2018 Türkiye Organize Sanayi Bölgeleri Yatırım Engelleri Araştırması yayınlandı

Tevfik Bulut, 2018 Türkiye Organize Sanayi Bölgeleri Yatırım Engelleri Araştırması’nın, Organize Sanayi Bölgeleri’ndeki (OSB’ler) firmaların karşılaştığı yatırım engellerini ortaya koyan ulusal düzeyde bir örneklem araştırması olduğunu anlatıyor. Araştırmanın odak noktası; firmaların karşılaştığı yatırım engelleri. Bulut, araştırmayla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ve sanayinin üretim üssü konumundaki OSB’lerin veriye dayalı politika geliştirmesine ve gelecek araştırmalar için araştırma altyapısının oluşturulmasına katkı sağlamayı amaçladığını dile getiriyor.
59 ilde faaliyet gösteren 139 OSB’de üretimde bulunan 847 firmanın doğrudan katılımıyla gerçekleştirilen araştırmada, bütün cevaplayıcılar içerisinde katılım oranının en yüksek olduğu eğitim düzeyi yüzde 51.5 ile 4 yıllık üniversite, en düşük eğitim düzeyi yüzde 4 ile ilkokul. Katılım oranının en yüksek olduğu yaş grubu; yüzde 37.8 ile 40-50 yaş grubu, en düşük olduğu yaş grubu ise yüzde 3.4 ile 62-72 yaş grubu. Araştırmaya katılan firmaların yüzde  82.9’u imalat sektöründe faaliyet gösteriyor.
Tevfik Bulut, araştırmaya dair çarpıcı detayları da paylaşıyor: “OSB’lerdeki firmaların en yüksek oranda üretim gerçekleştirdiği teknoloji sınıfı; yüzde 41.8 ile orta-düşük. En düşük oranda üretim gerçekleştirdiği teknoloji sınıfı ise yüzde 2.3 ile yüksek. Bütün sektörlerde firmaların yatırım yeri tercihinde ibre OSB’lerden yana. Karma OSB’lerde yüzde 84.9, ıslah OSB’ler yüzde 81.3, ihtisas OSB’lerdeki yüzde 80.6.
Firmaların yüzde 49.2’si, 4. Sanayi Devrimi’ni firmaları açısından fırsat olarak değerlendiriyor, bu firmaların yüzde 46.3’ünün 4. Sanayi Devrimi hakkında herhangi bir fikri bulunmuyor, yüzde 4.4’ü ise 4. Sanayi Devrimi’ni firmaları açısından bir tehdit olarak algılıyor. 4. Sanayi Devrimi için hazır olduğunu düşünen firmaların oranının en yüksek olduğu OSB türü, yüzde 32.4 ile karma OSB’ler, hazırlık çalışmaları devam eden firmaların oranının en yüksek olduğu OSB türü ise yüzde 58.3 ile ıslah OSB’ler.
Bütün sektörlerde ve imalat sektöründeki firmaların OSB’lerdeki ilk kuruluş kararlarını olumsuz etkileyen faktör; yüzde 76.1 ile ‘Teşviklerin yetersiz oluşu'. Firmaların OSB’lerdeki ilk kuruluş kararlarını olumsuz etkileyen en önemli ilk üç yatırım engeli;  ‘Ülkenin genel ekonomik durumu’ (yüzde 24.5), ‘Finansmana erişim’ (yüzde 16.2) ve ‘Nitelikli personel istihdamı’ (yüzde 14.5). OSB’lerdeki firmaları işletme aşamasında olumsuz etkileyen en önemli ilk üç yatırım engeli;  ‘Ülkenin genel ekonomik durumu’ (yüzde 46.2), ‘Girdi maliyetleri’ (yüzde 20.3) ve ‘Finansmana erişim’ (yüzde 15.5).
Suriye’den Türkiye’ye gelen göçmenler, firmaların yüzde 5.7’sini olumlu,  yüzde 42.6’sını ise olumsuz etkilemiş, bunlardan yüzde 0.7’si çok olumlu, yüzde 21.2’si çok olumsuz etkilenmiş.
Hükümet’in 2023 vizyonu ve hedefleri, firmaların yüzde 39.5’inin yatırım kararlarını olumlu, yüzde 15.7’sinin ise yatırım kararlarını olumsuz etkilemiş, bunlardan yüzde 8.1’inin yatırım kararlarını çok olumlu, yüzde 4.9’unun çok olumsuz etkilenmiş. Ülkenin genel ekonomik durumu, firmaların yüzde 6.5’inin yatırım kararlarını olumlu, yüzde 77.4’ünün ise yatırım kararlarını olumsuz etkilemiş, bunlardan yüzde 32’sinin yatırım kararları çok olumsuz, yüzde çok olumlu etkilenmiş. Döviz kurları, firmaların yüzde 5.3’ünün yatırım kararlarını olumlu, yüzde 87.1’inin ise yatırım kararlarını olumsuz etkilemiş, çok olumsuz (yüzde 55.4) iken çok olumlu yüzde 1.3. Faiz oranları firmaların yüzde 2’sinin yatırım kararlarını olumlu, yüzde 90.9’unun ise olumsuz etkilemiş, çok olumsuz oranı yüzde 64.6, çok olumlu ise yalnızca yüzde 1.1.
Ülkenin güncel siyasi ortamı, firmaların yüzde 16’sının yatırım kararlarını olumlu, yüzde 49.2’sinin ise yatırım kararlarını olumsuz etkilemiş, çok olumsuz yüzde 17.3, çok olumlu 1.8. Bürokratik iş ve işlemler, her 10 firmadan yaklaşık 7’sinin yatırım kararlarını olumsuz etkilemiş. Hammadde, ara malı, enerji gibi girdi maliyetleri, bütün sektörlerdeki firmaların yüzde 91.1’ini,  imalat sektöründeki firmaların ise yüzde 92’sini olumsuz etkilemiş.
Kalifiye personel eksikliği, bütün sektörlerdeki firmaların yüzde 80.2’sini, imalat sektöründeki firmaların ise yüzde 82.2’sini olumsuz etkilemiş. Firmaların yatırım kararlarını olumsuz etkileyen makroekonomik faktörler içerisinde oranı en yüksek olan ‘Faiz oranları’ firmaların yüzde 90.9’unun yatırım kararlarını olumsuz etkilemiş. Bu faktörü takip eden ilk iki faktör, yüzde 87.1 ile ‘Döviz kurları’ ve yüzde 86.6 ile ‘Enflasyon oranı’. Bütün sektörlerdeki firmaların araştırmanın gerçekleştirildiği zamana kadar geçen son 1 yıl içinde en çok kullandığı finansman metodu ise yüzde 56.5 ile ‘öz kaynak’.”