turizmi kapsamında hasta gönderilmektedir.
Öte yandan; Karadağ’a gelen Türk iş insanlarının sayısı ve Karadağ’da açılan Türk şirketi sayısı her geçen gün artmaktadır. 2023 Eylül ayı verilerine göre, Türk vatandaşlarınca kurulmuş şirket sayısı 7.254’tür. Türk şirketleri genellikle inşaat, otelcilik, gastronomi, danışmanlık hizmeti alanlarında faaliyet göstermektedir.

KobiEfor: Karadağ’a erişim yolu hakkında neler söylemek istersiniz?
Dr. Akkan Suver: Türkiye ve Karadağ arasında tarifeli yolcu seferlerinin sayısı her geçen gün artmaktadır. 2024 yılında İstanbul’dan Podgoritsa’ya THY ile haftada on dört uçuş gerçekleşecektir. Gene Tivat şehrine THY haftada 6 uçuş koymuş bulunmaktadır. Bu arada Pegasus Havayolları Podgoritsa’nın yanı sıra 2024 yılında hem Ankara hem de İzmir’den uçak kaldıracaktır. Bu hava güzergahı önemlidir. Zira, Türkiye’den Podgoritsa’ya ulaşmak Ankara’dan İstanbul’a ulaşmak kadar kolaydır. Hemen eklemeliyim ki; vize de yoktur. Yaz turizmi olduğu kadar kış turizmi de Karadağ’da güzelliklere evsahipliği yapacak çaptadır.

KobiEfor: Ortak ekonomimiz hakkında da bilgi verir misiniz?
Dr. Akkan Suver: 2022 ve 2023 yıllarında ikili ticaret ve yatırım hacimlerimiz yükselişe geçmiştir. Geçen yıl ikili ticaret hacmimiz, bir önceki yıla kıyasla %50 artarak 204 milyon ABD Doları’na ulaşmıştır. Aynı şekilde 2022 yılında Karadağ’a ihracatımız bir önceki yıla kıyasla % 52.8 artışla 168.927 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Karadağ’a 2022 yılında (Ocak-Aralık) gerçekleştirilen doğrudan yabancı yatırımlar kapsamında Türkiye’den Karadağ’a 78 milyon Avro tutarında yatırım gerçekleşmiş ve Türkiye 6. sırada yer almıştır.
2023 yılında ise ülkemizden Karadağ’a 38.9 milyon Avro tutarında doğrudan yabancı yatırım gerçekleştirilmiştir. 2023 yılı itibarıyla Türkiye, yatırımlarda 4. sıradadır.
Bu arada Karadağ Türk Ticaret Odası kurulmuş ve eğitim, sağlık, tarım sektörleriyle uğraşılan çalışmaların projelendirilmesine de başlanmıştır. Özetlemek gerekirse Karadağ ile Türkiye Balkanlar’da ikili ilişkileri örnek alınacak iki ülke olarak bir aradadırlar.