İstanbul Ticaret Borsası (İSTİB): Gıda Bankası kurulsun, israf önlensin

İstanbul Ticaret Borsası gıda israfının azaltılmasına yönelik olarak 2019 yılında Borsa Yönetim Kurulu Üyeleri’nde oluşan bir Komite oluşturdu. Komite; ‘İSTİB Gıda İsrafını Engelleme Komitesi’ adı altında çalışmaya başladı ve İSTİB Gıda İsrafını Engelleme Projesi ortaya çıktı.
Komitenin başında bulunan İstanbul Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hakkı İsmet Aral, kamuoyunda farkındalık yaratmak, israfın azaltılması ve sürdürülebilir bir sistem kurmak için yoğun bir çalışma yürütüyor. Aral, bu alanda çalışmaya başlayınca rakamların kendilerini ürküttüğünü dile getirdi:
“ • 7.7 milyar olan dünya nüfusunun 2050’de 9.8 milyara ulaşacağı tahmin ediliyor. Artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılamak için küresel gıda üretiminin 250 yılına kadar yüzde 60 oranında artması gerektiği hesaplanıyor.
• Dünya genelinde tarımsal kayıplar dahil, israf olan gıda miktarı yıllık 1.6 milyar ton. Bunun parasal değeri ise 1.2 trilyon dolar.
• Dünya genelinde meydana gelen gıda kaybı ve israfının yalnızca dörtte biri önlendiğinde bu miktar ile dünyada 830 milyonun açlık çekmesi önlenmiş olur.
• Ülkemizde belediyeler tarafından 2018’de toplanan atık miktarı 33 milyon tondu. Bu atıkların 14.5 milyon tonunu gıda oluşturuyor. Atıkların parasal değeri 14.5 milyar dolar. Ülkemizin yıllık tarımsal gıda ihracatı yaklaşık 18 milyar dolar. Neredeyse her yıl ihracatımız kadar gıda ürününü çöpe atıyoruz.”
Gıda Bankası’nın önü açılmalı: Güney Kore, Singapur, Japonya ile bazı AB ülkelerini incelediklerini aktaran Aral, “Her ülkenin kendi kültürel yapısına uygun çözümü bulunuyor. Bizim ülkemizde ise mevzuat ve yönetmelik ile ilerlemenin daha doğru bir yöntem olacağı kanısına vardık. Komite olarak mevzuat taslağımız Sıfır Atık Yönetmeliği’nde kabul edilerek yürürlüğe girdi. Şimdi ise Temel İhtiyaç Derneği (TİDER) işbirliğinde mahalli idarelerin ve vakıfların gıda bankası/aş evi kurma ve lokal olarak bağış yapılmasını kolaylaştırıcı mevzuat çalışması için çalışıyoruz. Türkiye’de şu anda 145 tane Gıda Bankası ve Aş Evi bulunuyor” dedi.
Cahit Aral, israfın önlenmesinin gönüllülük esasına göre işlemesinin zor olacağını, dolayısıyla entegre bir yapı kurulmasının önemli olduğunu söylüyor: “İsrafı kanunla engelleyeceğiz. Örneğin; Türkiye’de zincir marketlerde gıda iadesi korkunç boyutta. Kuru gıdada yüzde 3, soğuk zincir ürünlerde yüzde 15’lerde. Bu oranlar maliyetlere yansıtıldığı için enflasyonu da etkiliyor. Dolayısıyla gelişmiş ülkeler bu sorunu çözmek için marketlere sorumluluk veriyor. Marketler ellerindeki ürünü gıda bankalarına veriyor. Gıda bankaları da gelir seviyesi düşük insanlara bedava veriyor. Bu sistemi ülkemize kurmak istiyoruz. Mevzuat ile gıda bankası kurulumunun devlet tarafından teşvik edildiği, KDV’sinin vergiden düşürebileceği bir çalışma hazırlıyoruz. Eğer mevzuatıyla gıda israfını önleme için adım atarsak 2 yıl için 2-3 milyar dolar kazanç sağlayabiliriz.”
Gençler gıda israfını önlemek için yarışacak: İSTİB, gıda israfını önlemek amacıyla ‘Gıda İsrafını Engelleme Projesi’ yarışması düzenliyor. Üniversite öğrencilerinin katılımına açık yarışmaya başvurular Haziran 2021’e kadar yapılabilecek. Öğrencilerin hangi bölümde olurlarsa olsun bireysel veya takım olarak katılabildiği yarışmayla gıda israfının engellenmesine katkıda bulunacak projelere toplam 65 bin TL ödül verilecek. İSTİB bünyesinde belirlenecek jüri tarafından ‘özgünlük/yenilikçilik’, ‘yöntem ve süreç’, ‘uygulanabilirlik ve/veya kullanılabilirlik’, ‘katmadeğer ve/veya yaygın etkisi’ esasları doğrultusunda değerlendirilecek.